Bahasa Hokkien

Jangan terkeliru dengan Bahasa Hakka.

Hokkien (/ˈhɒkiɛn/ HOK-ee-en, /ˈhoʊkiɛn/ HOH-kee-en) ialah satu variasi bahasa Cina dalam kumpulan Min Selatan. Ia berasal dari kawasan Minnan di tenggara Fujian, China, dan juga dikenali sebagai Quanzhang (Cina: 泉漳; Pe̍h-ōe-jī: Choân-chiang), merujuk kepada dua bandar utama, Quanzhou dan Zhangzhou.

Bahasa Hokkien
闽南话 / 閩南話 / 福建話 Bân-lâm-ōe / Bân-lâm-uē/ Hok-kiàn-uē
Asli kepada	Republik Rakyat China, Republik China (Taiwan), Malaysia, Indonesia, Singapura, Filipina, dan tempat lain dari Min Nan dan penempatan Hoklo
Kawasan	Provinsi Fujian Selatan; tempat Chaozhou-Shantou (Chaoshan) dan Semenanjung Leizhou di provinsi Guangdong; teramat selatan dari provinsi Zhejiang; kebanyakan Taiwan; banyak dari Hainan (jika Hainanese atau Qiong Wen dimasukkan)
Penutur bahasa	50 juta
Keluarga bahasa	Sino-Tibet Cina Min Bahasa Hokkien
Status rasmi
Bahasa rasmi di	tiada (Bill Legislatif telah dicadangkan untuk menjadi salah satu dari 'bahasa kebangsaan' di Republik China); satu dari bahasa statutori untuk kenderaan awam pengumuman di RC
Dikawal selia oleh	(RC Kementerian Pendidikan dan sesetengah NGO adalah berpengaruh di Taiwan)
Kod bahasa
ISO 639-1	zh
ISO 639-2	chi (B) zho (T)
ISO 639-3	nan
Sampel Sampel teks Logo Wikipedia dalam bahasa Hokkien yang berisi transkripsi "Wikipedia" (atas) ke dalam ortografi masing-masing dan slogan "Ensiklopedia Bebas" (bawah) yang diterjemahkan ke dalam bahasa tersebut. Sampel teks lainnya

Hokkien Taiwan merupakan salah satu bahasa kebangsaan di Taiwan. Bahasa Hokkien juga dituturkan secara meluas oleh diaspora Cina di Singapura, Malaysia, Filipina, Indonesia, Kemboja, Myanmar, Hong Kong, Thailand, Brunei, Vietnam, dan seluruh dunia. Tahap saling kefahaman antara dialek Hokkien berbeza-beza, namun bahasa ini tetap diikat oleh identiti etnolinguistik yang sama.^[1]

Di Asia Tenggara Maritim, Hokkien pernah menjadi lingua franca dalam kalangan komuniti Cina Perantauan dari pelbagai kumpulan dialek dan subetnik, dan hingga kini kekal sebagai variasi bahasa Cina yang paling banyak dituturkan di rantau ini, termasuk di Singapura, Malaysia, Filipina, Indonesia, dan Brunei. Perkara ini turut berlaku, walaupun dalam skala yang lebih kecil, di Asia Tenggara Tanah Besar.^[2] Hasil daripada pengaruh diaspora Hokkien yang besar, terdapat banyak perkataan pinjaman Hokkien dalam bahasa yang berhubung sejarah dengannya, seperti bahasa Thai. Beberapa bahasa campuran turut wujud, seperti Hokkien Peranakan Kelantan di Malaysia dan Hokaglish di Filipina, yang menggunakan Hokkien sebagai bahasa asas.

Nama

Penutur Hokkien di pelbagai rantau merujuk kepada bahasa ini dengan pelbagai nama:

• Bân-lâm-gú / Bân-lâm-gí / Bân-lâm-gír / Bân-lâm-ú (闽南语/閩南語 'Bahasa Min Selatan') di China, Taiwan,^[3] dan Malaysia
• Bân-lâm-ōe / Bân-lâm-ōa / Bîn-lâm-ōe (闽南话/閩南話 'Pertuturan Min Selatan') di China, Taiwan, Filipina, dan Malaysia
• Tâi-gí / Tâi-gú (臺语 'Bahasa Taiwan') atau Ho̍h-ló-ōe / Hô-ló-ōe (福佬話 'Bahasa Hoklo') di Taiwan
• Lán-lâng-ōe / Lán-nâng-ōe / Nán-nâng-ōe (咱人話／咱儂話 'Pertuturan Orang Kita') di Filipina
• Hok-kiàn-ōe / Hok-kiàn-ōa (福建話 'Bahasa Hokkien') di Malaysia, Singapura, Indonesia, Brunei, dan Filipina

Di Asia Tenggara dan dalam kalangan komuniti berbahasa Inggeris, istilah Hokkien ([hɔk˥kiɛn˨˩]) berasal daripada sebutan Hokkien bagi Fujian (Hok-kiàn), provinsi asal bahasa ini. Di rantau ini, istilah Hokkien digunakan untuk merujuk kepada dialek Min Selatan dari Fujian, dan tidak termasuk dialek lain seperti bahasa Fuzhou (Min Timur), Min Putian, Min Utara, bahasa Gan atau bahasa Hakka.

Pengedaran Geografi

Hokkien dituturkan di kawasan selatan pesisiran Fujian, tenggara Zhejiang, serta bahagian timur Namoa di China; di Taiwan; di Metro Manila, Metro Cebu, Metro Davao dan bandar-bandar lain di Filipina; di Singapura; di Brunei; di Medan, Riau dan bandar-bandar lain di Indonesia; serta dari Perlis, Kedah, Pulau Pinang dan Klang di Malaysia.

