Средноанглиски јазик

Средноанглискиот јазик (на англиски се означува со кратенката ME^[1]) — облик на англискиот јазик што се зборувал по Норманските освојувања (1066 г.) на Велика Британија сѐ до крајот на XV век. Англискиот јазик претрпува особени промени и го доживува својот вистински развој по завршување на староанглискиот период. Во академскиот свет постојат различни мислења за периодот кога тој се говорел, но Оксвордскиот речник на англискиот јазик одредува дека средноанглискиот јазик се зборувал од 1150 до 1500 г.^[2] Овој период на развој на англискиот јазик безмалку се поклопува со периодот на средниот и доцниот среден век.

Средноанглиски јазик (Middle English)
Englisch, Inglis, English
Една страна од Кантербериски приказни од Џефри Чосер
Застапен во	Англија, делови од Велс, југоисточна Шкотска и шкотски населби, делумно и во Ирска
Ера	се развива во Раносовремен англиски јазик, Скотс, и Јола и Фингласки во Ирска до XVI век
Јазично семејство	индоевропски Германски Западнигермански Германски од Северно Море Англо-фризиски Англиски средноанглиски јазик (middle english)
Претходни облици:	староанглиски делумно старонордиски јазик средноанглиски јазик (middle english)
Јазични кодови
ISO 639-2	enm
ISO 639-3	enm
ISO 639-6	meng

Околу 1470 г. со помош на пронајдокот на печатницата од страна на Јоханес Гутенберг во 1439 г., се воспоставила јазичната норма заснована на лондонскиот дијалект (Чансери). Овој стандардизиран јазик во голема мера ги воспоставува нормите за начинот на пишување на современиот англиски јазик, иако изговорот на зборовите со текот на времето значително ќе се измени. Средноанглискиот јазик ќе го замени ерата на раниот современ англиски јазик која трае до 1650 г. Скотс или Шкотскиот англиски јазик се развива во истиов период, но како варијанта на дијалектите од Нортамбрија (што најмногу се зборувале во северна Англија и југоисточна Шкотска).

Во текот на средноанглискиот период многу од староанглиските граматички особини или ќе станат поедноставни или пак севкупно ќе исчезнат. Инфлексиите кај именките, придавките и глаголите стануваат сѐ поедноставни прво преку нивно скратување (и на крајот целосно елиминирање) на граматичките падежи. Средноанглискиот јазик исто така во себе вклопува значителен број заемки од вокабуларот на Норманскиот француски јазик, особено на полето на политиката, правото, уметноста и религијата. Обичниот англиски вокабулар во најголема мера ја задржува германската етиологија, при што сѐ позабележителни стануваат влијанијата од Старонорвешкиот јазик. Се случуваат големи промени во изговорот, особено при изговарање на долгите вокали и дифтонзите, коишто во подоцнежниот средноанглиски период ќе го претрпат феноменот на скратување на долгите вокали (Great Vowel Shift).

Постојат само мал број сочувани дела од времето на средноанглиската книжевност, делумно поради норманската доминација и престижот што потекнувал од пишување на француски наспроти на англиски јазик. Во текот на XIV век се јавува нов стил на книжевност преку делата на писателите Џон Виклиф и Џефри Чосер, чии Кантербериски приказни се дело коешто е најпроучувано и најчитано од овој период.^[4]

Примери

Главна статија: Средноанглиска книжевност

Повеќето од преводите од средноанглиски на модерен англиски јазик што следуваат се препеви и не се буквални преводи.

Ormulum, XII век

Повеќе информации: Ormulum

Строфата ни дава увертира на Христовото рождество(3494–501):^[5]

Forrþrihht anan se time comm þatt ure Drihhtin wollde ben borenn i þiss middellærd forr all mannkinne nede he chæs himm sone kinnessmenn all swillke summ he wollde and whær he wollde borenn ben he chæs all att hiss wille.

As soon as the time came that our Lord wanted be born in this middle-earth for all mankind sake, at once He chose kinsmen for Himself, all just as he wanted, and He decided that He would be born exactly where He wished.

Епитафот на John the smyth, починал 1371 г.

Повеќе информации: Brightwell Baldwin

Епитаф најден во епископската црква во Оксфордшир:^[6][7]

Изворен текст	Превод на Patricia Utechin[7]
man com & se how schal alle dede li: wen þow comes bad & bare noth hab ven ve awaẏ fare: All ẏs wermēs þt ve for care:— bot þt ve do for godẏs luf ve haue nothyng yare: hundyr þis graue lẏs John þe smẏth god yif his soule heuen grit	Man, come and see how all dead men shall lie: when that comes bad and bare, we have nothing when we away fare: all that we care for is worms:— except for that which we do for God's sake, we have nothing ready: under this grave lies John the smith, God give his soul heavenly peace

Библијата на Виклиф, 1384 г.

Од Wycliffe's Bible, (1384):

Евангелие по Лука 8:1-3

Прва верзија	Втора верзија	Превод
1And it was don aftirward, and Jhesu made iorney by citees and castelis, prechinge and euangelysinge þe rewme of God, 2and twelue wiþ him; and summe wymmen þat weren heelid of wickide spiritis and syknessis, Marie, þat is clepid Mawdeleyn, of whom seuene deuelis wenten 3 out, and Jone, þe wyf of Chuse, procuratour of Eroude, and Susanne, and manye oþere, whiche mynystriden to him of her riches.	1And it was don aftirward, and Jhesus made iourney bi citees and castels, prechynge and euangelisynge þe rewme of 2God, and twelue wiþ hym; and sum wymmen þat weren heelid of wickid spiritis and sijknessis, Marie, þat is clepid Maudeleyn, of whom seuene deuelis 3wenten out, and Joone, þe wijf of Chuse, þe procuratoure of Eroude, and Susanne, and many oþir, þat mynystriden to hym of her ritchesse.	1And it came to pass afterward, that Jesus went throughout every city and village (castle), preaching and showing the kingdom of 2God, and the twelve were with him; and certain women, which had been healed of wicked spirits and sicknesses, Mary called Magdalene, out of whom 3went seven devils, and Joanna the wife of Chuza, the steward of Herod, and Susanna, and many others, which provided for Him from their substance.

