Алија

Алија (хебрејски: עֲלִיָּה‎ , aliyah „подем“) е имиграција на Евреите од дијаспората во Израелската земја. Дефинирано и како „одење нагоре“, односно кон Ерусалим, односно „правење алија“ со преселување во Израелската земја е едно од најосновните принципи на ционизмот. Спротивната акција, емиграцијата од Израелската земја, на хебрејски се нарекува јерида („спуст“).^[1] Законот за враќање на Израел им дава автоматски права на Евреите, нивните деца и нивните внуци во врска со престојот и израелското државјанство.

Враќање во Ветената земја.

Во пооголем дел од еврејската историја, повеќето Евреи живееле во дијаспората каде што алија се развил како национален стремеж на еврејскиот народ, иако тој обично не се исполнувал сè до развојот на ционистичкото движење кон крајот на XIX век.^[2] Големата имиграција на Евреите во Палестина започнала во 1882 година.^[3] Од основањето на Израелската држава во 1948 година, повеќе од 3 милиони Евреи се преселиле во Израел.^[4] Според податоците до 2014 година, Израел и соседните територии содржат 42,9% од светското еврејско население.^[5]

Значење

Алија е важен еврејски културен концепт и основна компонента на ционизмот. Тој е запишан во израелскиот Закон за враќање, кој дава право на кој било Евреин и подобни не-Евреи (дете и внуче на Евреин, сопруга на Евреин, сопруга на дете на Евреин и сопруг на внуче на Евреин), законско право за помош на имиграција и населување во Израел, како и израелско државјанство. Некој што „прави алија“ се нарекува олех (м.р., мн. олим) или олах (ж.р., мн. олот). Многу религиозни Евреи се залагаат за алија како враќање во Ветената земја и го сметаат за исполнување на Божјото библиско ветување на потомците на хебрејските патријарси Авраам, Исак и Јаков. Моше бен Нахман го вклучува правење алија во неговото набројување на 613 заповеди.^[6]

Враќањето во Израелската земја е повторлива тема во еврејските молитви што се читаат секој ден, трипати на ден, а празничните служби на Пасха и Јом Кипур традиционално завршуваат со зборовите „Следната година во Ерусалим“. Бидејќи еврејската лоза може да обезбеди право на израелско државјанство, алијата (враќањето во Израел) има и секуларно и религиозно значење.

Со генерации религиозни Евреи, алија го поврзувале со доаѓањето на еврејскиот Месија. Евреите се молеле да дојде нивниот Месија, кој требало да ја поврати земјата Израел од незнабожечко владеење и да го врати светското еврејство во земјата под халахска теократија.^[7]

