Chengyu

Chengyu (Cina tradisional: 成語; Cina ringkas: 成语; pinyin: chéngyǔ; terj. "set phrase") ialah sejenis ungkapan tradisional Cina, kebanyakannya terdiri daripada empat aksara Cina. Chengyu digunakan secara meluas dalam bahasa Cina klasik dan masih biasa digunakan dalam penulisan bahasa Cina vernakular bertulis serta dalam bahasa pertuturan hari ini. Mengikut takrif paling ketat, terdapat kira-kira 5,000 chengyu dalam bahasa Cina, walaupun ada kamus yang menyenaraikan lebih daripada 20,000. Chengyu dianggap sebagai himpunan kebijaksanaan budaya Cina, dan mengandungi pengalaman, konsep moral, dan nasihat daripada generasi penutur Cina terdahulu. Chengyu masih memainkan peranan penting dalam perbualan dan pendidikan Cina.^[1][2] Chengyu ialah salah satu daripada empat jenis ungkapan formula (熟语; 熟語; shúyǔ), yang turut merangkumi kolokasi (惯用语; 慣用語; guànyòngyǔ), peribahasa alegori dua bahagian yang dipanggil xiehouyu, dan pepatah (谚语; 諺語; yànyǔ).

Chengyu
Aksara Cina untuk chengyu
Tulisan Cina Tradisional	成語
Tulisan Cina Ringkas	成语
Transkripsi Bahasa Mandarin Baku Hanyu Pinyin chéngyǔ Bopomofo [ㄔㄥˊ ㄩˇ] Error: {{Transliteration}}: transliteration text not Latin script (pos 1: ㄔ) (help) Wade–Giles Templat:Tonesup IPA [tʂʰə̌ŋ.ỳ] Wu Perumian Templat:Tonesup Hakka Pha̍k-fa-sṳ sàng-ngî Bahasa Yue: Bahasa Kantonis Perumian Yale sìhng'yúh Jyutping sing4 jyu5 IPA [sɪŋ˩.jy˩˧] Bahasa Min Selatan POJ Bahasa Hokkien sêng-gú Teochew Peng'im Templat:Tonesup

Walaupun bukan satu-satunya idiom dalam bahasa Cina, dan tidak semestinya sepanjang empat aksara, ia sering dirujuk sebagai idiom Cina atau idiom empat aksara.

Asal-usul, pembinaan, dan pentafsiran

Chengyu kebanyakannya berasal daripada kesusasteraan klasik Cina, termasuk karya klasik pra-Qin, puisi dari semua zaman dalam sejarah Cina, dan novel serta cerpen vernakular pada zaman akhir empayar. Sebilangan kecil dibentuk pada abad ke-19 dan awal abad ke-20 daripada bahan sumber Barat. Antara karya klasik awal, imejan puitis daripada Klasik Puisi, dan kisah terperinci yang direkodkan dalam Zuo Zhuan dan Catatan Sejarawan Agung menjadi sumber yang sangat kaya untuk chengyu. Oleh kerana puisi Shijing terdiri daripada baris empat aksara, sesetengah chengyu ialah petikan langsung daripada Klasik Puisi. Sebagai contoh, 萬夀無疆 'umur sepuluh ribu tahun tanpa batas', iaitu ungkapan tradisional untuk mendoakan seseorang panjang umur yang sering muncul pada mangkuk dan peralatan meja, memetik puisi "Tian Bao" (天保, puisi #166) dalam bahagian Himne Istana Kecil dalam Klasik Puisi. Lebih lazimnya, bagaimanapun, chengyu dicipta dengan merumus atau meringkaskan teks asal secara padat, biasanya dengan memilih aksara paling penting daripada petikan berkenaan dan menyelitkan mana-mana partikel tatabahasa klasik yang diperlukan.

Oleh itu, chengyu ialah ungkapan yang dibekukan yang menggunakan kosa kata dan mematuhi peraturan sintaksis bahasa Cina klasik. Akibatnya, ia menyampaikan maklumat dengan lebih padat berbanding pertuturan atau penulisan vernakular biasa. Ia mungkin mengandungi subjek dan predikat serta berfungsi sebagai klausa bebas (atau malah dua klausa bebas dua aksara yang selari), atau ia boleh memainkan peranan mana-mana jenis kata dalam ayat, bertindak secara sintaksis sebagai frasa adjektif, adverba, kata kerja, atau kata nama. Dalam pertuturan dan penulisan, ia berfungsi untuk menyampaikan situasi, adegan, atau konsep yang kompleks atau pelbagai secara ringkas, dan apabila digunakan dengan tepat dan bergaya, ia juga menandakan keluasan ilmu penutur atau penulis.

