សម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរដែលបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោក

អង្គការសិក្សា​វិទ្យាសាស្រ្ត អប់រំ និង វប្បធម៌ (អង់គ្លេស : The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) ឬ ហៅកាត់ថាយូនីស្កូ(UNESCO) គឺជាផ្នែកមួយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ(UN)។អង្គការនេះបង្កើតឡើងនៅក្នុងគោលបំណងបង្រួបបង្រួមឲ្យមានសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពដោយលើកតម្កើងឲ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និង វប្បធម៌ជាពិសេសការគោរពជាសកលដើម្បីឲ្យមានយុត្តិធម៌ មានការគោរពច្បាប់ និង សិទ្ធិមនុស្ស។អង្គការយូនីស្កូបានបង្កើតឲ្យមានកម្មវិធីនិងគណៈកម្មាធិការមួយចំនួនដើម្បីលើកកម្ពស់ការអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និង វប្បធម៌។នៅក្នុងកម្មវិធីទាំងនោះមានដូចជាគណៈកម្មាធិការបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោក គណៈកម្មាធិការបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌អរូបី កម្មវិធីស្មារតីនៃការចងចាំពិភពលោក ឋបនីយជីវមណ្ឌលជាដើម។គណៈកម្មាធិការបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោកបង្កើតឡើងនៅក្នុងគោលបំណងលើកកម្ពស់និងការពារតម្លៃលេចធ្លោជាសកលរបស់តំបន់វប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ និង ធម្មជាតិ។គណៈកម្មាធិការបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌អរូបីបង្កើតឡើងនៅក្នុងគោលបំណងលើកកម្ពស់និងការពារតម្លៃនៃបេតិកភ័ណ្ឌរស់។បេតិភ័ណ្ឌអរូបីគឺជាកេរមរតកដែលបង្កើតឡើងដោយមនុស្សហើយបានផ្ទេរបន្តពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយតាមរយៈការប្រតិបត្តិ ការបង្ហាញ ការសម្តែង ការនិយាយ ឬ ការត្រាប់តៗគ្នាដែលមិនអាចមើលឃើញ មិនអាចប៉ះពាល់បាន និង ពិបាកយល់ដូចជាចំណេះដឹង បំណិន ភាសា សិល្បៈ សាសនា ជំនឿ ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី ឧបករណ៍សម្ភារ វត្ថុសិល្បៈជាដើម។ប្រទេសកម្ពុជាបានចូលជាសមាជិករបស់អង្គការយូនីស្កូ(UNESCO)នៅថ្ងៃទី ០៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៥១។^[១]

ឧទ្យានជាតិអង្គរ

តំបន់រលួស

បន្ទាយស្រី

ព្រះវិហារ

តំបន់ប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុហ៍

តំបន់កោះកេរ្តិ៍

ទួលស្លែង

ជើងឯក

ម-១៣

តំបន់បេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោកនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

បេតិកភ័ណ្ឌផ្នែករូបី(World Heritage Site)

ឈ្មោះតំបន់ដែលបានចុះនៅក្នុងបញ្ជី	រូបភាព	ទីតាំង(ខេត្ត/រាជធានី)	លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យ	កាលបរិច្ឆេទ	សម័យប្រជុំ	ឯកសារយោង
ឧទ្យានជាតិអង្គរ		កម្ពុជា !ខេត្តសៀមរាប, 13°24′45″N 103°52′0″E	វប្បធម៌ (i), (ii), (iii), (iv)	១៤ ធ្នូ ១៩៩២	សម័យប្រជុំគណៈកម្មាធិការបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោកលើកទី ១៦ នៅទីក្រុងសាន់តាហ្វេ សហរដ្ឋអាមេរិក។	[២][៣] [៤]
ប្រាសាទព្រះវិហារ		កម្ពុជា !ខេត្តព្រះវិហារ, 14°23′26″N 104°40′49″E	វប្បធម៌​ (i)	០៧ កក្កដា ២០០៨	សម័យប្រជុំគណៈកម្មាធិការបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោកលើកទី ៣២ នៅទីក្រុងកេប៊ិច ប្រទេសកាណាដា។	[៥]
តំបន់ប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុហ៍		កម្ពុជា !ខេត្តកំពង់ធំ, 12°52′15″N 105°2′35″E	វប្បធម៌ (ii), (iii), (vi)	០៨ កក្កដា ២០១៧	សម័យប្រជុំគណៈកម្មាធិការបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោកលើកទី ៤១ នៅទីក្រុងក្រាកូវ ប្រទេសប៉ូឡូញ។	[៦]
តំបន់កោះកេរ្តិ៍		កម្ពុជា !ខេត្តព្រះវិហារ,  Cambodia 13°46′30″N 104°32′50″E	វប្បធម៌ (ii), (iv)	១៧ កញ្ញា ២០២៣	សម័យប្រជុំគណៈកម្មាធិការបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោកលើកទី ៤៥ នៅទីក្រុងរីយ៉ាដ ប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត។	[៧]
សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង(មន្ទីរស-២១) មជ្ឈមណ្ឌលប្រល័យពូជសាសន៍ជើងឯក និង អតីតមន្ទីរឃុំឃាំងម-១៣		កម្ពុជា !រាជធានីភ្នំពេញ, ខេត្តកំពង់ស្ពឺ, ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង, 11°32′58″N 104°55′04″E, 11°29′4″N 104°54′7″E	វប្បធម៌ (vi)	១១ កក្កដា ២០២៥	សម័យប្រជុំគណៈកម្មាធិការបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោកលើកទី ៤៧ នៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង។	[៨]

