Laksa

Bagi istilah lama merujuk kepada unit "puluh ribu", lihat 10000 (nombor).

Laksa merupakan sejenis makanan mi berkuah pedas yang terdapat serata Nusantara^[1][2] khususnya dalam kalangan masyarakat Melayu. Ia menjadi makanan kebangsaan di Malaysia ^[3] juga terdapat di Singapura ,^[4] selatan Thailand ^{[5] [6]}

Laksa
Asam Laksa di Pulau Pinang dan Kedah
Jenis	Noodle soup, makanan
Jenis sajian	Tengah hari & Petang
Tempat asal	Melaka
Kawasan/rantau	Malaysia iaitu Melaka, Kedah dan Pulau Pinang
Masakan berkaitan	Malaysia, Singapura , Selatan Thailand
Dicipta oleh	Baba Nyonya
Bahan utama	Mi,rempah, santan, ulam ,otak udang,sambal belacan atau minyak cili & ikan , ayam dan udang
Bahan yang biasa digunakan	Daging ayam, Bihun, telur ayam, Anak benih, Ruku-ruku, Indonesian bay leaf, daun serai, Lengkuas, santan, bawang merah, bawang putih, cili, ginger, Cekur putih, turmeric rhizome, coriander seed, gula
Cara penyediaan	Merebus
Keragaman/variasi	Laksa Utara , Laksa Nyonya , Laksa Lemak Putih, Laksa Johor , Laksa Kari , Laksa Lemak , Laksa Sarawak , Laksam , Laksa Pulau Pinang, Laksa kuala perlis
sunting · sunting di Wikidata Lihat pendokumenan templat ini

Bahan utama untuk membuat kuah laksa seperti bunga kantan , daun kesum , otak udang dan asam gelugur hanya terdapat di Semenanjung Tanah Melayu iaitu di Selatan Thailand , Kedah , Pulau Pinang dan Perlis .

Jenama Maggi Malaysia perkenalkan produk baharunya iaitu Laksa Warisan makanan warisan Malaysia ^[7]