Makna sesuatu chengyu biasanya melebihi jumlah makna yang dibawa oleh empat aksara tersebut, kerana chengyu lazimnya dimaksudkan untuk menyampaikan mesej atau pengajaran daripada mitos, cerita atau peristiwa sejarah asalnya. Oleh itu, walaupun selepas diterjemahkan ke dalam perkataan dan sintaks moden, chengyu secara berasingan selalunya sukar difahami tanpa penjelasan tambahan. Oleh sebab ia kerap mengandungi rujukan klasik, dikenali sebagai diǎngù (典故), pelajar sekolah rendah dan menengah di seluruh China Raya mempelajari chengyu sebagai sebahagian daripada kurikulum klasik untuk mengkaji konteks asal kemunculan chengyu tersebut.

Sering kali empat aksara tersebut mencerminkan pengajaran di sebalik cerita, bukannya cerita itu sendiri. Sebagai contoh, frasa "破釜沉舟" (pò fǔ chén zhōu^ⓘ, harfiah: "pecahkan periuk dan tenggelamkan kapal") berdasarkan kisah sejarah di mana jeneral Xiang Yu memerintahkan tenteranya memusnahkan semua peralatan memasak dan kapal selepas menyeberangi sungai ke wilayah musuh. Dia memenangi pertempuran kerana strategi "tiada jalan berundur" ini. Maka, idiom ini digunakan sebagai frasa kerja yang bermaksud "berusaha bersungguh-sungguh untuk mencapai kejayaan dengan sengaja menghapuskan jalan kembali atau bantuan". Ungkapan serupa wujud di Barat, seperti "burning one's boats", "burning one's bridges", "Point of no return" atau "Crossing the Rubicon".

Contoh lain ialah 瓜田李下 (guātián lǐxià^ⓘ, 'ladang tembikai, di bawah pokok plum'), yang maknanya berkaitan dengan gambaran salah laku atau ketidakwajaran. Ia berasal daripada petikan puisi era Han (樂府詩《君子行》, Yuèfǔ Shī "Jūnzǐ Xíng"). Puisi tersebut mengandungi baris 'jangan betulkan kasut anda di ladang tembikai, dan jangan betulkan topi anda di bawah pokok plum' (瓜田不納履，李下不整冠, guā tián bù nà lǚ, lǐ xià bù zhěng guān^ⓘ), menasihati pembaca untuk mengelakkan situasi di mana, walaupun tidak bersalah, seseorang mungkin disyaki melakukan kesalahan. Idiom ini mustahil difahami tanpa pengetahuan latar belakang asal frasa tersebut.

Sesetengah idiom telah mengalami perubahan makna literal mengatasi makna asalnya. Sebagai contoh, 'angin dari gua kosong' (空穴來風, kōng xué lái fēng), walaupun kini digunakan untuk menggambarkan khabar angin tanpa sumber, pada asalnya merujuk kepada khabar angin yang mempunyai sumber atau sebab yang kukuh. Begitu juga, 'muka polos menghadap maharaja' (素面朝天) kini digunakan untuk menggambarkan kecantikan tanpa solekan, contohnya ketika menghadap istana, manakala makna asalnya ialah "yakin dengan rupa sebenar seseorang".

Namun, tidak semua chengyu mempunyai cerita untuk diambil pengajarannya. Contohnya ialah 言而無信 'berkata, namun tanpa kepercayaan', merujuk kepada seseorang yang tidak boleh dipercayai walaupun apa yang dia katakan, iaitu seorang yang pada asasnya tidak jujur. Ia diakui secara umum sebagai chengyu kerana berasal daripada Analek. Idiom ini ringkas dalam makna asalnya dan mungkin difahami oleh sesiapa yang mahir dalam penulisan formal bahasa Cina, walaupun yán (言) tidak lagi lazim digunakan sebagai kata kerja.

