Vertebruloj

La vertebruloj^[1] (latine Vertebrata) estas subfilumo de animaloj kies spino konsistas el vertebroj (endoskeletaj elementoj laŭlonge de la notokordo kaj flanke al la "spina kordo"), kaj kelkajn aliajn ecojn. Ili estas la plej junaj (ekde ordovicio), sed plej evoluintaj animaloj kun simetria korpo, bonegaj organoj de sensoj kaj plej perfekta nerva sistemo.

• 24-a de julio, 2004, BBC News: la plej malgranda fiŝo de la mondo Citaĵo: "...La plej malgranda, malpeza vertebrulo estis priskribita de usonaj sciencistoj. La nomo de tiu minifiŝo estas tena bebofiŝo [Schindleria brevipinguis] kaj grandas nur ĉirkaŭ 7mm..."

Kiel legi la taksonomion Vertebruloj
Troveblo de fosilioj: mez-frua Kambrio ĝis nun
Biologia klasado
Regno: Bestoj Animalia (senranga filumo) Kraniuloj Craniata Filumo: Ĥorduloj Chordata Subfilumo: Vertebruloj Cuvier, 1812
Klasoj kaj Kladoj
( fosiliaj klasoj kun * ) Senmakzeluloj Agnatha Plakodermoj* Placodermi Kartilagaj fiŝoj Chondrichthyes Akantoduloj* Acanthodii Aktinopterigoj Actinopterygii Sarkopterigoj Sarcopterygii Amfibioj Amphibia Reptilioj Reptilia Birdoj Aves Sinapsidoj* Synapsida Mamuloj Mammalia
Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Vertebruloj
v • d • r

Ĉi-dekstre estas montrata la tradicia klasifiko de vertebruloj.

Tradiciaj klasigoj

Laŭ Lamarko, Aristotelo jam dividis la bestojn jene:

• Animaloj kun sango, nome
  • Vivonaskaj kvarpieduloj
  • Ovonaskaj kvarpieduloj
  • Fiŝoj
  • Birdoj
• Sensangaj animaloj
  • Moluskoj
  • Krustacoj
  • Testacoj

Jam en 1794 Lamarko plibonigis tiun klasigon laŭ enhavo de sango, kiam ankoraŭ oni ne sciis kio ĝi estas, jene:

• Animaloj kun vertebroj aŭ vertebruloj,
• Animaloj sen vertebroj aŭ senvertebruloj.

Tiu ĉi lasta klasigo oni uzis dum multaj jardekoj. Sed jam antaŭe Lineo distribuis bestojn jene:

• 1a grado (koro kun du ventrikloj kaj sango ruĝa kaj varma), nome
  • mamuloj
  • birdoj
• 2a grado (koro kun unu ventriklo kaj sango ruĝa kaj malvarma), nome
  • amfibioj (reptilioj)
  • fiŝoj
• 3a grado (malvarma likvaĵo anstataŭ sango)
  • insektoj
  • vermoj.

Vertebroj

Laŭ Lamarko posedo de spino indikas, ke oni havas perfektigitan skeleton kaj organizan planon de ĝi devenan; temas pri superaj animaloj, dum la malsuperaj animaloj malposedas perfektigitan skeleton kaj organizan planon, nome senvertebruloj.

Klasikaj libroj

Lamarko (Lamarck), Filozofio zoologia, 1809. SAT-Broŝurservo, 1987. Tradukis Valo.