Hokkien berasal dari kawasan selatan provinsi Fujian, yang merupakan pusat perdagangan dan migrasi penting, dan sejak itu menjadi salah satu variasi bahasa Cina yang paling umum digunakan di luar China. Pusat utama variasi Hokkien di luar Fujian ialah Taiwan, di mana pendatang dari Fujian tiba sebagai pekerja semasa Zaman Belanda di Taiwan, melarikan diri dari Dinasti Qing semasa pemerintahan Kerajaan Tungning, sebagai pendatang semasa pemerintahan Dinasti Qing di Taiwan, terutamanya dalam 120 tahun terakhir selepas sekatan imigresen dilonggarkan, dan juga semasa pemerintahan Jepun di Taiwan. Dialek Taiwan kebanyakannya berakar daripada dialek Tung'an, Quanzhou dan Zhangzhou, tetapi sejak itu, dialek Amoy (dialek Xiamen) telah menjadi dialek prestij moden di China. Kedua-dua Amoy dan Xiamen berasal dari nama bandar tersebut (厦门); yang pertama dalam Hokkien Zhangzhou, manakala yang kedua dalam Mandarin.

Terdapat ramai penutur Min Nan dalam kalangan Cina Perantauan di Asia Tenggara dan juga di Amerika Syarikat (Orang Hoklo di Amerika). Ramai pendatang etnik Han Cina ke rantau ini adalah dari kalangan Orang Hoklo dari selatan Fujian, dan membawa bahasa ini ke kawasan yang kini dikenali sebagai Myanmar, Vietnam, Indonesia (Hindia Belanda), dan Malaysia serta Singapura (dulu Tanah Melayu British dan Setem Negeri-Negeri Selat). Kebanyakan dialek Min Nan di rantau ini telah mengandungi banyak perkataan pinjaman asing. Dilaporkan bahawa Hokkien merupakan bahasa ibunda bagi sehingga 80% Cina Filipina, di mana ia dikenali sebagai Lán-nâng-uē ("Bahasa Orang Kita"). Penutur Hokkien membentuk kumpulan terbesar Cina Perantauan di Singapura, Malaysia, Indonesia dan Filipina.

Klasifikasi

Bahagian selatan Fujian merupakan tempat asal empat dialek utama Hokkien: Chiangchew, Chinchew, Tung'an, dan Amoy, yang berasal daripada bandar-bandar Quanzhou, Zhangzhou, kawasan bersejarah Daerah Tong'an (同安縣, kini Xiamen dan Kinmen) serta Pelabuhan Xiamen.

Pada lewat abad ke-19, dialek Amoy menarik perhatian khas kerana Amoy merupakan salah satu daripada lima pelabuhan yang dibuka kepada perdagangan asing melalui Perjanjian Nanking, walaupun sebelum itu ia tidak begitu menonjol. Dialek Amoy telah diangkat sebagai 'Wakil Moden Min Nan'. Dialek Amoy tidak boleh dianggap semata-mata sebagai campuran dialek Zhangzhou dan Quanzhou, tetapi sebaliknya ia dibentuk berasaskan dialek Tung'an dengan pengaruh tambahan daripada sub-dialek lain. Ia memainkan peranan bersejarah yang penting, terutamanya dalam hubungan negara-negara Barat dengan China, dan merupakan salah satu dialek Hokkien yang paling kerap dipelajari oleh orang Barat sepanjang separuh kedua abad ke-19 dan awal abad ke-20.

Bentuk Wakil Moden Hokkien yang dituturkan di sekitar bandar Tainan di Taiwan banyak menyerupai dialek Tung'an. Semua dialek Hokkien yang dituturkan di seluruh Taiwan secara kolektif dikenali sebagai Hokkien Taiwan atau Holo secara tempatan, walaupun terdapat kecenderungan untuk memanggilnya sebagai Bahasa Taiwan atas sebab-sebab sejarah. Ia dituturkan oleh lebih ramai orang Taiwan berbanding mana-mana bahasa Sinitik kecuali Mandarin, dan ia diketahui oleh majoriti penduduk; justeru, dari perspektif sosiopolitik, ia membentuk tiang penggunaan bahasa yang signifikan disebabkan oleh populariti media berbahasa Holo. Douglas (1873/1899) turut mencatat bahawa Formosa (Taiwan) telah dihuni terutamanya oleh pendatang dari Amoy (Xiamen), Chang-chew (Zhangzhou), dan Chin-chew (Quanzhou). Beberapa bahagian pulau ini lazimnya didapati didiami khusus oleh keturunan pendatang tersebut, tetapi di Taiwan, pelbagai bentuk dialek yang disebut sebelum ini banyak bercampur.

Asia Tenggara

Variasi-variasi Hokkien di Asia Tenggara berasal daripada dialek-dialek ini. Douglas (1873) mencatat bahawa:

Singapura dan pelbagai Setem Negeri-Negeri Selat [seperti Pulau Pinang dan Melaka], Batavia [Jakarta] dan kawasan lain milik Belanda [Indonesia], dipenuhi oleh imigran, terutamanya dari prefecture Chang-chew [Zhangzhou]; Manila dan kawasan lain di Filipina mempunyai bilangan besar dari Chin-chew [Quanzhou], dan pendatang tersebar luas di kawasan seperti Siam [Thailand], Burma [Myanmar], Semenanjung Tanah Melayu, Cochin China [Vietnam Selatan, Kemboja, Laos], Saigon [Ho Chi Minh City], dan lain-lain. Di banyak tempat ini juga terdapat campuran besar pendatang dari Swatow [Shantou].

