Долгаш

Долгаш — село во Општина Центар Жупа, во областа Жупа, во околината на градот Дебар.

Долгаш
Воздушен поглед на селото Долгаш
Долгаш Местоположба на Долгаш во Македонија Долгаш на карта
Координати 41°25′23″N 20°35′15″E
Регион	Југозападен
Општина	Центар Жупа
Област	Жупа
Население	143 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	1258
Повик. бр.	046
Шифра на КО	08015
Надм. вис.	825 м
Долгаш на општинската карта Атарот на Долгаш во рамките на општината
Долгаш на Ризницата

Географија и местоположба

Ова мало село се наоѓа во југозападниот дел на територијата на Општина Центар Жупа. Припаѓа на областа Дебарска Жупа, чиј атар на една страна се допира со подрачјето на Општина Дебар, а на друга страна со подрачјето на Општина Струга.^[2] Селото е планинско, сместено на надморска височина од 825 метри. Од градот Дебар, селото е оддалечено 21 километар, додека од регионалниот пат Дебар-Струга (Р1201) е оддалечено 2,4 километри.^[2]

Селото лежи на западните падини на планината Стогово. Сместено е високо од левата страна над Долгашка Река.

Низ селото поминува регионалниот пат 2249, кој кај хидроцентралата „Глобочица“ се спојува со регионалниот пат 1201.

Историја

Само 1 жител на оваа населба е заведен како жртва во Втората светска војна.^[3]

Стопанство

Атарот на селото е мал и зафаќа простор од 4,7 км², при што преовладуваат шумите со површина од 283,2 хектари, на пасиштата отпаѓаат 155,3 хектари, а на обработливото земјиште само 19,6 хектари.^[2]

Селото, во основа, нема некоја развиена аграрна функција.^[2]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 258 —     1953 219 −15.1% 1961 30 −86.3% 1971 60 +100.0% 1981 66 +10.0%	Година Нас. ±% 1991 101 +53.0% 1994 117 +15.8% 2002 123 +5.1% 2021 143 +16.3%

Според податоците од 1873 година во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“, селото имало 4 домаќинства со 14 жители христијани (Македонци) и 7 муслимани (Турци).^[4]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Долгаш живееле 140 жители, од кои 30 жители Македонци христијани и 110 Турци муслимани.^[5] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Долгаш имало 24 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 50 Македонци и 150 Турци.^[7]

Селото е мало и во 1961 година броело 30 жители, а во 1994 година бројот се зголемил на 117 жители, турско население.^[2]

Според пописот од 2002 година, селото Долгаш броело 123 жители, сите Турци.^[8]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 143 жители, од кои 135 Турци и 8 лица без податоци.^[9]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	130	24	258	219	30	60	66	101	117	123	143

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]

Родови

Долгаш е турско село.^[14]

Според истражувањата од 1954 година, родови во селото се:

• Доселеници: Караманлар (6 к.), Караисмаилар (5 к.), Караосманлар (5 к.), Елезлер (7 к.), Абдустаилар (6 к.), Османлар (7 к.), Латифлер (2 к.), Есатлар (4 к.) и Шавник (2 к.), сите се доселени од селото Елевци, а за сите родови освен последниот уште подалечно потекло имаат од селото Коџаџик.

Иселеништво

До 1954 година од селото имало иселеници во Турција (8 семејства), и тоа во Шамди близу Анкара, Аксер, Бурса, Паламуд, Истанбул и Измит.^[14]

Општествени установи

Поранешната амбуланта во селото

• Основно училиште „Неџати Зекерија“, подрачно петгодишно основно училиште во состав на ОУ „Неџати Зекерија“ - Коџаџик
• Поранешна амбуланта

Самоуправа и политика

Кон крајот на XIX век, Долгаш било село во Дебарската каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Центар Жупа, која била една од ретките општини, кои не биле променети со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото исто така припаѓало на некогашната Општина Центар Жупа.

Во периодот од 1955 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Дебар.

Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Општина Коџаџик, во која влегувале селата Брештани, Долгаш, Евла, Елевци, Кочишта, Коџаџик, Новак, Осолница и Праленик. Во периодот 1950-1952 година селото било дел од некогашната општина Евла, која била составена од селата Долгаш, Евла и Елевци.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 0571 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште.^[15]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 98 гласачи.^[16] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 110 гласачи.^[17]

Културни и природни знаменитости

Џамии^[18]

• Џамија — главна селска џамија

Реки^[19]

• Долгашка Река — мала река низ селото

• 
  Селската џамија
• 
  Долгашка Река

Галерија

• 
  Воздушен поглед
• 
  Улица низ селото
• 
  Поглед на селото

Поврзано

• Општина Центар Жупа
• Дебар
• Дебарска Жупа