Грчиште

Грчиште — село во Општина Валандово, во областа Бојмија, во околината на градот Валандово.

Грчиште
Панорамски поглед на селото (фотографирано од селото Смоквица)
Грчиште Местоположба на Грчиште во Македонија Грчиште на карта
Координати 41°15′24″N 22°29′54″E
Регион	Вардарски
Општина	Валандово
Област	Бојмија
Население	176 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	2460
Повик. бр.	034
Шифра на КО	04009
Надм. вис.	70 м
Грчиште на општинската карта Атарот на Грчиште во рамките на општината
Грчиште на Ризницата

Потекло на името

Во минатото селото се нарекувало Гркиште, познато по грчкиот ан во кој преноќувале трговците кои поминувале на релацијата Солун-Белград. Кога дошле Бугарите го преимениле во Грчиште.

Географија и местоположба

Селото се наоѓа во областа Бојмија, во крајниот јужен дел на територијата на Општина Валандово, од левата страна на реката Вардар, чиј атар се допира со територијата на Општина Гевгелија. Од градот Валандово селото е оддалечено 11 километри.^[2] Селото е рамничарско, сместено на надморска височина од 70 метри.^[2]

Атарот зафаќа површина од 15,6 км². На него обработливото земјиште зазема површина од 389,8 хектари, на шумите отпаѓаат 510,4 хектари, а на пасиштата 404,3 хектари.^[2]

Историја

Панорама на селото во 1931 година

Во XIX век, Грчиште било македонско село во рамките на Тиквешката каза на Отоманското Царство.

Стопанство

Селото, во основа, има мешовита земјоделска функција.^[2]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 424 —     1953 419 −1.2% 1961 416 −0.7% 1971 423 +1.7% 1981 356 −15.8%	Година Нас. ±% 1991 304 −14.6% 1994 286 −5.9% 2002 255 −10.8% 2021 176 −31.0%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Грчиште имало 500 жители, сите Македонци.^[3] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Грчиште имало 680 жители.^[4]

Грчиште е средно село по големина, но со намалување на бројот на жителите. Во 1961 година селото броело 416 жители, а во 1994 година бројот се намалил на 286 жители македонско население.^[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Грчиште имало 255 жители, сите Македонци.^[5]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 176 жители, од кои 171 Македонец, 3 Срби и 2 лица без податоци.^[6]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	500	680	424	419	416	423	356	304	286	255	176

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[7]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[8]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[9]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]

Општествени установи

Подрачното основно училиште во селото

• Основно училиште „Јане Сандански“, подрачно основно училиште во состав на ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово^[11]

Самоуправа и политика

Главната селска црква „Св. Архангел Михаил“

Селото влегува во рамките на Општина Валандово, една од малкуте општини кои не биле изменети со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Валандово.

Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Марвинци, во која влегувале селата Балинци, Брајковци, Грчиште и Марвинци.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Валандовска градска општина, во која покрај селото Грчиште се наоѓале градот Валандово и селата Балинци, Брајковци, Марвинци, Пирава, Раброво и Честово.

Во периодот 1955-1965, селото се наоѓало во некогашната општина Валандово.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Валандово.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 295 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.^[12]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 169 гласачи.^[13]

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта^[14]

• Глос — населба и некропола од железно време.

Цркви^[15]

• Црква „Св. Архангел Михаил“ — главна селска црква изградена во XIX век; и
• Црква „Св. Петар и Павле“ — манастирска црква.

Личности

Родени во Грчиште

• Христо Андонов (1887-1928) — гевгелиски и дојрански војвода
• Михаил Сионидис (1870-1935) — андартски капетан, деец на грчката вооружена пропаганда

Галерија

• 
  Разрушена куќа во селото
• 
  Стара куќа во селото
• 
  Подрачното основно училиште
• 
  Поглед на селото
• 
  Куќи во селото