Tigre

Tigrea (Panthera tigris) Panthera generoko eta Felidae familiako animalia espeziea da, hizkera arruntean felido handi deritzen taldeko kideetako bat. Asiako ekialdean eta hegoaldean bizi da jatorriz. Alfa harraparia dute eta haragijaleak dira. Lau metroko luzera izan dezake eta 300 kilogramo arteko pisua; tigre azpiespezierik handienak inoiz izan diren felido handienak dira. Beren pisua eta botereaz gain, beren ezaugarririk ezagunena azal gorri-laranjan dituzten marra bertikal ilunak dira. Azpiespezierik handiena Siberiako tigrea zela pentsatu izan da gaur egunera arte, baina egungo datuek Bengalako tigrea azpiespezierik handiena izan litekeela iradokitzen dute, biek antzeko pisua izan dezaketela aintzat hartuta.

Artikulu hau animalari buruzkoa da; platerari gaitzat duena beste hau da: «Tigre (jakia)»

Tigre
Pleistozeno-gaur egun PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
Irudi gehiago
Iraute egoera
Invalid status (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Klasea	Mammalia
Ordena	Carnivora
Familia	Felidae
Generoa	Panthera
Espeziea	Panthera tigris (Linnaeus, 1758)
Azpibanaketa
P. t. tigris P. t. corbetti P. t. jacksoni P. t. sumatrae P. t. altaica P. t. amoyensis †P. t. virgata †P. t. balica †P. t. sondaica †P. t. trinilensis
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Ernaldia	107 egun
Kolorea	laranja, beltz eta zuri
Elikadura iturri nagusia	Ungulatua, tximinoa, Phasianidaea, Leporidaea eta arraina
Habitat	baso
Masa	1,19 kg
Haginkadaren indarra	127
Kumaldiaren tamaina	2,5
Eguneko zikloa	gaueko
Genomaren kokapena	dnazoo.org…

Tigre baten bideoa

Oso moldakorrak izanik, tigreak ingurune askotan bizi dira, Siberiako taigan belardi zabaletan zein mangladi tropikaletan. Lurraldekoiak eta gehienetan bakartiak dira, eta lurralde-azalera handiak behar dituzte beren harrapakin-eskakizunak betetzeko. Horri lotzen bazaio giza populaziorik handienak dituzten munduko zenbait tokitan bizi direla, erraz ulertzen da gizakiekin dituzten gatazkak. Tigre modernoaren bederatzi azpiespezieetatik hiru iraungi egin dira eta beste seiak iraungitzeko arriskuan daude. Arriskuaren lehen arrazoia beren habitataren suntsiketa eta zatikatzea da, eta ondoren, ehiza.

Tigrea munduko megafaunako espezierik karismatikoenetakoa eta ezagunenetakoa da. Antzinako mitologian eta folklorean leku nabaria bete du, eta oraindik ere film eta literatura modernoan askotan aipatzen da. Tigrea armarri eta bandera askotan ageri da; halaber, kirol talde zenbaiten maskota gisa eta Asiako herrialde batzuetako animalia nazional gisa.

Deskribapena

Bengalako tigrea

Tigreen tamaina eta beste ezaugarriak azpiespezie batetik bestera aldatzen dira. Egoera basatian, arrek 147 eta 218 kg tarteko pisua izaten dute eta 190-330 cm-ko luzera, isatsa barne (hori 60 eta 110 cm inguru luze da) eta 60 eta 122 cm arteko altuera soin gurutzera. Emeak, bestalde, txikiagoak dira, 124-167 kg-koak eta 177-275 m luze dira. Gaur egun, subespezierik txikiena Malaysiakoa da eta handiena, Bengalakoa.

Tigre gehienek ilaje laranja edo horia eta marra marroi ilunak edo beltzak dituzte, eta erdialdeko eta sabelaldeko zonaldea, zurixka. Marren kopurua sexuaren araberakoa da (emeek marra gutxiago dituzte), baina tigre gehienek 100 marra baino gutxiago dituzte. Marren marrazkia banako bakoitzarengan ezberdina denez, banakoak ezberdintzeko erabil daiteke, pertsonok hatz-aztarna erabiltzen dugun moduan. Hala ere, hori ez da tigre bat identifikatzeko erabiltzen den metodoa. Seguruenik, marren funtzioa kamuflajea da, ehizan dabiltzanean, haien harrapakinetatik ezkutatzeko. Marren marrazkia haien azalean ere dago; beraz, ilea mozten bazaie, oraindik ere marrak ikusten zaizkie.