Чосер, околу 1390 г.

Следи почетокот на главниот предговор на Кантербериските приказни од Џефри Чосер. Текстот е напишан на дијалект близок на лондонскиот, а запишувањето на зборовите личи на „Чансери стандардот“ за пишување на англискиот јазик што веќе во тоа време бил во употреба.

Првите 18 стихови од предговорот
Вака звучат овие стихови на средноанглиски јазик

Изворен текст на средноанглиски	Буквален превод на современ англиски[8]
Whan that Aprill, with his shoures soote	When [that] April with his showers sweet
The droȝte of March hath perced to the roote	The drought of March has pierced to the root
And bathed every veyne in swich licour,	And bathed every vein in such liquor,
Of which vertu engendred is the flour;	Of which virtue engendered is the flower;
Whan Zephirus eek with his sweete breeth	When Zephyrus eke with his sweet breath
Inspired hath in every holt and heeth	Inspired has in every holt and heath,
The tendre croppes, and the yonge sonne	The tender crops; and the young sun
Hath in the Ram his halfe cours yronne,	Has in the Ram his half-course run,
And smale foweles maken melodye,	And small fowls make melody,
That slepen al the nyght with open ye	That sleep all the night with open eye
(So priketh hem Nature in hir corages);	(So pricks them Nature in their courages);
Thanne longen folk to goon on pilgrimages	Then folk long to go on pilgrimages
And palmeres for to seken straunge strondes	And palmers [for] to seek strange strands
To ferne halwes, kowthe in sondry londes;	To far-off hallows, couth in sundry lands;
And specially from every shires ende	And, especially, from every shire's end
Of Engelond, to Caunterbury they wende,	Of England, to Canterbury they wend,
The hooly blisful martir for to seke	The holy blissful martyr [for] to seek,
That hem hath holpen, whan that they were seeke.	That them has helped, when [that] they were sick.

Превод од средноанглиски во современа англиска проза: When April with its sweet showers has pierced March's drought to the root, bathing every vein in such liquid by whose virtue the flower is engendered, and when Zephyrus with his sweet breath has also enlivened the tender plants in every wood and field, and the early-year sun is halfway through Aries, and small birds that sleep all night with an open eye make melodies (their hearts so pricked by Nature), then people long to go on pilgrimages, and palmers seek foreign shores and distant shrines known in sundry lands, and especially they wend their way to Canterbury from every shire of England in order to seek the holy blessed martyr, who has helped them when they were ill.^[9]

Гауер, 1390 г.

Следи почетокот од прологот на делото Confessio Amantis од John Gower.

Изворен средноанглиски текст	Буквален превод на современ англиски:	Препев современ англиски: (Richard Brodie)[10]
Of hem that written ous tofore The bokes duelle, and we therfore Ben tawht of that was write tho: Forthi good is that we also In oure tyme among ous hiere Do wryte of newe som matiere, Essampled of these olde wyse So that it myhte in such a wyse, Whan we ben dede and elleswhere, Beleve to the worldes eere In tyme comende after this. Bot for men sein, and soth it is, That who that al of wisdom writ It dulleth ofte a mannes wit To him that schal it aldai rede, For thilke cause, if that ye rede, I wolde go the middel weie And wryte a bok betwen the tweie, Somwhat of lust, somewhat of lore, That of the lasse or of the more Som man mai lyke of that I wryte:	Of them that wrote before us The books remain, and we therefore Are taught of what was written then: For it is good that we also In our time among us here Do write some matter anew, Given an example by these old ways So that it might in such a way, When we are dead and elsewhere, Be left to the world's ear In time coming after this. But for men say, and true it is, That who that entirely of wisdom writes It dulls often a man's wit For him that shall it every day read, For that same cause, if you sanction it, I would like to go the middle way And write a book between the two, Somewhat of lust, somewhat of lore, That of the less or of the more Some man may like of that I write:	Of those who wrote before our lives Their precious legacy survives; From what was written then, we learn, And so it's well that we in turn, In our allotted time on earth Do write anew some things of worth, Like those we from these sages cite, So that such in like manner might, When we have left this mortal sphere, Remain for all the world to hear In ages following our own. But it is so that men are prone To say that when one only reads Of wisdom all day long, one breeds A paucity of wit, and so If you agree I'll choose to go Along a kind of middle ground Sometimes I'll write of things profound, And sometimes for amusement's sake A lighter path of pleasure take So all can something pleasing find.

Превод во модерна англиска проза:

The books of those that wrote before us survive, and therefore we are taught about what was written then. For this reason it is good that we also in our time, here among us, write some material from scratch, inspired by the example of these old customs; so that it might, when we are dead and elsewhere, be left to the world's ear in the time coming after this. But because men say, and it's true, that when someone writes entirely about wisdom, it often dulls a man's wit who reads it every day. For that reason, if you permit it, I would like to take the middle way, and write a book between the two, somewhat of passion, somewhat of instruction, that whether of high or low status, people may like what I write about.

Поврзано

• Medulla Grammatice (колекција на вокабулари)
• Middle English creole hypothesis
• Средноанглиски речник
• Средноанглиска книжевност