បញ្ជីបេតិកភ័ណ្ឌផ្នែកអរូបី(Intangible Cultural Heritage)

ឈ្មោះបេតិកភ័ណ្ឌអរូបីដែលបានចុះនៅក្នុងបញ្ជី	រូបភាព	ប្រភេទបញ្ជីដែលត្រូវបានចុះ	កាលបរិច្ឆេទ	សម័យប្រជុំ	ឯកសារយោង
របាំព្រះរាជទ្រព្យ		បញ្ជីតំណាងនៃមនុស្សជាតិ	០៧ វិច្ឆិកា ២០០៣	កិច្ចប្រជុំលើកទី ០៣ នៃគណៈកម្មាធិការអន្តររដ្ឋាភិបាល​ដើម្បីការពារបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូនីស្កូនៅទីក្រុងអ៊ីស្ដង់ប៊ុល ប្រទេសតួកគី(ឆ្នាំ ២០០៨)។	[៩]
ល្ខោនស្រមោលស្បែកធំ		បញ្ជីតំណាងនៃមនុស្សជាតិ	២៥ វិច្ឆិកា ២០០៥	កិច្ចប្រជុំលើកទី ០៣ នៃគណៈកម្មាធិការអន្តររដ្ឋាភិបាល​ដើម្បីការពារបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូនីស្កូនៅទីក្រុងអ៊ីស្ដង់ប៊ុល ប្រទេសតួកគី(ឆ្នាំ ២០០៨)។	[១០]
ល្បែងទាញព្រ័ត្រ		បញ្ជីតំណាងនៃមនុស្សជាតិ	០២ ធ្នូ ២០១៥	កិច្ចប្រជុំលើកទី ១០ នៃគណៈកម្មាធិការអន្តររដ្ឋាភិបាល​ដើម្បីការពារបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូនីស្កូនៅទីក្រុងវិនហុក ប្រទេសណាមីប៊ី។	[១១]
ចាប៉ីដងវែង		បញ្ជីត្រូវការការសង្គ្រោះបន្ទាន់	៣០ វិច្ឆិកា ២០១៦	កិច្ចប្រជុំលើកទី ១១ នៃគណៈកម្មាធិការអន្តររដ្ឋាភិបាលដើម្បីការពារបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូនីស្កូ​នៅទីក្រុងអាឌីសអាបាបា ប្រទេសអេត្យូពី។	[១២]
ល្ខោនខោលវត្តស្វាយអណ្ដែត		បញ្ជីត្រូវការការសង្គ្រោះបន្ទាន់	២៨ វិច្ឆិកា ២០១៨	កិច្ចប្រជុំលើកទី ១៣​ នៃគណៈកម្មាធិការអន្តររដ្ឋាភិបាលដើម្បីការពារបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូនីស្កូនៅទីក្រុងព័រល្វី ប្រទេសម៉ូរីស។	[១៣]
គុនល្បុក្កតោ		បញ្ជីតំណាងនៃមនុស្សជាតិ	២៩ វិច្ឆិកា ២០២២	កិច្ចប្រជុំលើកទី ១៧ នៃគណៈកម្មាធិការអន្តររដ្ឋាភិបាលដើម្បីការពារបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូនីស្កូនៅទីក្រុងរ៉ាបាត ប្រទេសម៉ារ៉ុក។	[១៤]
ក្រមាខ្មែរ		បញ្ជីតំណាងនៃមនុស្សជាតិ	០៤ ធ្នូ ២០២៤	កិច្ចប្រជុំលើកទី ១៩ នៃគណៈកម្មាធិការអន្តររដ្ឋាភិបាលដើម្បីការពារបេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូនីស្កូនៅទីក្រុងអាសង់ស្យុង ប្រទេសប៉ារ៉ាហ្គាយ។	[១៥]

បញ្ជីស្មារតីនៃការចងចាំពិភពលោក(Memory of the World International Register)

• បណ្ណសារសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលកាលពីថ្ងៃទី ៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០៩ នៅទីក្រុងប្រ៊ិចថោន ប្រទេសបាបាដូស។
• ក្រាំងរឿងអ៊ីណាវបុស្បា ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលកាលពីថ្ងៃទី​​ ៣០ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០១៧​ នៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង។

បញ្ជីស្មារតីនៃការចងចាំពិភពលោកថ្នាក់តំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក(Memory of the World for Asia and the Pacific)

• ខ្សែ​អាត់​សម្លេង​រឿង​រាមកេរ្តិ៍តាគ្រុឌ​ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលកាលពីថ្ងៃទី ១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៤ នៅទីក្រុងក្វាងចូវ ប្រទេសចិន។

ឋបនីយជីវមណ្ឌល(Biosphere Reserves)

• ឋបនីយជីវមណ្ឌលបឹងទន្លេសាប ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលដោយអង្គការយូណេស្កូនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៧។

បណ្ដាញទីក្រុងច្នៃប្រឌិតរបស់អង្គការយូនីស្កូ(UNESCO Creative Cities Network)

• ក្រុងបាត់ដំបង ត្រូវបានអង្គការយូណេស្កូចុះនៅក្នុងបញ្ជីបណ្ដាញទីក្រុងច្នៃប្រឌិតផ្នែកម្ហូបអាហារ(Gastronomy)កាលពីថ្ងៃទី​ ៣១ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២៣ នៅទីក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ុល ប្រទេសតួកគី។