Felido gehienak bezala, tigreak ere zenbait kolore ikusteko gai dira. Beste alde batetik, gauez ikusmen zorrotza dute, erretinako mintz espekularrari esker, gaueko argitasun txikia fokalizatzen dute.

Bere motako beste kideak bezala, orro egiteko gaitasuna du; baina beste felido batzuk ez bezala, oso igerilari ona da: harrapakinak uretan ustekabean harrapatu eta ehiza ditzake.

Lurraldea

Helduak lurraldekoiak dira eta asko ehizatzen dute. Beraz, tigre bakoitzak bere lur eremua du. Emeek 20 km²koa dute, baina arrena askoz zabalagoa da, 80 km²-ko batez besteko azalera baitu; hala ere, lurraldearen zabalera tigreen populazioaren araberakoa da. Arrek hainbat emeren sarrera baimen dezakete beren lurraldeetan, baina ez arrena. Emeekin harrapakin bat partekatzeko eta emearen ondoren elikatzeko gai dira (lehoien kasuan, alderantziz gertatzen da, izan ere ar menderatzailea da elikatzen den lehenengoa). Beren izaera erasotzailea dela eta, tigreen arteko lurralde gatazkak bortitzak izaten dira eta ar baten heriotzarekin buka daiteke, baina hilketa horiek urriak dira, lurralde gatazka gehienetan arrak ia kalterik gabe bukatzen dutelako. Lurraldea markatzeko, arrak gernua eta beste jariakin batzuk zuhaitzen gainean zipriztintzen ditu.

Tigre basatia ikertzeko hainbat teknika daude duela zenbait urte tigreen populazioa haien oinatzetako igeltsu moldeak erabiliz kalkulatzen zen. Gaur egun, irrati transmisore lepokoa tresna erabilgarria bihurtu da, tigre basatien ikerketarako.

Ugalketa

Tigre emea bere kumearekin.

Emeak soilik egun batzuetan zehar ugalkorrak dira; estalketa egun horietan zehar hainbat aldiz gerta daiteke. Umealdiak 107 eguneko dirau, eta denboraldi hori igaro ondoren, emeak, gehienez, sei kumez erditzen da, kilogramo batera iristen ez direnak.

Ar helduak kumeak hiltzera iris daitezke, emeak harkorrak egiteko.

Zortzi aste betetzean, kumeak beren gordelekutik irteteko eta haien amari jarraitzeko prest daude.

Tigre gazteak, gutxi gorabehera, 18 hilabeterekin independente izaten hasten dira, baina bi urte edo bi urte eta erdi bete arte ez dira amengandik guztiz banantzen. Hiru edo lau urterekin sexu heldutasunera heltzen dira. Gazteek eskuarki haien ametatik gertu kokatzen dute haien lurraldea, helduek berriz, gatazken bidez zabaltzen dute beren lurraldea. Emeak ar eta eme kume kopuru berdintsuaz erditzen ohi dira beren bizitza guztian zehar.

Dieta

Tigrearen hortzadura. Letagin luzeak harrapakinak hiltzeko eta haragia urratzeko erabiltzen ditu.

Askatasunean, tigreak batez ere tamaina handiko ungulatuez elikatzen dira, nahiz eta, beste predatzaile asko bezala, tigreak ere oportunistak izan eta ez diete harrapakin txikiei muzinik egiten, esaterako tximinoak, paumak, erbiak eta arrainak. Siberian, harrapakin nagusiak wapitia, sika oreina, oreina, orkatza eta basurdea dira; Sumatrako uharteetan, berriz, Timorreko oreina, basurdea eta tapir malayoa. Belarjale handiak ehizatzeko gai dira, gaurrak, bufalo urtarra eta altzea esaterako.

Haien harrapakinen artean, harrapakari handiak ere daude, adibidez, marradun hienak, otsoak, cuoiak, erretikuludun pitoiak, indiar pitoiak, tibetar hartzak, bezudun hartzak, malaysiar hartza, siamdar krokodiloak, gabialak; eta batzuetan gepardoak, lehonabarrak eta padurako krokodiloak. Azken horiek soilik urritasun momentuetan jaten dituzte, normalean arriskutsuak direla uste dutelako eraso egiten diete.

