Zenborain

Zenborain^[1][a] Untzitibar ibarreko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

Zenborain
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko etxe bat
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioaurrea
Udalerria	Untzitibar
Administrazioa
Mota	kontzeju
Izen ofiziala	Cemboráin
Burua (2019-2023)	Alberto Nicolas Apesteguia (kontzejuburua)
Posta kodea	31422
Herritarra	zenboraindar
Geografia
Koordenatuak	42°44′15″N 1°31′09″W
Azalera	4,57 km²
Garaiera	608 metro
Distantzia	18,4 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	27 (2021)

2021 urtean 27
2025 urtean 33 biztanle zituen.

Bertako biztanleak zenboraindarrak dira.

Izena

Zenborain toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

• Ceporain (1138)
• Cemborayn (1268)
• Cemborain (1309)
• Cemborain (1366)
• Cemborain (1532)
• Cenborayn (1570)
• Zemborain (1628)
• Zemborain (1802)
• Cemborain (1862)
• Zenborain (1974)

Ezaugarriak

Armarria

Zenboraingo armarria Untzitibarreko armarria da. Armarri honek honako blasoi hau du:^[3]

«

Hondo urdin batez eta aurrean sei puntako urrezko izar batez osatuta dago.

»

Geografia

Zenborain Untzitibarran dago.

Inguru naturala eta kokapena

Untzitibar Zangozako merindadearen ekialdean kokatzen da. NA-234 errepideak ibar osoa zeharkatzen du. Iruñerriko gune metropolitarraren ekialdera dago. Udaletxea Untzitin dago. Erliebe ertaingo ibarra da. Itzaga mendiaren magalean dago, ibarbide emankor eta laua eratuz, eta, ondoren, mendilerro menditsu bat.

Klima

Untzitibarrek klima azpimediterraneoa dauka, eta urteko batez besteko tenperatura aldakorra da, 12 gradu herrigunean eta 10 herriko gunerik menditsuenetan. Prezipitazioak nahiko urriak dira udan baina ugariak gainontzeko urtaroetan, guztira 950mm inguru jausten dira urtero 110 egunetan.

Udalerriko landarediaren erdia baino gehiago ameztiek osatzen dute. Duela mende asko, Untzitibar gehiena estaltzen zuten arren, gizakiaren eraginez asko murriztu da. Birlandatutako zuhaitzak 229 hektarea osatzen dituzte. Horrez gain, Izaga haitzaren inguruetan pagadiren bat aurki daiteke.

Estazio meteorologikoak

Untzitibarran ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Elo pareko udalerrian, estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 528 metrora, Nafarroako Gobernuak 1929n inauguratuta.^[4] Udalerriko adierazgarriena da, haran berean baitago, 4 kilometro eskasera.

Datu klimatikoak (Elo, 1984-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	19.0	22.5	25.0	27.5	35.0	40.0	40.0	41.0	37.5	30.5	23.0	19.5	41.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	8.7	10.5	13.8	15.9	20.1	24.8	28.1	28.5	24.2	18.9	12.5	9.4	17.9
Batez besteko tenperatura (ºC)	5.4	6.5	9.0	11.0	14.5	18.5	21.2	21.5	18.2	14.2	9.1	6.1	12.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	2.1	2.5	4.3	6.0	9.0	12.2	14.4	14.6	12.1	9.4	5.7	2.8	7.9
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-12.0	-8.5	-10.0	-1.5	0.0	3.0	7.0	5.0	3.0	-1.0	-5.5	-9.5	-12.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	80.4	69.2	74.0	84.5	69.1	53.1	40.1	33.9	52.9	80.9	101.4	77.9	817.4
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	57.6	46.0	69.3	56.8	56.2	69.1	59.3	98.3	93.0	74.5	64.5	65.5	98.3
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	12.7	10.9	10.5	12.4	10.8	6.9	5.3	5.1	7.2	10.0	12.8	11.5	115.8
Elur egunak (≥ 1 mm)	1.7	2.6	1.6	0.6	0.1	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	0.5	1.2	8.3
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[5]

---

---

Historia

Antzinako jaurerri-jaurerria, zeinaren errentak Karlos II.ak esleitu zizkion 1362an Errodrigo Urizkoari. Gero, 1427an, Nafarroako mariskalak, 37 kahitze garik, eta Orreagako Santa Mariak, 6 kahitzek, gozatu zuten urteroko petxaz. Joan II.ak 1469an eman zion Joan Beortegiri. Herritarrek 1406an utzi zioten parrokia-elizaren patronatua Leonel Nafarroakoari, baina aurrerago Pedro Nafarroakoak 1490ean Orreagako Santa Mariari transferitu zion. Leireko monasterioak XII. mendean ondasunak izan zituen bertan.

XIX. mendearen lehen hamarkadetara arte, Untzitibarreko diputatuak eta Zenboraingo bizilagunen artean aukeratutako errejidoreek gobernatzen zuten. 1850ean eskola zuen eta Elotik jasotzen zuen posta.

Demografia

2021 urteko erroldaren arabera 27
2025 urteko erroldaren arabera 33 biztanle zituen Zenborainek.^[6]

2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
30	30	31	25	27	24	24	24	22	21	24	30	30	26	29	30	33	29	27	29	27

Politika

Zenboraingo kontzejua kontzejuburuak osatzen dute. Egungo kontzejuburua Alberto Nicolas Apesteguia da.

Kontzejua

Zenboraingo kontzejua kontzejuburuak osatzen dute, demokratikoki hautatua. Kontzejuburua Alberto Nicolas Apesteguia da.

Kontzejuburuak

2011tik, Zenborainek 3 kontzejuburu izan ditu:

Kontzejuburu	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera
Alex Castillo Belzunegui	2011	2015
Manuel Maria Otano Labiano	2015	2019
Alberto Nicolas Apesteguia	2019	jardunean

Kultura

Euskara

Ikus, gainera: «pirinioaurrera» eta «nafarrera»

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Untzitibar sailkatu zen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinioaurreko Itzagaondoa eta Ibargoiti ibarrekin hitz egiten zena.^[7]

Koldo Zuazok, 2010ean, Untzitibar atzerakada-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.^[8]

Udalerri honetan hitz egiten den euskarak bere berezitasunak du. Horregatik sailkatzen da Pirinioaurrera azpieuskalkian. Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, Untzitibarreko mintzaira zaharrak ia ez du hiztunik.

Ondasun nabarmenak

• Ikerkundeko Andre Mariaren eliza, XV. mendeko kristiau eliza, gotiko estiloan.

Oharrak

1. /s̻enβ̞oɾáin/ ahoskatua (laguntza)
   Azentua: zorrotza hirugarren silaban