Heraklito

Heraklito

Heraklito de Efezo, <a href="/eo/Greka_lingvo" title="Greka lingvo" class="wl">greke</a>&nbsp;Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος (naskiĝis ĉirkaŭ 540 a.K., mortis ĉirkaŭ 480 a.K.) estis <a href="/eo/Grekio" title="Grekio" class="wl">greka</a> antaŭ<a href="/eo/Sokrato" title="Sokrato" class="wl">sokrata</a> <a href="/eo/Filozofo" title="Filozofo" class="wl">filozofo</a> el <a href="/eo/Efezo" title="Efezo" class="wl">Efezo</a>. Li instruis, ke ĉio estas en senĉesa <a href="/eo/Moviĝo" title="Moviĝo" class="mw-redirect mw-disambig wl">moviĝo</a>, en senĉesa transformiĝo, ke "ĉio estas fluanta", rapide ŝanĝiĝas. Pro tiu moviĝado nenio estas senmova, nenio estas fiksa kaj stabila. Heraklito klarigas tion per la senĉesa <a href="/eo/Fluo" title="Fluo" class="wl">fluo</a> de <a href="/eo/Rivero" title="Rivero" class="wl">rivero</a>, li diras ke oni ne povas bani sin en la sama <a href="/eo/Rivero" title="Rivero" class="wl">rivero</a>, ĉar revenante tie oni tuŝas novajn <a href="/eo/Akvo" title="Akvo" class="wl">akvojn</a> kaj tiel plu. Kvankam la rivero ŝajnas esti ĉiam la sama, ĝi estas ĉiam renovigata per la senĉesa <a href="/eo/Akvofluo" title="Akvofluo" class="wl">akvofluo</a>. Li ankaŭ asertas ke tiu senĉesa fluo de la <a href="/eo/Afero" title="Afero" class="wl">aferoj</a> fariĝas de unu kontraŭo al alia, ekzemple: la <a href="/eo/Nokto" title="Nokto" class="wl">nokto</a> sekvas la <a href="/eo/Tago" title="Tago" class="wl">tagon</a>, la <a href="/eo/Varmo" title="Varmo" class="wl">varmo</a> la <a href="/eo/Malvarmo" title="Malvarmo" class="wl">malvarmon</a>, la seka la malsekan, la <a href="/eo/Ĝojo" title="Ĝojo" class="wl">ĝojo</a> la <a href="/eo/Malĝojo" title="Malĝojo" class="wl">malĝojon</a>, la <a href="/eo/Milito" title="Milito" class="wl">milito</a> la <a href="/eo/Paco" title="Paco" class="wl">pacon</a>, la <a href="/eo/Juneco" title="Juneco" class="mw-redirect wl">juneco</a> la <a href="/eo/Maljuneco" title="Maljuneco" class="mw-redirect wl">maljunecon</a>, la <a href="/eo/Vivo" title="Vivo" class="wl">vivo</a> la <a href="/eo/Morto" title="Morto" class="wl">morton</a>, kaj inverse. Do la moviĝado estas senĉesa fluo de la kontraŭoj. La <a href="/eo/Harmonio" title="Harmonio" class="wl">harmonio</a> ekzistas ĝuste en tio, en tiu <a href="/eo/Sintezo" title="Sintezo" class="wl">sintezo</a> de la kontraŭoj, en tiu enantioza <a href="/eo/Ekvilibro" title="Ekvilibro" class="wl">ekvilibro</a>. Heraklito diras ke <a href="/eo/Dio" title="Dio" class="wl">Dio</a> estas tiu ekvilibro, li diras: Dio estas tago-nokto, estas <a href="/eo/Vintro" title="Vintro" class="wl">vintro</a>-<a href="/eo/Somero" title="Somero" class="wl">somero</a>, milito-paco, <a href="/eo/Malsato" title="Malsato" class="wl">malsato</a>-sato.