Pada masa moden, dialek campuran yang berasal daripada dialek Quanzhou, Amoy dan Zhangzhou, yang cenderung lebih dekat kepada dialek Quanzhou, mungkin kerana berakar daripada dialek Tung'an, dituturkan oleh Cina Singapura, Cina Malaysia Selatan, dan Cina Indonesia di wilayah Riau dan Kepulauan Riau. Varian ini termasuk Hokkien Malaysia Selatan dan Hokkien Singapura di Singapura.

Dalam kalangan Cina Malaysia di Pulau Pinang, dan negeri-negeri lain di utara Semenanjung Malaysia serta Cina Indonesia di Medan dan kawasan lain di Sumatera Utara, wujud satu bentuk dialek yang jelas berbeza yang berasal daripada Hokkien Zhangzhou. Di Pulau Pinang, Kedah dan Perlis, ia dikenali sebagai Hokkien Pulau Pinang manakala di seberang Selat Melaka di Medan, varian yang hampir sama dikenali sebagai Hokkien Medan.

Ramai Cina Filipina mengaku keturunan dari kawasan penutur Hokkien; Hokkien Filipina juga kebanyakannya berasal daripada dialek Quanzhou, khususnya dialek Jinjiang dan Nan'an dengan sedikit pengaruh daripada dialek Amoy.

Terdapat juga penutur Hokkien yang tersebar di seluruh bahagian lain di Indonesia—termasuk Jakarta dan pulau Jawa—Thailand, Cina Myanmar, Malaysia Timur, Brunei, Kemboja, dan Vietnam Selatan, walaupun terdapat lebih banyak latar belakang Teochew dan Swatow dalam kalangan keturunan pendatang Cina di Semenanjung Malaysia, Thailand, Kemboja, Laos, dan Vietnam Selatan.

Sejarah

Variasi-variasi dialek Hokkien boleh dijejaki kepada 2-4 dialek asal utama: dua yang asal ialah dialek Quanzhou (Cina: 泉州; Pe̍h-ōe-jī: Choân-chiu / Chôaⁿ-chiu) dan dialek Zhangzhou (Cina: 漳州; Pe̍h-ōe-jī: Chiang-chiu / Cheng-chiu), dan dalam abad-abad kemudian, dialek Xiamen/Amoy (Cina: 廈門; Pe̍h-ōe-jī: Ē-mn̂g / Ēe-mûi) dan Tong'an (Cina: 同安; Pe̍h-ōe-jī: Tâng-oaⁿ) juga turut menyumbang. Dialek Amoy dan Tong'an secara sejarahnya merupakan campuran dialek Quanzhou dan Zhangzhou, kerana ia terletak secara geografi dan linguistik di pertengahan antara kedua-duanya, manakala selebihnya dialek Hokkien yang dituturkan di Taiwan dan Asia Tenggara berasal daripada pelbagai nisbah percampuran dialek-dialek utama tersebut di selatan Fujian.

Fujian Selatan

Semasa zaman Tiga Kerajaan di China purba, perang yang berterusan di kawasan Dataran Tengah China menyebabkan orang Han secara beransur-ansur berhijrah dari Henan ke muara Sungai Yangtze, seterusnya ke pantai Zhejiang dan akhirnya ke kawasan Fujian, yang dahulunya merupakan tanah Minyue, dihuni oleh suku Baiyue. Ini menyebabkan kawasan tersebut buat pertama kalinya menerima dialek Cina Lama yang kemudiannya menjadi asas kepada bahasa Min, yang seterusnya berpecah kepada cabang-cabang seperti Min Selatan yang melahirkan Hokkien.

Migrasi besar-besaran orang Han ke Fujian berlaku selepas Bencana Yongjia, apabila kerajaan Jin melarikan diri ke selatan, membawa bersama bahasa Cina Lama yang dituturkan di kawasan tengah China ke Fujian, yang kemudiannya berkembang menjadi bahasa Min, dan akhirnya kepada Hokkien.

Pada tahun 677 (semasa pemerintahan Maharaja Gaozong dari Tang), Chen Zheng bersama anaknya Chen Yuanguang mengetuai ekspedisi ketenteraan untuk memadam pemberontakan orang She. Pada tahun 885, (semasa pemerintahan Maharaja Xizong dari Tang), dua beradik Wang Chao dan Wang Shenzhi mengetuai pasukan tentera untuk memadam pemberontakan Huang Chao. Gelombang migrasi dari utara pada era ini membawa bahasa Cina Pertengahan ke Fujian, yang memberikan Hokkien dan bahasa Min lain bacaan bertulis mereka.

Xiamen

Pada sekitar akhir abad ke-17 apabila larangan laut ditarik balik, Pelabuhan Xiamen, yang telah mengatasi pelabuhan lama Yuegang, menjadi pelabuhan utama Fujian di mana perdagangan telah disahkan. Sejak itu, dialek Xiamen, dikenali sebagai Amoy, menjadi dialek utama Hokkien yang dituturkan di luar negara seperti di Taiwan, Tanah Melayu, Penempatan Selat (Singapura), Hong Kong, Filipina Sepanyol, Hindia Timur Belanda, dan Cochinchina Perancis. Secara sejarah, Xiamen sentiasa menjadi sebahagian daripada Daerah Tung'an sehingga selepas tahun 1912. Dialek Amoy adalah bentuk prestij utama Hokkien yang terkenal dari akhir abad ke-17 hingga era Republik. Oleh sebab ini, kamus, kitab suci dan buku lain mengenai Hokkien dari abad-abad kebelakangan ini dan juga hingga ke hari ini di sekolah-sekolah dan gereja-gereja di beberapa negara masih merujuk kepada Hokkien sebagai "Amoy".