Indian sanbarra eta basurdea ditu harrapakin ohikoenak; noizbehinka, asiar elefanteak eta Indiako, Javako eta Sumatrako errinozeroak ere bai. Sanbarraren, gaurraren edo bufalo urtarraren tamainako animaliak ehizatu nahiago du, hainbat egunez haragia ematen dielako, beste ehizaren bat saiestuz.

Ehiza metodoak

Normalean belarjaleak ehizatzen dituzte. Tigre zaharrek edo zaurituek etxeko ganaduari eta gizakiei eraso egiteko joera handiagoa dute, tigre osasuntsuek baino.

Tigrea bere harrapakina zelatatzen.

Bere indarra erabiltzen du haien harrapakinak jo eta lurrera botatzeko. Tigreak tamaina handia izanda ere, 90 km/h-ko abiadura har dezake. Tigrearen orroak erasoa hasterakoan funtzio garrantzitsua hartzen duela uste da; orroak soinu-uhin autemagarriez gain, gizakiontzat entzungaitzak baina harrapakinengan beldurra sortzen eta geldiarazten dituen infrasoinu uhinak ere baditu. Animalia lurrera botatzen du eta behin lurrean dagoela, lepoko atzeko aldean kosk egiten dio, orokorrean bizkarrezur-muina hautsiz, edo trakea zulatuz, bere harrapakinaren heriotza eraginez.

Tigre helduak 5 metroko altuerako saltoak eta 9 edo 10 metroko luzerakoak emateko gai dira.

Atzaparrak (7,5 cm-ko luzera dute), kolpatzeko erabili dezakeen indarrarekin konbinatuta, hausnarkari bat kolpe batez hiltzeko gaitasuna ematen dio.

Antropofagia

Normalean tigreek belarjaleak ehizatzen dituzte, baina beharrezkoa badute, gizakiak ere bai. Portaera hori izateko arrazoia Afrikako lehoienaren antzekoa da, eta predatzailearen zahartasuna, kumeen babesa edo arrazoi ohikoenak harrapakin errazen eta ugarien erosotasuna dira soilik.

Galtzeko arriskua

Ehiztariak hil duten Javako tigre batekin, 1941

Gaur egun, etsairik handiena gizakia du. Hezurrak, eta ia gorputzaren zati guztiak Txinako medikuntzan erabiliak ziren, baina egun praktika hori debekatuta dago.

Tigreen larrua lortzeko legez kontrako ehizak eta haien lurraldeen suntsipenak ale basatien populazioa nabarmen jaitsi du. 1900. urtean 100.000 tigre basati zeudela uste da, Anatoliako penintsulatik Bali uharteraino; 1993an, 7.000 geratzen ziren, bi herenak Indian; 2013an, tigre basatien populazioa 3.000 alekoa zela kalkulatu zen, baina egun 20.000 bat daudela esaten da.

Berriki WWFaren txosten batek adierazi duenez, azken ehun urteotan, lehen aldiz tigre basatien kopurua igo da, 2010eko 3.200 aleetatik 2016ko 3.890 aleetara. Kontserbazionisten helburua 2022rako kopuru hori bikoiztea zen.

Eboluzioa

Tigrearen erlazio filogenetikoak.

Tigrearen eboluzioa oraindik nahasia denez, ez dago haren fosil erregistroari buruzko informazio askorik. Panthera generokoko fosilik zaharrenak 2010en aurkitu ziren Tibeten eta 2013an Panthera blythea izenaz sailkatu: 4,1 eta 5,9 milioi urte arteko antzinatasuna dute. Fosil horien garrantzia tigrearen jatorriko lekuan datza; hau da, Pantherinae taldeko subespezieko felidoak Asiatik datozela eta ez Afrikatik. Aurkitu diren tigre aztarnarik zaharrenak Txinakoak dira, Gansun hain zuzen ere, eta Palistozenoaren hasieran, Panthera zdanskyi (felido primitiboa, tigrea baino txikiagoa, Longdango tigre izenaz ezaguna) baten fosilak dira. Oraingo tigreen aztarnak Javan aurkitu ziren eta 1,6 eta 1,8 milioi arteko aintzintasuna dute. Tigrea India eta Asiako iparraldera Pleistozenoaren bukaeran iritsi zen, duela 10.000 urte.