<div class='mobile-collapse'><header class="mobile-collapse-header mobile-collapse-btn">Quick facts: HeraklitoἩράκλειτος, Persona informo, Profesi... ▼</header> <table class="infobox vcard mobile-collapse-element" width="280" style="width:23em; <--Bv ne ŝanĝi tiun ĉi larĝon, por ke estu la sama larĝeco ĉe ĉiuj ŝablonoj-informkesto, se aperas du ŝablonoj unu sub la alia. Dankon. !--> font-size: 90%; -moz-box-shadow: 4px 4px 4px #CCC; -webkit-box-shadow: 4px 4px 4px #CCC; box-shadow: 4px 4px 4px #CCC;">
<tbody>

<tr>

<th style="color: #000000; background-color:#A3B9F6; font-family:Monotype Corsiva, serif; font-size: 150%;" align="center" colspan="3" class="kaplinio skribisto notheme" about="#mwt5" typeof="mw:ExpandedAttrs" data-mw="{&quot;attribs&quot;:[[{&quot;txt&quot;:&quot;style&quot;},{&quot;html&quot;:&quot;color: #000000; background-color:#A3B9F6; font-family:Monotype Corsiva, serif; font-size: 150%;&quot;}]]}">Heraklito Ἡράκλειτος</th></tr>








<tr>
<td colspan="2" style="text-align:center;" class="wikidata-content"><a href="/eo/Dosiero:Ca'_Rezzonico_-_Eraclito_1705_-_Giuseppe_Torretti.jpg" class="mw-file-description image media-thumb" data-hash="Dosiero:Ca'_Rezzonico_-_Eraclito_1705_-_Giuseppe_Torretti.jpg"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Ca%27_Rezzonico_-_Eraclito_1705_-_Giuseppe_Torretti.jpg/220px-Ca%27_Rezzonico_-_Eraclito_1705_-_Giuseppe_Torretti.jpg" decoding="async" data-file-width="5504" data-file-height="8409" data-file-type="bitmap" height="336" width="220" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Ca%27_Rezzonico_-_Eraclito_1705_-_Giuseppe_Torretti.jpg/330px-Ca%27_Rezzonico_-_Eraclito_1705_-_Giuseppe_Torretti.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Ca%27_Rezzonico_-_Eraclito_1705_-_Giuseppe_Torretti.jpg/440px-Ca%27_Rezzonico_-_Eraclito_1705_-_Giuseppe_Torretti.jpg 2x" alt="Ca%27_Rezzonico_-_Eraclito_1705_-_Giuseppe_Torretti.jpg"></a></td></tr>










<tr>
<td colspan="2" style="text-align:center;"></td></tr>


<tr>
<th align="center" style="background-color:#ddd" colspan="2" class="notheme">Persona informo</th></tr>
<tr>
<td style="text-align:center; background-color:#A3B9F6; font-family:Monotype Corsiva, serif; color:#000000;" align="center" colspan="3" class="wikidata-content notheme" about="#mwt6" typeof="mw:ExpandedAttrs" data-mw="{&quot;attribs&quot;:[[{&quot;txt&quot;:&quot;style&quot;},{&quot;html&quot;:&quot;text-align:center; background-color:#A3B9F6; font-family:Monotype Corsiva, serif; color:#000000;&quot;}]]}">Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος </td></tr>
<tr>
<td valign="top">Naskonomo</td>
<td><a href="/eo/Greka_lingvo" title="Greka lingvo" class="wl">greke</a>&nbsp;Ἡράκλειτος</td></tr>


<tr> 
<td>Naskiĝo</td>
<td><a href="/eo/6-a_jarcento_a.K." title="6-a jarcento a.K." class="wl">6-a jarcento a.K.</a> en <a href="/eo/Efezo" title="Efezo" class="wl">Efezo</a>, <a href="/eo/Antikva_Grekio" title="Antikva Grekio" class="wl">Antikva Grekio</a></td></tr>
<tr> 
<td>Morto</td>
<td><a href="/eo/5-a_jarcento_a.K." title="5-a jarcento a.K." class="wl">5-a jarcento a.K.</a> en <a href="/eo/Efezo" title="Efezo" class="wl">Efezo</a>, <a href="/eo/Antikva_Grekio" title="Antikva Grekio" class="wl">Antikva Grekio</a></td></tr>