Sumber Awal

Beberapa skrip drama masih wujud sejak akhir abad ke-16, ditulis dalam campuran dialek Quanzhou dan Chaozhou. Yang paling penting ialah Romance of the Litchi Mirror, dengan manuskrip bertarikh 1566 dan 1581.

Pada awal abad ke-17, para paderi Sepanyol di Filipina menghasilkan bahan-bahan yang mendokumentasikan variasi Hokkien yang dituturkan oleh komuniti Cina yang berdagang dan telah menetap di sana sejak akhir abad ke-16:

• Doctrina Christiana en letra y lengua china (1593), terjemahan Hokkien untuk Doctrina Christiana.
• Dictionarium Sino Hispanicum (1604), oleh Pedro Chirino.
• Vocabulario de la Lengua Española y China.
• Bocabulario de la lengua sangleya (1617), kamus Sepanyol–Hokkien dengan definisi.
• Arte de la Lengua Chiõ Chiu (1620), tatabahasa Sepanyol–Hokkien.
• Dictionario Hispanico Sinicum (1626–1642), kamus Sepanyol–Hokkien dan sedikit Mandarin.
• Vocabulario de letra china (1643), oleh Francisco Diaz.

Teks-teks ini merakamkan satu dialek yang utamanya berasaskan Zhangzhou dengan beberapa ciri Quanzhou dan Teochew, berasal dari pelabuhan lama Yuegang (kini Haicheng, Longhai).

Sumber Abad ke-19

Para sarjana Cina menghasilkan kamus rima yang menerangkan variasi Hokkien pada awal abad ke-19:

• Lūi-im Biāu-ngō͘ (Huìyīn Miàowù) (彙音妙悟), sekitar tahun 1800, mengenai dialek Quanzhou.
• Lūi-chi̍p Ngé-sio̍k-thong Si̍p-ngó͘-im (Huìjí Yǎsútōng Shíwǔyīn)(彙集雅俗通十五音), 1818, mengenai dialek Zhangzhou.

Pendeta Walter Henry Medhurst berdasarkan kamusnya tahun 1832 pada karya-karya ini. Karya terkenal abad ke-19 lain termasuk kamus Rev. John Macgowan (1883) dan kamus Rev. Carstairs Douglas (1873) serta edisi baharu 1899 dengan Rev. Thomas Barclay.

Fonologi

Hokkien mempunyai salah satu inventori fonem yang paling pelbagai antara semua varieti bahasa Cina, dengan lebih banyak konsonan berbanding Bahasa Mandarin Piawai dan Kantonis. Variasi-variasi Hokkien mengekalkan banyak sebutan yang tidak lagi wujud dalam varieti Cina lain.

Antara ciri yang menonjol ialah pengekalan bunyi awal /t/, yang kini telah berubah menjadi /tʂ/ (pinyin zh) dalam Mandarin (contohnya, aksara 竹 'bambu' disebut tik dalam Hokkien, tetapi zhú dalam Mandarin). Bunyi ini telah hilang dalam varieti Cina lain sebelum abad ke-6.

Bersama dengan bahasa-bahasa Min lain yang tidak secara langsung berasal daripada Bahasa Cina Pertengahan, Hokkien sangat penting bagi linguistik sejarah untuk tujuan merekonstruksi Bahasa Cina Purba.

Inisial

Hokkien mempunyai inisial konsonan beraspirasi, tidak beraspirasi serta bersuara. Contohnya, perkataan 開 (khui, 'buka') dan 關 (kuiⁿ, 'tutup') mempunyai vokal yang sama tetapi berbeza hanya pada aspirasi inisial dan nasalisasi vokal. Selain itu, Hokkien mempunyai konsonan inisial labial seperti m dalam 命 (miā, 'nyawa').

Contoh lain ialah 查埔囝 (cha-po͘-kiáⁿ, 'budak lelaki') dan 查某囝 (cha-bó͘-kiáⁿ, 'budak perempuan'), yang berbeza hanya pada suku kata kedua dari segi pengawalan konsonan dan nada.

Semua konsonan kecuali /ʔ/ boleh dinasalisasikan; letupan oral bersuara boleh dinasalisasikan menjadi letupan nasal bersuara. Konsonan nasal biasanya muncul di awal kata. Dialek Quanzhou dan kawasan berdekatan mungkin melafazkan /j, dz/ sebagai [l] atau [g]. /l/ sering ditukar dengan [n] atau [j, dz] dalam pelbagai dialek. Bunyi hampiran [w] dan [j] hanya berlaku di tengah kata dan kadangkala menjadi [w̰] atau [j̰] dalam persekitaran terminal.

Akhir

Tidak seperti bahasa Mandarin, Hokkien mengekalkan semua konsonan akhir yang sepadan dengan Bahasa Cina Pertengahan. Walaupun Mandarin hanya mengekalkan akhiran [n] dan [ŋ], Hokkien juga mengekalkan akhiran [m], [p], [t], dan [k] serta membangunkan hentian glotal [ʔ].

Bunyi vokal Hokkien terdiri daripada vokal lisan dan vokal nasal. Bunyi vokal lisan direalisasikan sebagai bunyi nasal apabila diikuti oleh konsonan nasal.

Peralihan Bunyi Dialek

Jadual berikut menunjukkan beberapa peralihan bunyi yang biasa ditemui antara pelbagai dialek Hokkien. Sebutan diberikan dalam Pe̍h-ōe-jī dan IPA.

