Чальчак вербалісты

Чальча́к вербалісты^[1][2], плакун-трава^[1] (Lythrum salicaria) — від кветкавых раслін роду Чальчак (Lythrum) сямейства Плакуновыя (Lythraceae).

Чальчак вербалісты
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Міртакветныя Сямейства:  Плакуновыя Падсямейства:  Lythroideae Род:  Чальчак Від:  Чальчак вербалісты
Міжнародная навуковая назва
Lythrum salicaria L., Sp. Pl. 1: 446, 1753
Сінонімы
Гл. у тэксце
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   27079 NCBI   13129 EOL   583139 GRIN   t:23022 IPNI   147990-2 TPL   kew-2354139

Назвы

Чальчак вербалісты, плакун-трава, слёзнік, гарлёўнік, ракавыя шышкі, ляўконія палявая^[1], чальчак^[3][4], крапіўніца, слёзнік^[5][6], баравы бобік, вербяніца, кабыляк, кабылля мятка, тройнік^[7], цвярдзянка^[8].

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885

Шматгадовая травяністая расліна вышынёй 50—150 см. Сцябло прамое, рабрыстае, разам з лісцем апушанае цвёрдымі валаскамі. Лісце простае, суцэльнае, ланцэтнае, амаль сэрцападобнае каля асновы, з завостранай верхавінкай і гладкім краем, сядзячае. Ніжняе лісце супраціўнае або па 3—4 у кальчаках, верхняе — супраціўнае. Кветкі малінавага колеру з адценнямі, у коласападобнай мяцёлцы. Чашачка пурпуровая з зялёнымі зубцамі. Пялёсткаў 5, зрэдку 6. Плод — каробачка.

Распаўсюджанне і экалогія

Расліна распаўсюджана ў Еўропе, Азіі, Паўночнай Афрыкі (Алжыр, Марока, Туніс)^[9]. Натуралізавалася на тэрыторыі Аўстраліі, Паўночнай і Паўднёвай Амерыкі, Паўднёвай Афрыкі^[9].

Святлолюбівая, ценевынослівая расліна^[10]. Мезафіт, гірафіт, мезатроф^[10]. Расце на вільготных і забалочаных лугах, балотах, па берагах вадаёмаў, на ўзлесках і палянах вільготных і забалочаных лясоў, вільготных мясцінах у парках, садах і абапал дарог, у прыбярэжных і пойменных хмызняках. Цвіце ў ліпені—жніўні.

Ахоўваецца на тэрыторыі шэрагу рэгіёнаў Расіі^[11].

Гаспадарчае значэнне

Лекавая, дэкаратыўная, меданосная, фарбавальная расліна.

Сінонімы

Паводле сайта The Plant List:

• Chabraea vulgaris Bubani
• Lythrum anceps (Koehne) Makino
• Lythrum argyi H. Lév.
• Lythrum intermediumLedeb. ex Colla
• Lythrum salicaria var. anceps Koehne
• Lythrum salicaria var. glabrum Ledeb.
• Lythrum salicaria subsp. intermedium Hara
• Lythrum salicaria var. intermedium (Ledeb. ex Colla) Koehne
• Lythrum salicaria var. mairei H. Lév.
• Lythrum salicaria var. salicaria
• Lythrum salicaria var. tomentosum (Mill.) DC.
• Lythrum tomentosum Mill.

Зноскі

1. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
2. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 79. — 160 с. — 2 350 экз.
3. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
4. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
5. Антонов А. А. О врачебных растениях, дикорастущих в Витебской губернии и употребляемых населением ее в домашней народной медицине. Витебск, 1888
6. Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
7. З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
8. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878
9. Taxon: Lythrum salicaria L. // Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) (англ.)
10. Дербенник иволистный: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
11. Lythrum salicaria L. // Сайт информационно-аналитической системы «Особо охраняемые природные территории России» (ИАС «ООПТ РФ» (руск.)