<tr>
<td>Mortis pro</td>
<td class="wikidata-content">naturaj kialoj <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41155#P1196" title="d:Q41155" class="extiw" target="_blank">[#]</a></td></tr>
<tr>
<td>Mortis per</td>
<td class="wikidata-content"><a href="/eo/Edemo" title="Edemo" class="wl">edemo</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41155#P509" title="d:Q41155" class="extiw" target="_blank">[#]</a></td></tr>










<tr>
<td><a href="/eo/Etno" title="Etno" class="wl">Etno</a></td>
<td class="wikidata-content"><a href="/eo/Grekoj" title="Grekoj" class="wl">grekoj</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41155#P172" title="d:Q41155" class="extiw" target="_blank">[#]</a></td></tr>
<tr>
<td><a href="/eo/Lingvo" title="Lingvo" class="wl">Lingvoj</a></td>
<td><a href="/eo/Antikva_greka_lingvo" title="Antikva greka lingvo" class="wl">antikva greka</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41155#P1412" title="d:Q41155" class="extiw" target="_blank">[#]</a></td></tr>
<tr>
<td>Loĝloko</td>
<td class="wikidata-content"><a href="/eo/Efezo" title="Efezo" class="wl">Efezo</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41155#P551" title="d:Q41155" class="extiw" target="_blank">[#]</a></td></tr>
<tr>
<td>Ŝtataneco</td>
<td class="wikidata-content"><a href="/eo/Efezo" title="Efezo" class="wl">Efezo</a> • <a href="/eo/Aĥemenida_Imperio" title="Aĥemenida Imperio" class="wl">Aĥemenida Imperio</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41155#P27" title="d:Q41155" class="extiw" target="_blank">[#]</a></td></tr>


































<tr>
<th colspan="2" style="background-color:#DDDDDD;" class="notheme">Profesio</th></tr>


<tr>
<td>Okupo</td>
<td class="wikidata-content"><a href="/eo/Filozofo" title="Filozofo" class="wl">filozofo</a> • <a href="/eo/Verkisto" title="Verkisto" class="wl">verkisto</a> • <a href="/eo/Fizikisto" title="Fizikisto" class="wl">fizikisto</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41155#P106" title="d:Q41155" class="extiw" target="_blank">[#]</a></td></tr>
<tr>
<td>Laborkampo</td>
<td class="wikidata-content"><a href="/eo/Filozofio" title="Filozofio" class="wl">filozofio</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41155#P101" title="d:Q41155" class="extiw" target="_blank">[#]</a></td></tr>













































<tr>
<th colspan="2" style="text-align:center; background-color:lightsteelblue; color:#000000;" class="notheme">Filozofo <a href="/eo/Dosiero:Thinking_man.png" class="mw-file-description image wl"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Thinking_man.png/25px-Thinking_man.png" decoding="async" data-file-width="110" data-file-height="160" data-file-type="bitmap" height="36" width="25" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Thinking_man.png/38px-Thinking_man.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Thinking_man.png/50px-Thinking_man.png 2x" alt="Thinking_man.png"></a></th></tr>












<tr>
<td style="text-align:left; background-color:#eeeeee; color:#000000;" class="notheme"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q41155" title="d:Q41155" class="extiw" target="_blank">[#]</a></td>
<td style="text-align:left; background-color:#eeeeee; color:#000000;" class="notheme">Fonto: <a href="/eo/Vikidatumoj" title="Vikidatumoj" class="wl">Vikidatumoj</a></td></tr>