Perbandingan Sebutan Dialek Hokkien

Aksara	Amoy	Nan'an	Quanzhou	Xiamen	Zhangzhou	Zhangpu	Zhaoan	Chaozhou	Chaoyang	Haifeng
二 ('dua')	lī	lī	lī	lī	jī	jī	jī	jĭ	jĭ	jĭ
IPA	[li⁴¹]	[li³¹]	[li⁴¹]	[li²²]	[dʑi²²]	[dʑi²²]	[dʑi²²]	[dʑi³⁵]	[dʑi⁵³]	[dʑi³⁵]
坐 ('duduk')	chěr	chěr	chěr	chē	chē	chē	chēr	chǒ	chǒ	chě
IPA	[tsə²²]	[tsə²²]	[tsə²²]	[tse²²]	[tse²²]	[tsɛ²²]	[tsə²²]	[tso³⁵]	[tso⁵³]	[tsɛ³⁵]
皮 ('kulit')	phêr	phêr	phêr	phê	phôe	phôe	phôe	phôe	phôe	phôe
IPA	[pʰə²⁴]	[pʰə²⁴]	[pʰə²⁴]	[pʰe²⁴]	[pʰuɛ¹³]	[pʰuɛ³¹²]	[pʰuɛ³⁵]	[pʰuɛ⁵⁵]	[pʰuɛ³³]	[pʰuɛ⁵⁵]
雞 ('ayam')	koe	koe	koe	koe	ke	kei	kei	koi	koi	kei
IPA	[kue³³]	[kue³³]	[kue³³]	[kue⁴⁴]	[ke³⁴]	[kiei⁴⁴]	[kei⁴⁴]	[koi³³]	[koi³¹]	[kei³³]
病 ('sakit')	pīⁿ	pīⁿ	pīⁿ	pīⁿ	pēⁿ	pēⁿ	pēⁿ	pēⁿ	pēⁿ	pēⁿ
IPA	[pĩ⁴¹]	[pĩ³¹]	[pĩ⁴¹]	[pĩ²²]	[pɛ̃²²]	[pɛ̃²²]	[pɛ̃²²]	[pɛ̃²¹]	[pɛ̃⁴²]	[pɛ̃³¹]

Nada

Menurut sistem tradisional Cina, dialek-dialek Hokkien mempunyai 7 atau 8 nada berbeza, termasuk dua nada masuk yang berakhir dengan konsonan letupan. Nada masuk ini boleh dianalisis sebagai alofon, menghasilkan 5 atau 6 nada fonemik. Di samping itu, banyak dialek mempunyai satu nada fonemik tambahan (nada ke-9), digunakan dalam kata pinjaman khas atau asing. Ini bermakna dialek-dialek Hokkien mempunyai antara 5 hingga 7 nada fonemik.

Perubahan nada sangat meluas. Terdapat variasi kecil antara sistem nada Quanzhou dan Zhangzhou. Nada dalam bahasa Taiwan mengikuti corak Amoy atau Quanzhou, bergantung pada kawasan.

Nada		Nada rata		Nada naik		Nada turun		Nada masuk
		Nada gelap	Nada cerah	Nada gelap	Nada cerah	Nada gelap	Nada cerah	Nada gelap	Nada cerah
Nombor Nada		1	5	2	6	3	7	4	8
Dialek Xiamen	˦˦	˨˦	˥˧	–	˨˩	˨˨	˧˨	˦
	東 taŋ1	銅 taŋ5	董 taŋ2	–	凍 taŋ3	動 taŋ7	觸 tak4	逐 tak8
Dialek Taipei	˦˦	˨˦	˥˧	–	˩˩	˧˧	˧˨	˦
				–
Dialek Tainan	˦˦	˨˧	˦˩	–	˨˩	˧˧	˧˨	˦˦
				–
Dialek Zhangzhou	˧˦	˩˧	˥˧	–	˨˩	˨˨	˧˨	˩˨˩
				–
Dialek Quanzhou	˧˧	˨˦	˥˥	˨˨	˦˩		˥	˨˦
Dialek Pulau Pinang	˧˧	˨˧	˦˦˥	–	˨˩		˧	˦
				–

Dialek

Hokkien dituturkan dalam pelbagai loghat dan dialek di seluruh Wilayah Minnan. Dialek Hokkien di kebanyakan kawasan tiga daerah selatan Zhangzhou telah menggabungkan kodas -n dan -ng menjadi -ng. Konsonan awal j (dz dan dʑ) tidak wujud dalam kebanyakan dialek Hokkien di Quanzhou, kerana ia telah digabungkan ke dalam konsonan awal d atau l.

Akhiran konsonan -ik atau -ɪk yang masih kekal dalam dialek asli Zhangzhou dan Xiamen juga dikekalkan dalam dialek Nan'an (contohnya 色, 德, 竹), tetapi disebut sebagai -iak dalam dialek Quanzhou Hokkien.^[4]

