Avignon

Avignon^[1] (okzitanieraz Avignoun edo Avinhon) Frantziako eta Okzitaniako hiria da, Vaucluse departamenduko hiriburua. Proventza-Alpeak-Kosta Urdina eskualdean dago, Rodanoren ezkerreko bazterrean. 4 kantonamendutako burua da. 2012an 89.380 biztanle zituen^[2] 43,95 kilometro koadrotan banatuta. Hiriko gune historikoa UNESCOren gizateriaren ondare izendaturik dago^[3]. Okzitanerazko aldakitzat hartzen den probentzeraz egiten da hirian.

Avignon Avignon Avinhon
Frantziako udalerria
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Frantzia
Frantziaren banaketa administratiboa	metropolitar Frantzia
Eskualdea	Proventza-Alpeak-Kosta Urdina
Departamendua	Vaucluse
Barruti	Avignoneko barrutia
Alkatea	Cécile Helle (en)
Izen ofiziala	Avignon
Jatorrizko izena	Avignon Avinhon
Posta kodea	84000 eta 84140
Geografia
Koordenatuak	43°56′55″N 4°48′30″E
Azalera	64,91 km²
Altitudea	10 m, 122 m eta 25 m
Mugakideak	Barbentane, Châteaurenard, Noves, Rognonas, Villeneuve-lès-Avignon, Les Angles, Caumont-sur-Durance, Morières-lès-Avignon, Le Pontet eta Sorgues
Demografia
Biztanleria	91.760 (2022ko urtarrilaren 1a)
48.987 (%53,4)   (%46,8) 42.934
Dentsitatea	1.414 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	49
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Siena, Wetzlar, Diourbel, Tortosa, Ioanina, New Haven, Orvieto, Colchester, Tarragona, Ceccano, Alcañiz, Diourbel eskualdea eta Guanajuato
Hizkuntza ofiziala	frantses
avignon.fr

Historia

Galiarren hiria izan ondoren, Avignon erromatar kolonia bihurtu zen Zesar Augustoren garaian, Avenio izenarekin. 536. urtean frankoen eskuetara igaro zen eta bi mende geroago Charles Martelek suntsitu zuen, arabiarrekin elkartu zelako (736-737). Ondoren, Arles erreinu eta Okzitaniako Tolosaren nahiz Proventzako kondeen esku egon zen. Albiarren aurkako gurutzadan katolikoen aurka jardun zuten Avignongo biztanleek.

Filipe IV.a Ederrak Aita Santu frantsesa nahi eta lortu zuelarik, Klemente V.a, Avignon bihurtu zen Aita Santuen egoitza (1309). Zazpi Aita Santu izan ziren Avignonen 68 urtean: Klemente V.a, Joan XXII.a, Benedikto XII.a, Klemente VI.a, Inozentzio VI.a, Urbano V.a eta Gregorio XI.a. Azken horrek Erromara eraman zuen aitasantutza berriro 1377an. Mendebaldeko Zismaren ondorioz (1378-1413), Avignon bi antiaitasanturen egoitza bilakatu zen: Klemente VII.a eta Benedikto XIII.a (Pedro de Luna).

Frantziako Iraultza arte, aita santuek gobernatu zuten Avigonen, ordezkarien bidez. Iraultza garaian, Avignongo herria aita santuen aurka altxatu zen eta Frantziako anexioaren aldeko botoa eman ondoan (1790), 1791n Frantziako hiria osorik bihurtu zen.

Geografia

Kokapena

Rodano ibaiaren ezker aldean dago kokatua, Vaucluse departamenduan, Paristik 653 km hegomendebaldera eta Marseillatik 80 kilometro ipar-mendebaldera.

Ipar mendebalderako bista, ezkerrean Avignongo zubia eta azken puntua Ventoux mendia.

Klima

Avignonek klima azpitropikal hezea du, Cfa Köppen klima sailkapenaren arabera.

Datu klimatikoak (Orange, 1981-2010)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	9.9	11.7	15.6	18.6	23.2	27.4	30.8	30.2	25.2	20.0	13.7	10.1	19.7
Batez besteko tenperatura (ºC)	5.8	7.1	10.4	13.2	17.5	21.4	24.4	23.9	19.7	15.3	9.7	6.4	14.6
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.6	2.4	5.2	7.8	11.8	15.4	18.0	17.6	14.1	10.6	5.7	2.7	9.4
Pilatutako prezipitazioa (mm)	51.0	39.4	43.9	66.0	65.3	38.3	36.9	42.3	102.0	92.9	75.4	55.7	709.1
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	5.7	4.9	4.9	7.2	6.3	4.7	3.0	3.5	5.5	7.2	6.6	6.4	65.9
Eguzki orduak	132	137	193	230	265	299	345	311	238	187	135	124	2596
Iturria: Lameteo.org[4]

Kultura

Avignongo gune historikoa: Aita Santuen jauregia, apezpiku multzoa eta Avignongo zubia1 UNESCOren gizateriaren ondarea
Avignongo Aita Santuen jauregia
Mota	Kulturala
Irizpideak	i, ii, iv
Erreferentzia	228rev
Kokalekua	Frantzia
Eskualdea2	Europa / Ipar Amerika
Izen ematea	1995 (XIX. bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) 2 UNESCOren sailkapena

Udan Avignongo antzerki eta arte eszenikoen jaialdia ospatzen da.

Garraioa

Avignon Orizo sareak zerbitzatzen du, garraiobide hauek dituen sarea:

• Avignongo tranbia
• Avignongo igarotze azkarreko autobusa
• Avignongo autobusak
• Avignongo bizikleta zerbitzua

Ondarea

• Aita Santuen jauregia
• Petit Palais museoa
• Avignongo katedrala
• Saint-Bénézet zubia
• Avignongo harresiak

Avignondar ospetsuak

Avignonen ondorengo pertsonaiak jaio ziren.

• Pierre Boulle (1912-1994), Le Pont de la Rivière Kwai eta La Planète des singes eleberrien idazlea.
• Alexandro Rodaskoa (1591-1660), misiolari jesuita.
• Mireille Mathieu (1946), abeslaria.