Bari

Bari ˈbaːri ahoskatua; bertoko napolieraz: Bare, ˈbæːrə ahoskatua; latinez: Barium Italiako hego-ekialdean dagoen hiria da, izen bereko probintziaren eta Apulia (Puglia) eskualdearen hiriburua. 2004an 328.458 biztanle zituen. Itsaso Adriatikoaren kostaldean dago kokatuta.

Bari Bari
Italiako udalerria
Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Italia
Italiako eskualdeak	Apulia
Italiako hiri metropolitarra	città metropolitana di Bari
Alkatea	Vito Leccese
Izen ofiziala	Bari
Jatorrizko izena	Bari
Posta kodea	70121–70132
ISTAT kodea	072006
Geografia
Koordenatuak	41°07′31″N 16°52′00″E
Azalera	117,39 km²
Altitudea	5 m
Mugakideak	Adelfia, Bitonto, Capurso, Modugno, Mola di Bari, Noicattaro, Valenzano, Bitritto, Giovinazzo eta Triggiano
Demografia
Biztanleria	315.473 (2025eko urtarrilaren 1a)
Dentsitatea	2.687 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	080
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Monte Sant'Angelo, Baalbek, Bandung, Banja Luka, Batumi, Korfu, Durrës, Guangzhou, Mar del Plata, Patras, Sumqayit, Szczecin, Bolonia, Celle di San Vito, Palma Mallorcakoa, San Giovanni Rotondo, San Nicolás de Bari (en) , Cardiff, Ischia, Colletorto, Sergiev Posad, Vladimir, Lublin, Zvyozdny gorodok (en) , Vasto, Podgorica, Kostroma, Bar eta Asis
Katastro kodea	A662
Sailkapen sismikoa	3 (Txikia)
Matrikula	BA
Hizkuntza ofiziala	italiera
comune.bari.it

Historia

Peuzetiarrek sortu zuten, eta erromatarren garaian loratu zen. Erromatarrek Ekialdearekiko merkataritza trafikoentzako zuen kokapen estrategikoa aprobetxatu zuten.

Erdi Aroan lonbardiarrek, bizantziarrek eta sarrazenoek bere jabetza izateko lehiatu zuten. IX. mendean musulmanek konkistatu zuten, eta emirerri bat ezarri zuten hirian 847-871 urteetan.^[1] Basilio Handia enperadore bizantziarrak Italiaren hegoaldea errekonkistaren garaian, 871. urtean Luis II.a enperadore frankoak eta Nizetas almirante greziarrak, eslaviar talde batzuen eta hiri dalmaziarren flota baten laguntzarekin, hiria konkistatu zuten. Luis II.aren eta bizantziarren arteko aliantza hautsi ondoren,^[2] azken hauek hiria 876an bereganatu zuten.^[3]

1100 inguruan garapen handia izan zuen zentro erlijioso gisa, San Nikolasi eskainitako basilika eraiki ondoren. Gurutzadek eta Frederiko II.aren erregealdiak beste bultzada ekonomiko bat eman zioten hiriari. Behe Erdi Aroan eta Aro Modernoan, Bari |anjoutarren, Aragoiko Koroaren (geroago Monarkia Hispanikoaren) eta veneziarren mende egon zen.

1813an, hiria bere harresietatik haratago hedatzen hasi zen. Horrela, hazkunde demografiko azkarra izan zuen, 94.000 biztanle izatera iritsi baitzen 1900 inguruan eta 400.000 biztanle izatera 1970eko hamarkadan.

Bigarren Mundu Gerran, Bariko portuak bi hondamendi garrantzitsu jasan zituen. 1943ko abenduaren 2an, Luftwaffe alemaniarraren ustekabeko eraso batek portuan ainguratuta zeuden 28 ontzi aliatu hondoratu eta beste 12 matxuratu zituen. Ontzietako batek ziape-gasezko bonben kargamentu sekretu bat zeraman. Arma kimiko horrek 89 hildako eta ehunka zauritu eragin zituen.^[4] Gerraren azken asteetan, 1945eko apirilaren 9an, itsasontzi estatubatuar batek eztanda egin zuen portuan. Hedapen-uhinak 300 hildako baino gehiago eragin zituen eta gune historikoa larriki kaltetu zuen, katedrala, San Nikolas basilika eta eliza errusiarra barne.

Banaketa administratiboa

Barrutia	Auzoak
I	Palese Macchie eta Santo Spirito-Catino-San Pio
II	San Paolo eta Stanic
III	Picone eta Poggiofranco
IV	Carbonara-Santa Rita, Ceglie del Campo eta Loseto
V	Japigia, Torre a Mare eta San Giorgio
VI	Carrassi, San Pasquale eta Mungivacca
VII	Madonnella
VIII	Libertà eta Marconi-San Girolamo-Fesca
IX	Murat eta San Nicola

Ondarea

• Bariko gaztelua: normandiarrek 1000 inguruan eraikia eta Frederiko II.ak 1233an guztiz zaharberritua.
• San Sabinoren katedral-basilika, 1170 eta 1178 artean eraikia.
• San Nikolasen basilika, 1087an sortua.
• Palazzo Mincuzzi, merkatal-gunea
• Palazzo della Provincia, gobernu-eraikina

Klima

Datu klimatikoak (Bari)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	12.1	12.7	14.7	17.9	22.2	25.8	28.4	28.3	25.4	21.0	17.1	13.5	19.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	5.0	5.3	6.7	9.0	12.9	16.6	19.1	19.1	16.5	12.8	9.1	6.4	11.5
Pilatutako prezipitazioa (mm)	50.8	57.2	52.1	47.4	36.7	32.0	27.0	39.3	62.0	64.6	54.1	63.0	586.2
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm)	7.3	7.9	7.3	6.5	5.1	4.5	2.6	3.7	5.1	6.4	6.7	8.2	71.3
Hezetasuna (%)	77	74	72	68	68	65	64	65	68	72	76	78	70.6
Iturria: Servizio Meteorologico[5]

Kirolak

• AS Bari, futbol taldea.

Argazki galeria

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Jaio

• Licia Albanese, sopranoa
• Thiago Alcántara Do Nascimento, futbolaria
• Mario Nuzzolese, kazetaria
• Francesco Rossi, (1650-1725) opera konpositorea
• Giovanni Laterza, editorea
• Guido Marzulli, margolaria
• Gianrico Carofiglio, egilea
• Marco Misciagna, biola-jotzailea eta biolin-jotzailea

Herri eta hiri senidetuak

Barik honako hiri senidetuak ditu:^[6]

• Banja Luka, Bosnia-Herzegovina
• Batumi, Georgia
• Korfu, Grezia
• Durrës, Albania
• Guangzhou, Txina
• Kostroma, Errusia
• Mar del Plata, Argentina
• Monte Sant'Angelo, Italia
• Palma Mallorcakoa, Espainia
• Patras, Grezia
• San Giovanni Rotondo, Italia
• Słupsk, Polonia
• Szczecin, Polonia
• Sumqayit, Azerbaijan