Terdapat beberapa chengyu yang tidak sepanjang empat aksara. Contohnya ialah 醉翁之意不在酒 'Niat Orang Tua Mabuk bukan pada tehnya'. Ini ialah petikan langsung daripada esei Ouyang Xiu Catatan Pavilion Orang Tua Mabuk (醉翁亭記), di mana pengarang, sebagai Orang Tua Mabuk, menyatakan niat sebenarnya untuk menikmati pemandangan gunung-ganang dan sungai sambil minum. Sebagai idiom, ia melambangkan keadaan di mana seseorang melakukan sesuatu dengan niat tersembunyi yang baik.

Sesetengah chengyu mempunyai padanan dalam bahasa Inggeris. Sebagai contoh, 言不由衷 'berkata tidak dari hati' dan 'to speak with one's tongue in one's cheek' berkongsi makna idiomatik. Oleh kerana orang Cina tidak menjalankan penerokaan maritim di Atlantik Utara pada zaman empayar, ungkapan 冰山一角 'satu sudut gunung ais' ialah contoh jarang bagi chengyu yang muncul pada awal abad ke-20 selepas hubungan dengan Barat sebagai terjemahan kepada ungkapan "tip of the iceberg", justeru berkongsi kedua-dua makna literal dan idiomatiknya.^[3] Ungkapan lain 火中取栗 'mengambil buah berangan dari api', yang berasal daripada kisah dongeng La Fontaine, bermaksud "tertipu untuk mengambil risiko bagi pihak orang lain", digunakan hampir sama seperti ungkapan "cat's paw" dalam bahasa Inggeris, merupakan contoh lain chengyu "antarabangsa". Walaupun asalnya baharu, ia dibina menggunakan kosa kata dan sintaks bahasa Cina klasik dan mematuhi skema empat aksara, menjadikannya chengyu.

Idiom Cina juga boleh menjadi panduan dalam memahami budaya Cina. Chengyu mengajar tentang motif yang dahulunya biasa dalam kesusasteraan dan budaya Cina. Sebagai contoh, idiom dengan motif alam semula jadi seperti gunung, air, dan Bulan adalah banyak. Karya yang dianggap agung dalam kesusasteraan Cina seperti Empat Novel Klasik Terhebat^[4] – menjadi sumber kepada banyak idiom, yang seterusnya memadatkan dan menceritakan semula kisah tersebut.

Semua orang Cina mengenali idiom, walaupun jumlah keseluruhan yang diketahui oleh setiap individu bergantung pada latar belakang mereka. Idiom begitu penting dalam budaya popular Cina sehingga wujud permainan yang dipanggil 成語接龍 'sambung chengyu' yang melibatkan seseorang menyebut satu idiom, kemudian orang lain perlu memikirkan idiom lain untuk disambung dengan yang pertama, di mana aksara terakhir idiom pertama sama dengan aksara pertama idiom kedua, dan seterusnya.

Contoh dalam bahasa Cina

Tiga contoh berikut menunjukkan bahawa erti sesuatu peribahasa menjadi amat berbeza dengan menukar satu aksara sahaja.

• 一(yí) 日(rì) 千(qiān) 秋(qiū) : "Sehari seribu musim luruh."
  • Penggunaan/Moral: membayangkan perubahan pesat; sehari bersamaan seribu tahun
• 一(yí) 日(rì) 千(qiān) 里(lǐ) : "Sehari seribu batu."
  • Penggunaan/Moral: membayangkan kemajuan pesat; berjalan seribu batu dalam sehari
• 一(yí) 日(rì) 三(sān) 秋(qiū) : "Sehari tiga musim luruh."
  • Penggunaan/Moral: amat merindui seseorang; sehari berlalu seolah-olah tiga tahun