Историска статистика

регион/ држава	1882– 1918	1919– 1948	1948– 1951	1952– 1960	1961– 1971	1972– 1979	1980– 1989	1990– 2001	2002– 2010	2011– 2020	вкупно
Африка		4,033	93,282	143,485	164,885	19,273	28,664	55,619	31,558	20,843	561,642
Алжир		994	3,810	3,433	12,857	2,137	1,830	1,682	1,967	324	29,034
Египет и Судан		0	16,028	17,521	2,963	535	372	202	166	21	37,808
Предлошка:Country data Ethiopian Empire Абисинија→ Етиопија и Еритреја		0	10	59	98	309	16,971	45,131	23,613	10,500	96,691
Либија		873	30,972	2,079	2,466	219	67	94	36	5	36,811
Мароко		0	28,263	95,945	130,507	7,780	3,809	3,276	2,113	384	272,077
ЈАР		259	666	774	3,783	5,604	3,575	3,283	1,693	2,560	22,197
Тунис		0	13,293	23,569	11,566	2,148	1,942	1,607	1,871	398	56,394
Зимбабве		0	37	22	145	393	82	26	14		719
други(Африка)		1,907	203	83	500	148	16	318	85	24	3,284
Америка и Океанија		7,579	3,822	6,922	42,400	45,040	39,369	39,662	36,209	51,370	272,373
Аргентина		238	904	2,888	11,701	13,158	10,582	11,248	9,450	3,150	63,319
Австралија		0	116	107	742	1,146	835	977	524		4,447
Боливија		0	0	0	199	94	80	53	84		510
Бразил		0	304	763	2,601	1,763	1,763	2,356	2,037	4,320	15,907
Канада		316	236	276	2,169	2,178	1,867	1,963	1,700	6,340	17,045
Чиле		0	48	401	1,790	1,180	1,040	683	589		5,731
Колумбија		0	0	0	415	552	475	657	965		3,064
Куба		0	14	88	405	79	42	629	606		1,863
Еквадор		0	0	0	40	38	44	67	69		258
Мексико		0	48	168	736	861	993	1,049	697		4,552
Нов Зеланд		70	0	13	91	129	124	142	42		611
Панама		0	0	0	64	43	48	50	40		245
Перу		0	0	0	269	243	358	612	1,539		3,021
САД	2,000[8]	6,635	1,711	1,553	18,671	20,963	18,904	17,512	15,445	32,000	135,394
Уругвај		0	66	425	1,844	2,199	2,014	983	1,555		9,086
Венецуела		0	0	0	297	245	180	418	602		1,742
други (Средна Америка)		0	17	43	129	104	8	153	157		611
други (Јужна Америка)		0	42	194	89	62	0	66	96		549
друго(Америка и Океанија)		318	313	0	148	3	8	44	12		846
Азија		40,776	237,704	37,119	56,208	19,456	14,433	75,687	17,300	1,370	500,053
Авганистан		0	2,303	1,106	516	132	57	21	13		4,148
Мјанмар		0	0	0	147	83	383	138	33		784
Кина		0	504	217	96	43	78	277	74	190	1,479
Кипар		0	21	35	28	21	12	32	0		149
Индија, Пакистан, Бангладеш, и Шри Ланка		0	2,176	5,380	13,110	3,497	1,539	2,055	961	1,180	29,898
Индонезија, Малезија и Филипини		0	101	46	54	40	60	205	42		548
Предлошка:Country data Persia Персија→ Иран		3,536	21,910	15,699	19,502	9,550	8,487	4,326	1,097		84,107
Ирак		0	123,371	2,989	2,129	939	111	1,325	130		130,994
Израел		0	411	868	1,021	507	288	1,148	1,448		5,691
Јапонија		0	0	9	25	34	57	98	32		255
Јордан		0	6	9	23	6	9	15	0		68
Либан		0	235	846	2,208	564	179	96	34		4,162
Монголија, Јужна Кореја, and Северна Кореја		0	0	0	4	5	10	100	36		155
Саудиска Арабија		0	177	0	4	0	5	0	0		186
Русија→ СССР→ Русија (Азија)[a]								61,988	12,422		74,410
Сирија		0	2,678	1,870	0	0	0	1,664	23		6,235
Турција		8,277	34,547	6,871	14,073	3,118	2,088	1,311	817		71,102
Јемен	2,600[9]	15,838	48,315	1,170	1,066	51	17	683	103		69,843
други(Азија)		13,125	947	0	60	21	45	205	30		14,433
Европа		377,487	332,802	106,305	162,070	183,419	70,898	888,603	96,165	162,320	2,380,069
Албанија		0	0	5	8	0	0	376	0		389
Австрија		7,748	2,632	610	1,021	595	356	368	150		13,480
Белорусија										5,530	5,530
Белгија		0	291	394	1,112	847	788	1,053	873		5,358
Бугарија		7,057	37,260	1,680	794	118	180	3,999	341		51,429
Чехословачка		16,794	18,788	783	2,754	888	462	527	217		41,213
Данска		0	27	46	298	292	411	389	85		1,548
Финска		0	9	20	172	184	222	212	33		852
Франција		1,637	3,050	1,662	8,050	5,399	7,538	11,986	13,062	38,000	90,384
Германија / Вајмарска Република		52,951	8,210	1,386	3,175	2,080	1,759	2,442	866		72,869
Грција		8,767	2,131	676	514	326	147	127	48		12,736
Унгарија		10,342	14,324	9,819	2,601	1,100	1,005	2,444	730		42,365
Ирска		0	14	46	145	157	233	136	54		785
Италија		1,554	1,305	414	940	713	510	656	389		6,481
Луксембург		0	30	15	15	7	12	0	4		83
Холандија		1,208	1,077	646	1,470	1,170	1,239	997	365		8,172
Норвешка		0	17	14	36	55	126	120	19		387
Полска		170,127	106,414	39,618	14,706	6,218	2,807	3,064	764		343,718
Португалија		0	16	22	66	56	55	47	28		290
Романија		41,105	117,950	32,462	86,184	18,418	14,607	6,254	711		317,691
Русија→ СССР→ Русија (Европа)	47,500[10][b]	52,350	8,163	13,743	29,376	137,134	29,754	844,139	72,520	66,800	1,301,479
Шпанија		0	80	169	406	327	321	269	178		1,750
Шведска		0	32	51	378	372	419	424	160		1,836
Швајцарија		0	131	253	886	634	706	981	585		4,176
Велика Британија		1,574	1,907	1,448	6,461	6,171	7,098	5,365	3,725	6,320	40,069
Украина										45,670	45,670
Југославија		1,944	7,661	320	322	126	140	2,029	162		12,704
друго (Европа)		2,329	1,281	3	173	32	0	198	93		4,109
непознато		52,982	20,014	3,307	2,265	392	469	422	0	0	79,851
Вкупно	62,500[11][c]	482,857	687,624	297,138	427,828	267,580	153,833	1,059,993	181,233	236,903	3,857,489