• Hokkien
  • Dialek Quanzhou Hokkien (泉州腔 (Pe̍h-ōe-jī: Choân-chiu khiuⁿ))
    • Dialek Quanzhou Pesisir (泉州海口腔 (Pe̍h-ōe-jī: Choân-chiu Hái-kháu khiuⁿ))
      • Dialek Nan'an Pesisir
      • Dialek Hui'an
        • Dialek Toubei (di Quangang) (Peralihan dengan Pu-Xian Min)^{[[[Wikipedia:Penjelasan|Penjelasan diperlukan]]]}
      • Dialek Jinjiang
      • Dialek Luojiang
      • Dialek Quanzhou Bandar
      • Hokkien Filipina (咱人話 (Pe̍h-ōe-jī: Lán-nâng-ōe))
    • Dialek Quanzhou Pedalaman (泉州府城腔 (Pe̍h-ōe-jī: Choân-chiu Hú-siâⁿ khiuⁿ))
      • Dialek Anxi
      • Dialek Dehua
      • Dialek Nan'an Dataran Tinggi
      • Dialek Yongchun
      • Dialek Youxi (Peralihan dengan Min Timur dan Min Tengah)^{[[[Wikipedia:Penjelasan|Penjelasan diperlukan]]]}
      • Dialek Hadapan Datian (Peralihan dengan Min Tengah)^{[[[Wikipedia:Penjelasan|Penjelasan diperlukan]]]}
        • Dialek Taoyuan (Datian) (Peralihan dengan Min Tengah Yong'an)^{[[[Wikipedia:Penjelasan|Penjelasan diperlukan]]]}

• • Dialek Amoy-Tong'an Hokkien (廈門同安腔 (Pe̍h-ōe-jī: Ē-mn̂g Tâng-oaⁿ khiuⁿ)) (Peralihan antara Quanzhou dan Zhangzhou)
    • Dialek Amoy
    • Dialek Tong'an
    • Dialek Guankou (Peralihan dengan Zhangzhou)
    • Dialek Kinmen
    • Hokkien Selat Melaka Selatan:
      • Hokkien Malaysia Selatan
      • Hokkien Singapura
      • Hokkien Riau

• • Dialek Zhangzhou Hokkien (漳州腔 (Pe̍h-ōe-jī: Chiang-chiu khioⁿ))
    • Dialek Zhangzhou Utara
      • Dialek Changtai
      • Dialek Haicang
      • Dialek Hua'an
      • Dialek Pinghe
      • Dialek Zhangzhou Bandar
      • Dialek Longhai
      • Dialek Nanjing (Fujian)
    • Dialek Zhangzhou Selatan
      • Dialek Dongshan
      • Dialek Yunxiao
      • Dialek Zhangpu
      • Dialek Zhao'an (Peralihan dengan Teo-Swa Min)
    • Min Haklau / Hai Lok Hong (Peralihan dengan Teo-Swa Min dan Hakka Hoiluk)^{[[[Wikipedia:Penjelasan|Penjelasan diperlukan]]]}
      • Dialek Haifeng
      • Dialek Lufeng
    • Hokkien Selat Melaka Utara:
      • Hokkien Pulau Pinang
      • Hokkien Medan

• • Dialek Longyan (Peralihan dengan Hakka Zhangping)^{[[[Wikipedia:Penjelasan|Penjelasan diperlukan]]]}
  • Hokkien Taiwan (Peralihan antara Zhangzhou, Amoy-Tong'an dan Quanzhou)^{[[[Wikipedia:Penjelasan|Penjelasan diperlukan]]]}
    • Pelbagai dialek rantau Taiwan (lihat Taiwanese Hokkien#Quanzhou–Zhangzhou inclinations)

*Min Haklau, Zhao'an, Longyan Min, dan secara kontroversi Hokkien Taiwan kadang-kadang tidak dianggap sebagai "Hokkien" sebenar walaupun berada di bawah Min Selatan. Dialek seperti Longyan Min, Datian Min, Zhenan Min hanya mempunyai sedikit kefahaman bersama Hokkien, manakala Teo-Swa Min, dialek Sanxiang Min, dan Qiong-Lei Min mempunyai akar linguistik yang berkaitan tetapi berbeza secara ketara dari segi fonologi dan kosa kata.

Perbandingan

Dialek Xiamen adalah satu varian daripada dialek Tong'an. Majoriti Hokkien Taiwan, dari Tainan, Taichung, hingga Taipei, juga banyak berasaskan dialek Tong'an sambil menggabungkan beberapa vokal daripada dialek Zhangzhou. Sementara itu, Hokkien Malaysia Selatan termasuk Hokkien Singapura adalah berasaskan dialek Tong'an, manakala Hokkien Filipina lebih kepada dialek Quanzhou, dan Hokkien Pulau Pinang serta Hokkien Medan pula lebih kepada dialek Zhangzhou. Terdapat beberapa variasi dalam sebutan dan perbendaharaan kata antara dialek Quanzhou dan Zhangzhou, tetapi tatabahasa mereka pada umumnya sama.

Selain itu, hubungan yang meluas dengan bahasa Jepun telah meninggalkan warisan kata pinjaman Jepun dalam Hokkien Taiwan. Sebaliknya, varian yang dituturkan di Singapura dan Malaysia mempunyai sejumlah besar kata pinjaman daripada bahasa Melayu dan sedikit daripada Inggeris serta varian Cina lain seperti Bahasa Teochew dan sedikit Bahasa Kantonis. Sementara itu, di Filipina, terdapat juga beberapa kata pinjaman daripada bahasa Sepanyol Filipina dan Bahasa Filipina (Bahasa Tagalog), dan menjadi kebiasaan untuk kod suis dengan Inggeris, Tagalog dan kadangkala bahasa Filipina lain seperti Cebuano, Hiligaynon, Bikol, Ilokano, Chavacano, Waray-waray, Kapampangan, Pangasinan, Sorsogon Utara, Sorsogon Selatan dan sebagainya.