<tr><td class="shangu-shablonon infoboximage" colspan="2" style="text-align:center;padding:0 0.2em 0.2em 0.2em"><div class="noprint toccolours notheme" style="border:2px solid #a2a9b1;background-color:#A3B9F6;color:black;font-size:xx-small;font-weight:normal" about="#mwt7"><figure class="mw-halign-left"><a href="/eo/Q41155" title="Q41155" class="image wl"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/15px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" data-file-width="1050" data-file-height="590" data-file-type="drawing" height="8" width="15" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/23px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 2x" alt="Wikidata-logo.svg"></a><figcaption></figcaption></figure><figure class="mw-halign-right"><a href="/eo/Vikipedio:Informkestoj" title="Vikipedio:Informkestoj" class="image wl"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Information_icon.svg/15px-Information_icon.svg.png" decoding="async" data-file-width="620" data-file-height="620" data-file-type="drawing" height="15" width="15" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Information_icon.svg/23px-Information_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Information_icon.svg/30px-Information_icon.svg.png 2x" alt="Information_icon.svg"></a><figcaption></figcaption></figure><a href="/eo/Ŝablono:Informkesto_reganto" title="Ŝablono:Informkesto reganto" class="wl">v</a> • <a href="/eo/Ŝablono-Diskuto:Informkesto_reganto" title="Ŝablono-Diskuto:Informkesto reganto" class="wl">d</a> • <a rel="mw:ExtLink" href="//eo.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Cablono%3AInformkesto_reganto&amp;action=edit" class="external text" target="_blank">r</a></div></td></tr>
</tbody></table> <footer class='mobile-collapse-footer mobile-collapse-btn'>Close ▲</footer></div>
<figure class="mw-halign-right wiki-thumb"><a href="/eo/Dosiero:Heraklit.jpeg" class="mw-file-description image media-thumb" data-hash="Dosiero:Heraklit.jpeg"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Heraklit.jpeg/200px-Heraklit.jpeg" decoding="async" data-file-width="370" data-file-height="497" data-file-type="bitmap" height="269" width="200" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Heraklit.jpeg/300px-Heraklit.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ab/Heraklit.jpeg 2x" alt></a><figcaption><center>Heraklito de Efezo pentrita de <a href="/eo/Rafaelo" title="Rafaelo" class="wl">Rafaelo Sanzio</a><center></center></center></figcaption></figure>
Same kiel la miletanaj <a href="/eo/Filozofo" title="Filozofo" class="wl">filozofoj</a> Heraklito ankaŭ defendas la ekziston de unu <a href="/eo/Principo" title="Principo" class="wl">principo</a> kaj asertas ke ĝi estas la <a href="/eo/Fajro" title="Fajro" class="wl">fajro</a>. Ekde la fajro originas ĉiuj aliaj aferoj de la <a href="/eo/Universo" title="Universo" class="wl">universo</a>. Dio mem estas tiu fajro, moviĝema, kreiva, vivoplena.

Heraklito estis nomata La obskura filozofo, la enigmema pro tio ke liaj <a href="/eo/Skribaĵo" title="Skribaĵo" class="wl">skribaĵoj</a> estas de malfacila <a href="/eo/Legado" title="Legado" class="wl">legado</a>.

Heraklito de Efezo, greke Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος estis greka antaŭsokrata filozofo el Efezo. Li instruis, ke ĉio estas en senĉesa moviĝo, en senĉesa transformiĝo, ke "ĉio estas fluanta", rapide ŝanĝiĝas. Pro tiu moviĝado nenio estas senmova, nenio estas fiksa kaj stabila. Heraklito klarigas tion per la senĉesa fluo de rivero, li diras ke oni ne povas bani sin en la sama rivero, ĉar revenante tie oni tuŝas novajn akvojn kaj tiel plu. Kvankam la rivero ŝajnas esti ĉiam la sama, ĝi estas ĉiam renovigata per la senĉesa akvofluo. Li ankaŭ asertas ke tiu senĉesa fluo de la aferoj fariĝas de unu kontraŭo al alia, ekzemple: la nokto sekvas la tagon, la varmo la malvarmon, la seka la malsekan, la ĝojo la malĝojon, la milito la pacon, la juneco la maljunecon, la vivo la morton, kaj inverse. Do la moviĝado estas senĉesa fluo de la kontraŭoj. La harmonio ekzistas ĝuste en tio, en tiu sintezo de la kontraŭoj, en tiu enantioza ekvilibro. Heraklito diras ke Dio estas tiu ekvilibro, li diras: Dio estas tago-nokto, estas vintro-somero, milito-paco, malsato-sato. Same kiel la miletanaj filozofoj Heraklito ankaŭ defendas la ekziston de unu principo kaj asertas ke ĝi estas la fajro. Ekde la fajro originas ĉiuj aliaj aferoj de la universo. Dio mem estas tiu fajro, moviĝema, kreiva, vivoplena. Heraklito estis nomata La obskura filozofo, la enigmema pro tio ke liaj skribaĵoj estas de malfacila legado. 