Bahan Utama

Daun Kesum atau Daun Laksa

Asam gelugur atau Asam keping

Bunga kantan

Bahan sampingan dan kuah

Jenis	Asal	Pencipta	Bahan	Daun	Bahan utama	Bahan pemasam	Bahan sampingan	Santan	Jenis Mi Laksa
Laksa Nyonya (Laksa pertama)	Melaka (variasi pertama laksa nyonya)	Baba Nyonya	Bawang besar, Bawang putih, Lengkuas, Serai, Buah keras, Udang kering, Belacan bakar, Cili merah, Udang, Santan, Bebola ikan, Tauhu pok, Daun kesum, Bunga kantan, Cili kering , Asam keping , Asam jawa	Daun kesum	Udang, Udang kering, Tauhu pok, lengkuas, Serai, Belacan	Asam keping	Taugeh, Limau kasturi, Telur rebus, Sambal belacan tumis, Minyak cili	Ada	Laksa beras
Laksa Katong (kategori laksa nyonya)	Singapura	Cina Singapura	Kepala udang, Bawang merah, Bawang putih, Cili kering, Lengkuas, Buah Keras, Ketumbar, Belacan, Serai, Udang kering/Ebi, Santan pekat, Udang, Tauhu pok, Bebola ikan	Daun ketumbar	Udang, Udang kering, Ketumbar, Lengkuas, Serai, Belacan, Tauhu pok	Tiada	Tauge, Daun ketumbar/Daun kesum, Limau nipis, Pes cili goreng, Cili Padi Merah	Ada	Laksa beras
Laksa Sarawak (kategori laksa nyonya)	Sarawak	Baba Nyonya & Cina Sarawak	Kepala udang, Dada ayam, Serai, Lengkuas, Halia, Santan, Bawang merah, Bawang putih, Belacan, Udang kering, Cili kering, Asam jawa, Asam gelugur, Tauhu pok, Bebola ikan	Daun ketumbar	Dada ayam, Udang, Udang kering, Belacan, Serai	Asam jawa, Asam gelugur	Tauhu, Telur dadar, Tauge , Daun ketumbar, Limau kasturi	Ada	Laksa halus
Laksa Siam (kategori laksa nyonya)	Selatan Thailand	Baba Yaya, Siam, Melayu Selatan Thai	Ikan kembung, Bebola ikan, Bawang besar , Bawang putih, Halia, Lengkuas, Temu kunci/Krachai, Kunyit, Serai, Cili hijau, Cili hijau Thai, Belacan, Bunga kantan, Daun pudina, Daun selasih, Daun limau purut, Asam keping, Santan	Selasih, Pudina, Limau purut	Temu kunci, Serai, Lengkuas, Belacan, Cili hijau, Daun selasih, Daun limau purut, Daun pudina	Asam keping	Pucuk gajus, Pucuk salom, Taugeh, Timun, Kacang panjang, Limau purut, Terung hijau	Ada	Laksa halus
Laksa Betawi (kategori laksa nyonya)	Betawi	Kiau Seng, Melayu Betawi	Dada ayam, Bawang merah, Ebi, Terasi, Serai, Daun salam, Daun limau purut, Santan, Bawang putih, Ketumbar, Jintan, Lada hitam, Kunyit, Halia, Cili kering	Daun salam, Daun kemangi, Limau purut	Ebi , Terasi , Dada ayam, Daun salam, Daun kemangi, Daun limau purut	Tiada	Telur rebus, Tauge, Daun kemangi, Bawang goreng, Limau nipis	Ada	Laksa beras
Laksa Kari	Johor	Melayu Johor	Udang/Ayam/Ikan, Santan, Daun kesum, Bunga kantan, Rempah kari, Kerisik, Asam keping, Bawang merah, Bawang putih, Udang kering, Ikan bilis, Cili merah, Buah keras, Lengkuas, Kunyit, Belacan	Daun kesum	Udang/Ayam/Ikan, Belacan, Kerisik, rempah kari, Ikan bilis	Asam keping	Telur, Taugeh, Timun, Bawang besar, Daun kesum, Sambal belacan, Limau kasturi	Ada	Laksa beras
Laksa Johor (kategori laksa kari)	Johor	Melayu Johor	Ikan parang atau Ikan selayang, Santan, Rempah kari, Serai, Daun kesum, Bunga kantan, Daun pudina, Asam keping, Kunyit, Lengkuas, Halia, Cili kering, Bawang merah, Bawang putih, Belacan bakar, Udang kering	Daun kesum, Pudina	Ikan parang, rempah kari, kerisik , Daun pudina, Belacan, Udang kering	Asam keping	Taugeh, Timun, Daun kesum, Kacang panjang, Bawang besar, Limau kasturi, Lobak masin, Bunga kantan, Daun selasih	Ada	Spageti
Laksa Kuah Merah Terengganu (kategori laksa kari)	Terengganu	Melayu Terengganu	Ikan selayang, Bawang besar, Bawang merah, Halia, Kunyit hidup, Lengkuas, Cili kering, Santan, Gula merah, Kerisik, Bunga lawang, Bunga Cengkih, Kayu manis, Buah pelaga, Rempah gulai, Asam keping	Daun kesum	4sekawan, Rempah gulai, Kerisik	Asam keping	Kacang panjang, Tauge, Daun kesum, Bunga kantan, Daun kemangi, Timun	Ada	Laksa beras
Laksa Pahang (kategori laksa kari)	Pahang	Melayu Pahang	Ikan selayang, Bawang besar, Bawang merah, Bawang putih, Udang kering, Serai, Halia, Kunyit, Cili kering,Belacan, Santan, Daun kesum, Bunga kantan, Kerisik, Asam keping, Ketumbar, Jintan, Rempah kari	Daun kesum	Rempah kari, Jintan, Ketumbar, Serai, Belacan, Kerisik	Asam keping	Taugeh, Kacang panjang, Limau kasturi, Limau nipis, Salad	Ada	Laksa beras
Asam Laksa (laksa utara)	Penang dan Kedah	Cina Malaysia (Penang & Kedah)	Ikan kembung,Bawang merah, Bawang putih, Halia, Cili kering, Bunga kantan, Belacan, Asam keping, Jus Nenas, Otak Udang, Daun kesum, Gula Melaka	Daun kesum	Belacan, Jus nenas, Otak udang	Asam keping, Jus nenas	Salad, Timun, Cili padi, Nenas, Bunga kantan, Limau kasturi, Telur	Tiada	Laksa beras, Laksa sederhana halus
