Zellwegerov sindrom

Zellwegerov sindrom je rijedak kongenitalni poremećaj karakteriziran smanjenjem ili odsutnošću funkcionalnih peroksisoma u ćelijama pogođenih osoba.^[1] To je jedan iz porodice poremećaja koji se nazivaju poremećaji Zellwegerovog spektra , kategoriziranih u leukodistrofije. Zellwegerov sindrom je dobio ime po Hansu Zellwegeru (1909–1990), švicarsko-američkom pedijatru, profesoru pedijatrije i genetike na Univerzitetu u Iowi, koji je istraživao ovaj poremećaj.^[2][3]

Zellwegerov sindrom (Cerebrohepatobubrežni sindrom)
Zellwegerov sindrom nasljeđuje se na autosomno recesivan način Oblast: Medicinska genetika Komplikacije: Upala pluća i respiratorni distres.
Klasifikacija i vanjski resursi
ICD-10	Q87.8
ICD-9	277.86, 759.8
OMIM	214100
DiseasesDB	14248
MeSH	D015211

Znakovi i simptomi

Zellwegerov sindrom je jedan od tri poremećaja biogeneze peroksisoma koji pripadaju Zellwegerovom spektru poremećaja biogeneze peroksisoma (PBD-ZSD).^[4] Druga dva poremećaja su neonatusna adrenoleukodistrofija (NALD) i dojenačka Refsumova bolest (IRD).^[5][6] Iako svi imaju sličnu molekulsku osnovu bolesti, Zellwegerov sindrom je najteži od ova tri poremećaja.^[7]

Zellwegerov sindrom je povezan sa poremećenom migracijom neurona, pozicioniranjem neurona i razvojom mozga.^[4] Osim toga, osobe sa Zellwegerovim sindromom mogu pokazati smanjenje mijelina centralnog nervnog sistema (CNS ; posebno cerebralumskog), koje se naziva hipomijelinacija. Mijelin je ključan za normalne funkcije CNS-a i u tom smislu služi za izolaciju nervnih vlakana u mozgu. Pacijenti također mogu pokazati postrazvojnu senzorneuronsku degeneraciju, koja dovodi do progresivnog gubitka sluha i vida.^[4]

Zellwegerov sindrom također može uticati na funkciju mnogih drugih organskih sistema. Pacijenti mogu pokazati kraniofacijalne abnormalnosti (kao što su visoko čelo, hipoplazijski supraorbitalni grebeni, epikantusni nabori, hipoplazija srednjeg dijela lica i velika fontanela), hepatomegalija (povećana jetra), chondrodysplasia punctata (kalcifikacija punktatnog kartilata u određenim dijelovima tijela), abnormalnosti oka i bubrežne ciste.^[4] Novorođenčad mogu imati duboku hipotoniju (nizak mišićni tonus), napade, apneju i nemogućnost da jedu.^[4]

Uzroci

Zellwegerov sindrom je autosomno recesivni poremećaj uzrokovan mutacijama u genima koji kodiraju peroksine, proteine potrebne za normalno sastavljanje peroksizoma. Najčešće, pacijenti imaju mutacije u genima PEX1, PEX2, PEX3, PEX5, PEX6, PEX10, PEX12, PEX13, PEX14, PEX16, PEX19 ili PEX26.^[8] U gotovo svim slučajevima, pacijenti imaju mutacije koje inaktiviraju ili značajno smanjuju aktivnost i majčinske i očinske kopije jednog od ovih gore navedenih PEX gena.

Kao posljedica poremećene funkcije peroksizoma, tkiva i ćelije pogođenog mogu akumulirati veoma dugolančane masne kiseline (VLCFA) i razgranate masne kiseline (BCFA) koje se normalno razgrađuju u peroksizomima. Akumulacija ovih lipida može poremetiti normalnu funkciju više organskih sistema. Osim toga, ove osobe mogu pokazati manjak nivoa plazminogena, eter-fosfolipida, koji su posebno važni za funkciju mozga i pluća.

Dijagnoza

Pored genetičkih testova koji uključuju sekvenciranje PEX gena,^[9][10] biohemijski testovi su se pokazali visoko efikasnim za dijagnozu Zellwegerovog sindroma i drugih peroksisomnih poremećaja. Tipski, pacijenti sa Zellwegerovim sindromom pokazuju povišene razine vrlo dugolančanih masnih kiselina u krvnoj plazmi. Kultivirani prvenstveno fibroblasti kože dobijeni pacijenata pokazuju povišene nivoe masnih kielina vrlo dugog lanca, poremećenu beta-oksidaciju masnih kiselina vrlo dugog lanca, kao što su alfa-oksidirana fitanska kiselina i pristanska kiselina, alfa -oksidacija i biosinteza plazmalogena.^[4]

Liječenje

Malapsorpcija koja je posljedica nedostatka žučne kiseline dovela je do prijedlog elementarne formule, koja sadrži malo masti sa < 3% kalorija koje potiču od dugolančanih triglicerida (LCT). Međutim, nije se pokazalo da redukovane vrlo dugolančane masne kiseline (VLCFA) smanjuju nivoe VLCFA u krvi,^[11][12] vjerovatno zato što ljudi mogu endogeno proizvesti većinu VLCFA. Nivoi VLCFA u plazmi su smanjeni kada se VLCFA u ishrani smanji u kombinaciji sa suplementacijom Lorenzovog ulje (4:1 mješavina gliceril-trioleata i gliceril-trijerukata) kod pacijenata sa X-ALD.^[13] > Pošto je poremećena sinteza dokozaheksaenske kiseline (DHA).^[14] [59], preporučena je suplementacija DHA, ali placebom kontrolirana studija od tada nije pokazala nikakvu kliničku učinkovitost.^[15] Zbog poremećene sinteze žučne kiseline, preporučuju se suplementi vitamina A, D, E i K koji su rastvorljivi u mastima.

Prognoza

Još uvijek nije poznat lijek za Zellwegerov sindrom, niti je tok liječenja standardan. Treba se čuvati od infekcija, kako bi se spriječile komplikacije kao što su upala pluća i respiratorni distres. Ostalo liječenje je simptomasko i potporno. Pacijenti obično ne prežive duže od godinu dana.^[4]