Шток-ружа ружовая

Шток-ружа ружовая (Alcea rosea) — травяністая расліна, від роду шток-ружа (Alcea) сямейства мальвавыя (Malvaceae).

Шток-ружа ружовая
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Мальвакветныя Сямейства:  Мальвавыя Падсямейства:  Malvoideae Трыба:  Malveae Род:  Шток-ружа Від:  Шток-ружа ружовая
Міжнародная навуковая назва
Alcea rosea L. (1753)
Сінонімы
Alcea biennis Winterl Alcea ficifolia Nyman Althaea caribaea Sims Althaea chinensis Wall. Althaea coromandeliana Cav. Althaea flexuosa Sims Althaea meonantha Link Althaea mexicana Kunze Althaea rosea (L.) Cav. Althaea sinensis Cav. Althaea sinensis Blanco Malva florida Salisb. Malva hortensus K.F.Schimp. & Spenn. Malva rosea Garsault, nom. inval.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   21774 NCBI   65557 EOL   584460 GRIN   t:2170 IPNI   558713-1 TPL   kew-2627710

Вядома паўсюдна, але толькі ў культуры. Першасны арэал расліны не знойдзены^[1].

Назвы

Шток-ружа ружовая, мальва, сляз, шляз гародны^[2], праскурнік^[3][4], рожа^[5], сляса^[6].

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі «Köhler’s Medizinal-Pflanzen», 1887

Двухгадовая расліна, дасягае ў вышыню 80-250 см.

Сцябло — прамое.

Ніжняе лісце — буйное, сэрцападобна-круглявае, пальчата-лопасцевае; сярэдняе — пяцілопасцевае; верхняе — трохраздзельнае; сцябловае — чарговае; варсістае, да 10 см у папярочніку. У год пасева ўтварае разетку лісця, на наступны год — 2-3 квітнеючых сцябла.

Кветкі — разнастайнай афарбоўкі ад белага і ружовага да чорнага, буйныя, званочкападобныя, да 12 см у дыяметры, з падвойным калякветнікам, са зрослапялёсткавым пяцічленным венчыкам, на кароткіх кветаножках, сабраны ў коласападобнае суквецце ў ліку (15)20-60. Тычынкі шматлікія, зрослыя ніткамі ў цыліндрычную трубку.

Пылковае зерне шматпоравае, шарападобнай формы, 116,6—140,8 мкм у дыяметры (з шыпамі). Поры круглявыя, з роўнымі бакамі, ад 3 да 4,4 мкм у дыяметры, размешчаны нераўнамерна на адлегласці 5,5—15 мкм адна ад іншай, мембрана часу дробназярністая, таўшчыня экзіны (без шыпоў) да 5 мкм. Скульптура шыпаватая, шыпы буйныя, канічныя, да 13 мкм вышынёй, з дыяметрам аснавання 3,4—4 мкм, чаргуюцца з больш кароткімі прытупленымі шыпамі да 5 мкм даўжынёй. Тэкстура плямістая. Пылок цёмна-жоўтага колеру^[7].

Прымяненне

Паўсюдна выкарыстоўваецца як дэкаратыўная расліна. Заквітае на другі год пасля пасадкі. Цвіце ў ліпені — верасні. Доўга захоўваецца на месцы былой культуры і нават як бы дзічэе^[8].

У медыцынскіх мэтах выкарыстоўваюцца кветкі або, радзей, лісце расліны для палягчэння кашлю. Карані рэкамендуюцца як ахінальны і заспакаяльны сродак пры страўнікава-кішачных захворваннях^[9].

Утварае шмат пылка, які пчолы ахвотна збіраюць разам з нектарам.

Агульны выгляд

Лісце

Суквецці

Кветка

Насенне

Зноскі

1. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network — (GRIN) [Online Database]. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. URL: http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/paper.pl?language=en&chapter=distrib Архівавана 16 верасня 2008. (25 September 2008)
2. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
3. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878
4. Рытов М. В.  (руск.) Русские лекарственные растения. т. I. Петроград, 1918
5. З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
6. Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
7. Бурмистров А. Н., Никитина В. А. Медоносные растения и их пыльца: Справочник. — М.: Росагропромиздат, 1990. — С. 15. — 192 с. — ISBN 5-260-00145-1.
8. Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 495. — ISBN 9-87317-128-9.
9. М. А. Носаль, И. М. Носаль. Лекарственные растения и способы их применения в народе. — № 9351. — Минск: «Полымя», 1997. — С. 31. — 334 с.