Laksa Kedah (kategori laksa utara)	Kedah	Melayu Kedah	Ikan kembung, Cili kering, Bawang besar, Belacan, Asam keping , Daun kesum,Bunga kantan, Otak udang	Daun kesum	Belacan, Otak udang	Asam keping	Timun, Salad, Bawang besar, Cili padi, Limau kasturi, Telur	Tiada	Laksa beras
Laksa Penang (kategori laksa utara)	Penang	Melayu Penang	Ikan selayang, Bawang besar, Belacan, Halia, cili kering, Asam keping, Nenas, Daun kesum, Bunga kantan	Daun kesum	Belacan, Asam keping	Asam keping	Timun, Salad, Bawang besar, Cili padi , Limau kasturi, Potongan nenas, Telur	Tiada	Laksa beras
Laksa Perlis (kategori laksa utara)	Perlis	Melayu Perlis	Ikan kembung, Cili kering, Bawang merah, Bawang putih, Serai, Lengkuas, Asam keping, gula Gherek, Daun kesum, Bunga kantan, Cili merah, Belacan	Daun kesum	Serai, Lengkuas, Belacan	Asam keping	Timun, Bawang besar, Cili api, Daun selom	Tiada	Laksa beras
Laksa Medan (kategori laksa utara)	Medan	Melayu Medan	Ikan kembung, Asam gelugur, Bunga kantan, Timun, Bawang merah, Bawang putih, Cili merah besar, Serai, Kunyit bakar, Terasi bakar	Tiada	Serai, Kunyit, Terasi	Asam gelugur	Cili merah, Bawang merah, Limau nipis, Cili padi	Tiada	Laksa beras
Laksam (Laksa lemak putih)	Kelantan, Terengganu, Pahang	Melayu Pantai Timur	Ikan kembung, Bawang merah, Bawang putih, Serai, Halia, Lada hitam, Asam keping, Gula melaka/merah, Santan	Daun kesum	Serai, Lada hitam, Budu	Asam keping	Kacang panjang, Bunga kantan, Timun, Daun kesum, Taugeh, Bawang besar, Limau kasturi, Kubis, Sambal belacan, Budu	Ada	Laksam seperti lempeng
Laksa Terengganu (kategori lemak putih)	Terengganu	Melayu Terengganu	Ikan selayang/sardin, Santan, Bawang merah, Lada hitam, Asam gelugur	Daun kesum	Lada hitam, Santan	Asam gelugur	Timun, Kacang panjang, Kobis, Daun kesum, Limau nipis, Belacan	Ada	Laksa beras
Laksa Kelantan (kategori laksa lemak putih)	Kelantan	Melayu Kelantan	Ikan selayang, Santan, Bawang merah, Bawang putih, Lada hitam, Asam gelugur	Daun kesum	Santan, Lada hitam	Asam gelugur	Bunga kantan, Daun kesum, Kacang panjang, Taugeh, Timun	Ada	Laksa beras
Laksa Kuah Putih Pahang (kategori laksa lemak putih)	Pahang	Melayu Pahang	Ikan kembung, Asam keping, Bawang merah, Halia, Serai, Lada hitam, Santan pekat	Daun kesum	Halia, Serai, Lada Hitam, Santan	Asam keping	Kacang panjang, Bawang besar, Taugeh, Timun, Sambal belacan, Daun kesum	Ada	Laksa beras
Laksa Lemak	Melaka (laksa lemak kuning pertama)	Baba Nyonya, Melayu Melaka	Ikan Selayang, Bawang merah, Bawang putih, Lada hitam, Kunyit, Serai, Belacan, Santan, Daun Kesum, Daun Selasih, Asam keping	Daun kesum	Kunyit, Lada hitam, Belacan, Daun kesum, Daun selasih	Asam keping	Taugeh, Bunga kantan, Timun, Bawang besar	Ada	Laksa beras
Laksa Tangerang (kategori laksa lemak kuning)	Tangerang	Kiau Seng, Jawa	Ayam, Kacang hijau, Kelapa parut, Kentang, Santan, Lada putih, Daun salam, Bawang merah, Bawang putih, Cili padi merah, Cili kering, Ketumbar, Lengkuas, Halia, Kunyit bakar	Daun salam	Ayam, Kentang, Kacang hijau, Daun salam, Lada putih	Tiada	Kentang, Daun kucai	Ada	Laksa beras
Laksa Bogor (kategori laksa lemak kuning)	Bogor	Kiau Seng, Jawa	Santan, Daun limau purut, Serai, Lengkuas, Taugeh, Oncom/Tauhu merah, Daun kemangi, Bawang merah, Bawang putih, Buah keras, Kunyit, Halia, Jintan	Daun kemangi, Limau purut	Kunyit, Daun Kemangi, Jintan, Oncom	Tiada	Telur rebus, Tauhu goreng, Bawang goreng, Sambal rawit	Ada	Laksa beras
Laksa Cibinong (kategori laksa lemak kuning)	Jawa Barat	Jawa	Santan, Daun kemangi, Daun limau purut, Udang, Dada ayam, Bawang putih, Bawang merah, Buah keras, Ketumbar, Halia, Cekur, Temu kunci, Kunyit putih, Kunyit, Serai, Lengkuas, Daun salam, Lada putih	Daun kemangi, Daun salam, Limau purut	Ayam, Udang, Cekur, Temu kunci, Kunyit putih, Lada putih	Tiada	Telur rebus, Dada ayam, Udang, Limau nipis, Taugeh	Ada	Laksa beras
Laksa Palembang (kategori laksa lemak kuning)	Palembang	Melayu Palembang	Santan, Daun salam, Ikan haruan, Buah keras, Ketumbar, Lengkuas, Halia, Cekur, Bawang putih, Bawang merah, Kunyit , Serai	Daun salam	Ikan haruan	Tiada	Bawang goreng, Daun saderi	Ada	Laksa beras
Laksa Burgo (kategori laksa lemak kuning)	Palembang	Melayu Palembang	Bawang merah, Bawang putih, Buah keras, Cili kering, Udang, Lengkuas, Daun salam, Daun limau purut, Santan	Daun salam, Limau purut	Udang, Daun salam, Daun limau purut	Tiada	Bawang goreng	Ada	Burgo seperti lempeng
Laksa Banjar (kategori laksa nyonya)	Banjarmasin	orang Banjar	Ikan haruan, Santan, Bawang merah, Bawang putih, Buah keras, Lengkuas, Kunyit, Halia, Cekur, Serai, Cili merah	Tiada	Ikan haruan, Kunyit, Santan, Cekur, Lengkuas	Tiada	Bawang goreng	Ada	Laksa beras, Laksa sederhana halus