Contoh dalam bahasa Cina

Chengyu	Terjemahan harfiah	Maksud
一箭雙鵰(yí jiàn shuāng diāo)	membunuh dua helang dengan satu anak panah	membunuh dua burung dengan satu batu, iaitu mencapai dua matlamat sekali gus
破釜沉舟(pò fǔ chén zhōu)	memecahkan belanga dan menenggelamkan kapal	memutuskan jalan kembali, iaitu bertekad tanpa boleh berpatah balik
指鹿為馬(zhǐ lù wéi mǎ)	memanggil rusa sebagai kuda	sengaja memutarbelitkan fakta
樂不思蜀(lè bù sī shǔ)	terlalu gembira hingga lupa Shu	tenggelam dalam keseronokan
朝三暮四(zhāo sān mù sì)	mengatakan tiga pada pagi dan empat pada petang	sering berubah-ubah (makna baharu), perubahan tanpa perbezaan yang ketara (makna asal)
井底之蛙(jǐng dǐ zhī wā)	seekor katak di dasar perigi	seseorang yang berpandangan sempit
磨杵成針(mó chǔ chéng zhēn)	mengasah batang besi hingga menjadi jarum halus	tabah mengharungi tugas yang sukar
守株待兔(shǒu zhū dài tù)	menjaga tunggul pokok untuk menunggu arnab	menunggu ganjaran tanpa berusaha
亡羊補牢(wáng yáng bǔ láo)	membaiki kandang selepas kambing hilang	bertindak terlalu lewat untuk menghalang kerosakan
三人成虎(sān rén chéng hǔ)	Tiga orang membentuk seekor harimau	khabar angin yang diulang menjadi fakta
完璧歸趙(wán bì guī zhào)	memulangkan batu jed kepada Zhao	mengembalikan sesuatu dengan sempurna kepada pemilik asalnya[5](m/s.24)
塞翁失馬(sài wēng shī mǎ)	orang tua di sempadan kehilangan kudanya	berkat yang terselindung
刻舟求劍(kè zhōu qiú jiàn)	mengukir perahu untuk mencari pedang	bertindak tanpa mempertimbangkan realiti
火中取栗(huǒ zhōng qǔ lì)	mengambil buah berangan dari api	bertindak demi kepentingan orang lain (cat's-paw)
負荊請罪(fù jīng qǐng zuì)	membawa ranting berduri dan meminta dihukum	meminta maaf dengan rendah hati
紙上談兵(zhǐ shàng tán bīng)	membincangkan taktik ketenteraan di atas kertas	perbincangan teori yang tidak berguna dalam praktik
畫蛇添足(huà shé tiān zú)	menambah kaki ketika melukis ular	menambah baik sesuatu secara tidak perlu
畫龍點睛(huà lóng diǎn jīng)	menambah mata ketika melukis naga	memberikan sentuhan terakhir yang sempurna
對牛彈琴(duì niú tán qín)	memainkan guqin kepada seekor lembu	untuk berkomunikasi dengan baik, perlu memahami pendengar
狼吞虎嚥(láng tūn hǔ yàn)	menelan seperti harimau dan melahap seperti serigala	makan dengan cepat dan tidak kemas
衣錦還鄉(yì jǐn huán xiāng)	memakai pakaian bersulam dan pulang ke kampung halaman	kembali ke asal selepas mencapai kejayaan
易如反掌(yì rú fǎn zhǎng)	semudah membalikkan tapak tangan	sesuatu yang sangat mudah dilakukan
邯郸学步(Hán dān xué bù)	belajar gaya berjalan Handan	meniru orang lain hingga kehilangan kebolehan sendiri

Contoh dalam bahasa Jepun

Peribahasa empat aksara adalah satu teknik biasa untuk membentuk ungkapan atau peribahasa yang mudah diingati. Dalam bahasa Jepun, istilah 四字熟語 (yojijukugo) (四字 yoji empat aksara Cina + 熟語 jukugo peribahasa) sendiri juga adalah empat aksara. Kebanyakan peribahasa ini dipinjam dari bahasa Cina dan sama atau serupa ertinya dengan bahasa Cina. Istilah 故事成語 (koji bersejarah + seigo peribahasa) ialah peribahasa yang berasal daripada suatu catatan tertentu seperti sumbernya. Oleh itu, kebanyakan kojiseigo berasal daripada peristiwa bersejarah yang ditulis dalam bahasa Cina klasik. Contoh:

• 傍（bō） 若（jaku） 無（bu） 人（jin） : "Bagaikan tiada orang di sisi(mu)."
  • Sumber: Liezhuan dari Catatan Sejarawan Agung oleh Sima Qian
  • Erti: Bertindak bebas seolah-olah tiada orang lain di sekitar.
• 起（ki） 承（shō） 転（ten） 結（ketsu）: "Mula, Sambung, Ubah, Tamat"
  • Sumber: Struktur tradisional untuk mengarang puisi Tang.
• 花（ka） 鳥（chō） 風（fū） 月（getsu）: "Bunga, burung, angin, bulan"
  • Sumber: Kata rakyat

Lihat juga

• Peribahasa
• Tiga Puluh Enam Strategi
• Tulisan Cina
• Bahasa Jepun