Kefahaman bersama

Dialek Tong'an, Xiamen, Taiwan dan Singapura membentuk satu kumpulan yang lebih saling difahami. Walau bagaimanapun, kefahaman bersama lebih rendah antara kumpulan ini dengan dialek Quanzhou dan Zhangzhou.^[5]

Walaupun varian Min Nan seperti Teochew dan Amoy adalah 84% serupa dari segi fonetik (termasuk sebutan aksara Cina yang tidak digunakan serta aksara yang sama digunakan untuk makna yang berbeza), dan 34% serupa dari segi perbendaharaan kata, Teochew hanya mempunyai 51% kefahaman bersama dengan dialek Tong'an Hokkien (Cheng 1997). Sebaliknya, Bahasa Mandarin dan Amoy Min Nan adalah 62% serupa dari segi fonetik dan 15% dari segi leksikal. Sebagai perbandingan, bahasa Jerman dan bahasa Inggeris mempunyai persamaan leksikal sebanyak 60%.^[6]

Bahasa Hainan, yang kadangkala dianggap sebahagian daripada Min Selatan, hampir tiada kefahaman bersama dengan mana-mana bentuk Hokkien.^[5]

Tatabahasa

Hokkien ialah bahasa analitik; dalam satu ayat, susunan perkataan adalah penting untuk makna.^[7] Ayat asas mengikut susunan subjek–kata kerja–objek (iaitu subjek diikuti oleh kata kerja dan kemudian objek), walaupun susunan ini sering dilanggar kerana dialek Hokkien adalah berfokus kepada topik. Tidak seperti bahasa sintetik, jarang terdapat perubahan kata untuk menunjukkan masa, jantina atau pluraliti melalui pengimbuhan. Sebaliknya, konsep-konsep ini dinyatakan melalui kata keterangan, penanda aspek dan partikel tatabahasa, atau dideduksi daripada konteks. Pelbagai partikel ditambah pada ayat untuk menentukan status atau intonasi ayat tersebut.

Kata kerja itu sendiri tidak menunjukkan masa tatabahasa. Masa dapat ditunjukkan secara eksplisit dengan kata keterangan masa. Terdapat juga pengecualian tertentu berdasarkan tafsiran pragmatik makna kata kerja. Selain itu, satu partikel aspek pilihan boleh ditambah kepada kata kerja untuk menunjukkan keadaan tindakan. Penambahan partikel tanya atau seru kepada ayat akan menukar kenyataan kepada soalan atau menunjukkan sikap penutur.

Dialek Hokkien mengekalkan beberapa refleks dan corak tatabahasa yang mengingatkan kepada peringkat Bahasa Cina Kuno. Ini termasuk pembinaan kata kerja bersiri (penghubungan langsung kata kerja dan frasa kata kerja) dan kekurangan nominalisasi, kedua-duanya serupa dengan tatabahasa Cina Kuno.^[8]

Seperti dalam banyak bahasa Asia Timur, kata penggolong diperlukan apabila menggunakan angka, penunjuk dan kata bilangan yang serupa.

Pilihan kata fungsi tatabahasa juga sangat berbeza antara dialek Hokkien. Contohnya, (Templat:Zhi) (menunjukkan kausatif, pasif atau datif) dikekalkan dalam Jinjiang (juga unik dalam dialek Jinjiang ialah Templat:Zhi) dan dalam Jieyang, tetapi tidak dalam Longxi dan Xiamen, yang mana dialek mereka menggunakan Templat:Zhi sebaliknya.^[9]

Kata Ganti Nama

Dialek-dialek Hokkien berbeza dari segi sebutan beberapa kata ganti nama (seperti kata ganti nama orang kedua lí, lú, atau lír), dan juga berbeza dalam cara membentuk kata ganti nama jamak (seperti n atau lâng). Kata ganti nama diri dalam dialek Hokkien disenaraikan di bawah:

	Tunggal	Jamak
Orang pertama	我 góa	阮1 gún, góan 咱2 atau 俺 lán atau án 我儂1,3 góa-lâng
Orang kedua	汝 lí, lír, lú	恁 lín 汝儂3 lí-lâng, lú-lâng
Orang ketiga	伊 i	𪜶 in 伊儂3 i-lâng

¹ Eksklusif ² Inklusif ³ 儂 (lâng) biasanya ditambahkan dalam dialek Hokkien Asia Tenggara (kecuali Hokkien Filipina).

Kata ganti nama pemilikan boleh ditandakan dengan partikel 的 (ê), sama seperti kata nama biasa. Dalam sesetengah dialek, kata ganti nama pemilikan juga boleh dibentuk dengan akhiran nasal, menjadikan kata ganti nama pemilikan dan kata ganti nama jamak sebagai homofon.

Contoh: 阮 翁 姓 陳。 gún ang sìⁿ Tân "Suami saya bernama Tan."

Kata ganti diri sendiri yang paling biasa ialah ka-kī (家己). Dalam konteks formal, chū-kí (自己) juga digunakan.

Kata ganti tunjuk dalam dialek Hokkien termasuk:

• 'ini' – che (這), chit-ê (即個)
• 'itu' – he (彼), hit-ê (彼個)
• 'di sini' – chia (遮), chit-tau (即兜)
• 'di sana' – hia (遐), hit-tau (彼兜)

Kata tanya termasuk:

• 'apa' – siáⁿ-mih, sím-mih, há-mi̍h
• 'bila' – tī-sî, kúi-sî, tang-sî
• 'di mana' – tó-lo̍h, tó-uī
• 'siapa' – siáⁿ-lâng, siáng
• 'kenapa' – ūi-siáⁿ-mih, án-chóaⁿ
• 'bagaimana' – án-chóaⁿ, lû-hô, cháiⁿ-iūⁿ

Kopula

Keadaan dan sifat biasanya dinyatakan dengan kata kerja statif yang tidak memerlukan kata kerja 'adalah':

我 腹肚 枵。 goá pak-tó͘ iau. "Saya lapar."