Sejarah

Laksa ialah salah satu hidangan paling popular asal dari Asia Tenggara, dengan pelbagai jenis bahan yang digunakan dan proses penyediaan yang berbeza mengikut wilayah masing-masing. Oleh itu, laksa mempunyai pelbagai jenis di seluruh wilayah ini, sukar untuk menentukan asal usul hidangan ini dengan tepat. Namun begitu, beberapa resipi laksa telah dibangunkan di sepanjang saluran perdagangan Asia Tenggara—di pelabuhan yang terletak di Pulau Pinang, Medan, Melaka, Singapura, Palembang dan Batavia (kini Jakarta); merupakan persinggahan utama di sepanjang laluan rempah-rempah yang bersejarah. Hubungan perdagangan yang intensif antara bandar pelabuhan ini membolehkan pertukaran idea berlaku, termasuk perkongsian resipi.^[8]

Terdapat pelbagai teori tentang asal usul laksa. Salah satunya ialah perkataan "laksa" berasal daripada perkataan Parsi purba untuk "mi".^[9] Menurut Denys Lombard dalam buku Le carrefour Javanais. Essai d'histoire globale II, yang diterbitkan pada tahun 2005, salah satu catatan terawal perkataan laksa untuk menggambarkan mi telah ditemui dalam prasasti Biluluk Jawa bertarikh 1391 pada era Majapahit, yang menyebut perkataan "hanglaksa". "Hanglaksa" dalam bahasa Kawi bermaksud, "pembuat bihun".^[10] Perkataan laksa juga mungkin berasal dari bahasa Sanskrit laksha yang bererti banyak atau "sepuluh ribu" (seperti mana dalam dokumen lama seperti Batu Bersurat Kedukan Bukit^[11]), merujuk kepada banyaknya kandungan dan rempah yang digunakan. Istilah laksa atau lakhshah juga dipercayai berasal daripada bahasa Parsi atau bahasa Sanskrit yang merujuk kepada sejenis bihun.

