Преднонепчена носна согласка

Преднонепчена носна согласка (палатален назал) — вид на согласка што се јавува во некои јазици. Меѓународната фонетска азбука (МФА) ја бележи со симболот ⟨ ɲ⟩,^[1] (мало n со налево свртено опавче што излегува од долната лева ногарка на буквата). X-SAMPA ја користи буквата J. Симболот на МФА е сличен на симболите ⟨ɳ ⟩ (свиена носна согласка, и ⟨ŋ⟩ (заднонепчена носна согласка), но нивните опавчиња се поинакви.

Преднонепчена носна согласка
ɲ
Слика
МФА-бр.	118
Шифрирање
Единица (дек.)	ɲ
Уникод (хекс.)	U+0272
X-SAMPA	J
Киршенбаум	n^
преглед разговор уреди

Пренонепчените носни согласки се почести од преднонепчените избувни согласки како [c] и [ ɟ] (македонскиот ги има сите три).^[2] Во македонскиот јазик, овој глас е претставен со буквата њ. Во шпанскиот и оние под влијание на шпанскиот правопис, се користи буквата ñ, додека италијанскиот и францускиот ја претставуваат согласката со диграмата gn.

Српскохрватската буква њ/nj не го претставува овој глас, туку венечно-преднонепчената носна согласка n̠ʲ. Некои јазици што го имаат овој глас напати го користат симболот ⟨ ɲ⟩, бидејќи за него нема посебен (единечен) симбол по МФА, а покрај тоа, ниеден јазик не ги разликува обете во својот гласовен систем.

Особености

Преднонепчена носна согласка:

• Ова е носна согласка, што значи дека воздухот излегува низ носот, или само низ носот (носна избувна согласка) или истовремено и низ устата.
• Местото на творба е преднонепчено, што значи дека се создава со средниот или задниот дел на јазикот кога е повишен до предното (тврдо) непце.
• Фонацијата е звучна, што значи дека гласните жици треперат при творбата.
• Ова е носна согласка, што значи дека воздухот излегува низ носот, или само низ носот (носна избувна согласка) или истовремено и низ устата.
• Бидејќи гласот не се создава со воздушен тек по јазикот, за оваа согласка не важи двојбата „средна–странична“.
• Воздушниот механизам е белодробно издишен, што значи дека се создава со истиснување на воздух единствено низ белите дробови и дијафрагмата, што важи за највеќето гласови.

Јазици

Многу јазици што велат дека имаат преднонепчена носна согласка (како португалскиот), всушност имаат венечн-преднонепчена носна согласка. Ова може да важи за неколку од наведените јазици. Многу малку јазици ги разликуваат овие две можности (пример се извесни дијалекти на малајалскиот).^[3]

Јазик		Збор	МФА	Значење	Белешки
албански		një	[ ɲə]	'еден'
баскиски		andereño	[an̪d̪eɾeɲo]	'учителка'
галисиски		leña	[ˈleɲa]	'огрев'
динкански		nyɔt	[ ɲɔt]	'мошне'
грчки		πρωτοχρονιά	[pro̞to̞xro̞ˈɲa]	'Нова Година'
западнофризиски		njonken	[ˈɲoŋkən]	'до'
ерменски	источен[4]	անջատ	[ɑɲdʒɑt]	'посебен'	Алофон на /n/ пред задновенечни слеани согласки.
индонезиски		banyak	[ˈbaɲaʔ]	'многу'
италијански[5]		bagno	[ˈbaɲːo]	'бања'	Вистински преднонепчен глас.
кечуански		ñuqa	[ˈɲɔqɑ]	'јас'
латвиски		mākoņains	[maːkoɲains]	'облачно'
македонски		чешање	[ˈt͡ʃɛʃaɲɛ]	'чешање'	Погл. Фонологија на македонскиот јазик
малајски		banyak	[baɲaʔ]	'многу'
малајалски[6]		ഞ	[ ɲäːn]	'јас'
норвешки	северно наречје[7]	mann	[mɑɲː]	'маж'	Дијалектен изговор.[7]
	јужно наречје[7]
окситански	северно наречје	Polonha	[puˈluɲo̞]	'Полска'
	јужно наречје
	гасконско наречје	banh	[baɲ]	'бања'
севернофризиски	бекингхардски	fliinj	[ˈfliːɲ]	'лета'
кечуански		pečeň	[ˈpɛtʃɛɲ]	'црн дроб'
унгарски[8]		anya	[ˈɒɲɒ]	'мајка'	Вистински преднонепчен глас.
француски[9]		agneau	[aɲo]	'јагне'	Вистински преднонепчен глас.
холандски[10]		oranje	[oˈrɑɲə]	'портокал'	Не во сите дијалекти. Погл. Фонологија на холандскиот јазик
чешки		kůň	[kuːɲ]	'коњ'	Може да биде на средина помеѓу преднонепчена и венечно-преднонепчена.[3]
шпански[11]		enseñar	[ẽ̞nse̞ˈɲär]	'подучува'	Вистински преднонепчен глас.

Поврзано

• Заднонепчена носна согласка
• Носна преднонепчена приближна согласка