Dengan pelengkap kata nama, kata kerja sī (是) digunakan sebagai 'adalah':

昨昏 是 八月節。 cha-hng sī poeh-ge̍h-choeh. "Semalam adalah Pesta Pertengahan Musim Luruh."

Untuk menunjukkan lokasi, kata tī (佇), tiàm (踮), atau leh (咧) digunakan:

我 踮 遮 等 汝。 goá tiàm chia tán lí. "Saya sedang menunggu awak di sini."

伊 這摆 佇 厝 裡 咧 睏。 i chit-mái tī chhù lāi leh khùn. "Mereka sedang tidur di rumah sekarang."

Penafian

Dialek Hokkien mempunyai pelbagai partikel penafian:

1. m̄ (毋)
2. bē (未)
3. bōe
4. mài (莫)
5. bô (無)
6. put (不) – sastera

Lain-lain: bâng (甭), bián (免), thài (汰)

Contoh m̄: 伊 毋 捌 字。 i m̄ bat jī "Dia tidak tahu membaca."

Contoh mài: 莫 講！ mài kóng "Jangan cakap!"

Contoh bô: 伊 無 食。 i bô chia̍h "Dia tidak makan."

Contoh tanpa pemilikan: 伊 無 錢。 i bô chîⁿ "Dia tiada wang."

Contoh put (sastera): 伊 真 不孝。 i chin put-hàu "Dia benar-benar derhaka."

Tulisan Cina

Hokkien boleh ditulis menggunakan aksara Cina (漢字). Namun, tulisan ini berasaskan Cina Klasik, bukan bahasa pertuturan. Banyak perkataan Hokkien tidak sepadan dengan aksara Cina standard, dan terdapat banyak aksara gantian (替字) yang unik.

Contoh pinjaman fonetik: Perkataan súi ("cantik") kadang-kadang ditulis 水 ("air").

Contoh pinjaman semantik: Perkataan bah ("daging") ditulis 肉, tetapi sebutan asal ialah he̍k atau jio̍k.

Partikel penafian m̄ boleh ditulis 毋, 呣, atau 唔. Dalam beberapa kes, aksara baru dicipta. Contohnya, perkataan in ("mereka") ditulis 𪜶.

Hokkien tidak mempunyai set aksara standard universal. Pada 2007, Kementerian Pendidikan Taiwan memperkenalkan set aksara standard untuk Hokkien yang kini diajar di sekolah.

Tulisan Latin

Rencana utama: Pe̍h-ōe-jī

Hokkien boleh ditulis dalam tulisan Latin menggunakan beberapa sistem. Sistem yang popular ialah POJ, yang mula dikembangkan oleh mubaligh Presbiterian di China dan kemudiannya oleh Gereja Presbiterian di Taiwan. POJ telah dipromosikan secara aktif sejak akhir abad ke-19 dan digunakan oleh akhbar pertama Taiwan, Taiwan Church News. Sistem yang lebih baru ialah Tâi-lô, yang diadaptasi daripada POJ. Sejak 2006, Tâi-lô telah dipromosikan secara rasmi oleh Kementerian Pendidikan Taiwan dan diajar di sekolah-sekolah.

Universiti Xiamen juga membangunkan sistem berdasarkan Pinyin yang dikenali sebagai Bbánlám pìngyīm. Penggunaan skrip campuran aksara Cina dan huruf Latin juga wujud.

Pengkomputeran

Aksara untuk kata ganti nama ketiga 'mereka' dalam sesetengah dialek Hokkien, 𪜶, kini disokong oleh Unicode di U+2A736.

Hokkien didaftarkan sebagai "Southern Min" menurut RFC 3066 sebagai zh-min-nan.^[10]

Apabila menulis Hokkien dalam aksara Cina, sesetengah penulis mencipta aksara baru apabila sukar untuk menggunakan aksara sedia ada; ini sepadan dengan amalan dalam Kantonis, Chữ Nôm Vietnam, Hanja Korea dan Kanji Jepun. Sesetengah aksara ini tidak dikodkan dalam Unicode, menyebabkan masalah dalam pemprosesan komputer.

Semua aksara Latin yang diperlukan oleh Pe̍h-ōe-jī boleh diwakili dalam Unicode atau piawaian ISO/IEC 10646, menggunakan aksara pra-kompos atau gabungan (diakritik). Sebelum Jun 2004, vokal yang serupa tetapi lebih terbuka daripada 'o', ditulis dengan titik di atas kanan, belum dikodkan. Jalan penyelesaian biasa ialah menggunakan interpunct (U+00B7, ·) atau tanda titik di atas (U+0307). Sejak 1997, cadangan telah dikemukakan kepada jawatankuasa ISO/IEC untuk menambah aksara dot above right dan ia kini ditetapkan pada U+0358.^[11]

Status Politik

Pada tahun 2002, Taiwan Solidarity Union, sebuah parti dengan kira-kira 10% kerusi di Yuan Perundangan, mencadangkan supaya bahasa Taiwan dijadikan bahasa rasmi kedua.^[12] Cadangan ini mendapat tentangan kuat bukan sahaja daripada kumpulan Cina tanah besar, tetapi juga daripada kumpulan Hakka dan orang asli Taiwan yang merasakan bahasa mereka akan dipinggirkan. Oleh itu, cadangan ini tidak mendapat sokongan kukuh dan tidak diluluskan.

Akhirnya, Hokkien telah dijadikan bahasa rasmi Taiwan pada tahun 2018 oleh kerajaan DPP.