Satu lagi teori tentang asal-usul hidangan ini bermula pada ekspedisi tentera laut Cina Dinasti Ming pada abad ke-15 yang diketuai oleh Zheng He, yang di mana armadanya mengemudi Maritim Asia Tenggara.^[9] Walau pun begitu, orang Cina seberang laut telahpun menetap lebuh awal di pelbagai bahagian di Maritim Asia Tenggara, berbanding ekspedisi Zheng He. Disebabkan hal itu, bilangan imigran dan pedagang Cina meningkat dengan ketara. Lelaki Cina berkahwin campur dengan penduduk tempatan, dan bersama-sama mereka membentuk masyarakat bercampur yang dipanggil Peranakan Cina atau Cina Selat dan Baba Nyonya.^[9] Di Malaysia, varian laksa terawal dipercayai telah diperkenalkan oleh orang Cina Peranakan di Melaka.^[12]

Jenis

Perkataan laksa berasal dari bahasa Sanskrit laksha yang bererti banyak atau "sepuluh ribu" (seperti mana dalam dokumen lama seperti Batu Bersurat Kedukan Bukit^[13]) , merujuk kepada banyaknya kandungan dan rempah yang digunakan . Laksa berasal dari Malaysia iaitu di negeri  Melaka. Laksa sangat terkenal di Malaysia seperti  Kedah ,  Pulau Pinang , Perlis , Terengganu , Kelantan ,  Pahang ,  Melaka ,  Johor dan  Sarawak .

Laksa berasal daripada Melaka,Malaysia iaitu di  Melaka . Laksa pertama dihasilkan ialah Laksa Nyonya etnik Baba Nyonya. Lalu tersebar di Asia tenggara. Makanan ini telah sebati dalam budaya Cina, Melayu dan Cina Peranakan Malaysia. Di makan dengan makanan sampingan seperti Sambal Belacan ataupun olahan Minyak cili.

Laksa Utara

Laksa Utara seperti Asam Laksa, Laksa Penang di Pulau Pinang , Laksa Kedah di Kedah , Laksa Perlis di Perlis , sempadan Malaysia-Thailand Selatan Thailand. Bahan utama iaitu ikan seperti ikan kembong ataupun ikan tenggiri , bagi rakyat marhaen mereka menggunakan ikan kembong dan ikan selayang bagi yang berkemampuan mereka menggunakan ikan tenggiri . Laksa utara tidak menggunakan santan.

Laksa Lemak Putih

Di Pantai Timur pula ada Laksam dan Laksa Lemak Putih di negeri Terengganu , Kelantan , sempadan Pahang , sempadan Malaysia - Thailand Selatan Thailand. Bahan utama kedua juadah ini sama seperti Laksa Utara tetapi . Bagi Laksam, Mi Laksa di ganti dengan Lempeng yang dipotong secara memanjang, Laksam dan Laksa Lemak Putih berwarna putih atau kelabu kerana isi ikan tanpa cili kisar.

Laksa Cina Peranakan / Baba Nyonya

Ada dua versi Laksa Cina Peranakan/Baba Nyonya dalam masyarakat Cina Peranakan Malaysia dan ikut lidah Orang Barat atau Mat Salleh seperti Laksa Nyonya di Melaka dan Laksa Sarawak di Sarawak . Pada awalnya Laksa Cina Peranakan variasi pertama bermula dari Melaka iaitu Laksa Nyonya. Bahan utama Laksa Cina Peranakan ialah udang ataupun ayam dan semestinya bahan utama santan.

Laksa Kari

Versi Laksa masyarakat melayu Malaysia pula adalah Laksa Kari, Laksa Johor, Laksa Pahang dan Laksa Terengganu Kuah Merah .

Laksa kari hampir sama dengan Mi Kari, di Singapura mereka mengatakan Laksa Kari dan Mi Kari adalah kuah yang sama , walaupun rupa bentuk kedua juadah ini hampir sama sebenarnya ada perbezaan . Laksa Kari bahan utama perlu ada rempah kari , santan , ayan dan memakai mi kuning . Manakalah Laksa Kari ikan dan santan , Santan yang pekat itu dapat dibezakan dengan kuah Mi Kari , kuah Mi Kari lebih terasa kari berbanding rasa santan. Seterusnya Laksa Johor berasal daripada negeri Johor , kisahnya bermula daripada Sultan Abu Bakar iaitu Sultan Johor atau di kenali Sir Abu Bakar , ingin menyantap Laksa yang belum pernah baginda rasa . Lalu Cef di dapur mendapat idea untuk membuat olahan baru untuk kuah Laksa dan Mi Laksa, Mi Laksa itu di ganti dengan spageti , Bahan utama Laksa Johor ialah ikan tenggiri , rempah kari dan santan.

Laksa Kuah Merah Terengganu , Laksa Pahang hampir sama cara penyediaannya seperti Laksa Kari dan Laksa Johor ia menggunakan rempah kari dan kerisik .

Laksa Melayu dan Baba Nyonya

Laksa Lemak berasal daripada Melaka ia dihasilkan antara perpaduan antara Melayu dan Baba Nyonya , Laksa Lemak berbeza dengan Laksa Nyonya dan Laksa Katong .

Sebar di Thailand Singapura Indonesia

Laksa Katong di Singapura , Laksa Betawi di Indonesia , Laksa Siam di Thailand tergolong variasi Laksa Nyonya , manakala Laksa Banjar , Laksa Tangerang , Laksa Bogor , Laksa Cibinong dan Laksa Palembang di Indonesia tergolong dalam Laksa Lemak.

Ringkasan

Laksa berasal daripada Melaka iaitu Laksa Nyonya yang tersebar menjadi pelbagai variasi Laksa Cina Peranakan/Baba Nyonya

Laksa Utara

° Cina Kedah dan Penang :

° Asam Laksa iaitu Laksa Utara pertama terhasil di  Kedah dan  Pulau Pinang

° Melayu utara :

° Laksa Kedah asal  Kedah

° Laksa Penang asal  Pulau Pinang

° Laksa Perlis asal  Perlis.

° Laksa Medan asal Medan tergolong dalam laksa utara

Laksa Kari , Laksa Johor , Laksa Terengganu Kuah Merah , Laksa Pahang

° Melayu Johor dan Terengganu :

° Laksa Johor asal  Johor

° Laksa Kari asal  Johor

° Laksa Terengganu Kuah Merah  Terengganu

° Laksa Pahang  Pahang

Laksam dan Laksa Lemak Putih

° Melayu Pantai Timur :

° Laksam asal Pantai Timur Semenanjung

° Laksa Kelantan asal  Kelantan

° Laksa Terengganu asal  Terengganu

° Laksa Lemak Putih Pahang asal  Pahang

Laksa Cina Peranakan / Baba Nyonya

° Cina dan Cina Peranakan / Baba Nyonya :

° Laksa Nyonya variasi pertama asal  Melaka

° Laksa Sarawak asal  Sarawak

° Laksa Katong asal  Singapura

° Laksa Betawi asal Betawi

° Laksa Banjar asal Banjarmasin

° Laksa Siam asal  Thailand

Laksa Melayu dan Baba Nyonya atau Jawa

° Melayu dan Baba Nyonya :

° Laksa Lemak asal  Melaka

° Laksa Tangerang asal Tangerang

° Laksa Bogor asal Bogor

° Laksa Cibinong asal Jawa Barat

° Laksa Palembang asal Palembang

Galeri

Laksa Penang asal Pulau Pinang

Laksa Kedah asal Kedah

Laksa Kelantan asal Kelantan

Laksa Nyonya asal Melaka variasi pertama Laksa Nyonya

Laksa Sarawak asal Sarawak

Laksa Katong asal Singapura

Laksa Johor asal Johor

Laksa Kari asal Johor

Laksa Betawi asal Betawi

Kontroversi

Pada tahun 2009, sebagai sebahagian daripada latihan penjenamaan makanan kebangsaan Malaysia, Menteri Pelancongan Malaysia, Ng Yen Yen cuba menuntut pemilikan untuk hidangan serantau seperti Laksa, nasi ayam Hainan dan Bak Kut Teh, dengan mendakwa bahawa orang lain telah "merampas hidangan mereka". Ini telah menimbulkan rasa tidak puas hati dengan jiran serantaunya.^[14][15][16] Ng kemudiannya, menjelaskan bahawa dia telah disalah petik mengenai niatnya untuk mempatenkan makanan itu, dan bahawa kajian tentang asal-usul makanan itu akan dijalankan "dan permohonan maaf disampaikan jika ia salah dituntut." Sehingga kini, hasil kajian itu masih belum didedahkan kepada umum.^[17]