Sint-Gillis

Zie Sint-Gillis (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Sint-Gillis

Sint-Gillis (Frans: Saint-Gilles) is een plaats en gemeente in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Eertijds sprak men van Sint-Gillis-Obbrussel (Frans: Saint-Gilles-lez-Bruxelles). De gemeente telt ruim 49.000 inwoners.

Sint-Gillis
Saint-Gilles

Gemeente in België
Sint-Gillis gezien vanop de Hallepoort
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	België
Arrondissement	Brussel-Hoofdstad
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	2,53 km² (2023) 0,85% 45,83% 53,31%
Coördinaten	50° 49' NB, 4° 21' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	48.827 (01/01/2025) 49,93% 50,07% 19270,3 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2025) 16,24% 73,44% 10,32%
Buitenlanders	49,36% (01/01/2025)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Jean Spinette (Liste du Bourgmestre)
Bestuur	Liste du Bourgmestre, Ecolo-Groen
Zetels Listre du Bourgmestre PTB-PVDA Ecolo-Groen Open MR-Les Engagés	35 13 9 8 5
Economie
Gemiddeld inkomen	16.661 euro/inw. (2022)
Werkloosheids­graad	18,3% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 1060	Deelgemeente Sint-Gillis
Zonenummer	02
NIS-code	21013
Politiezone	Zuid
Hulpverlenings­zone	DBDMH
Website	stgilles.brussels
Detailkaart
ligging in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Foto('s)
Het stadhuis uit 1896
Portaal    België

Sint-Gillis ligt, met de klok mee, ingesloten tussen Anderlecht, Brussel-stad, Elsene en Vorst. In de noordoosthoek heeft de gemeente nog een kleine enclave van een aantal percelen aan de overzijde van de zuidelijke uitbreiding van Brussel met de Louizalaan. Het uiterste westen wordt ingenomen door NMBS-terreinen, waaronder het Station Brussel-Zuid met HST-terminal.

Geschiedenis

Sint-Gillis ontstond als het gehucht Obbrussel ("Op-Brussel", dat wil zeggen "Hoog-Brussel"), nabij de stadsmuur van Brussel. In 1216 kreeg de plaats vrijheidsrechten, om ze in 1296 weer te verliezen door aanhechting bij de Kuip van Brussel. Wel waren de brouwers en kroeghouders van het dorp het jaar voordien vrijgesteld van de biertaks die in het Brusselse ommeland werd geheven.

Vooral in de 16e eeuw ontwikkelde zich in Obbrussel de tuinbouw. De groentenkwekers of boerkozen bereikten rond 1650 een intensivering door massaal spruitjes te planten. De dorpsbewoners hielden er de naam Kuulkappers (kolenkappers) aan over.

De topografie wordt onder meer gekenmerkt door sterke hoogteverschillen. Op het hoogste punt werd in 1672 het Fort van Monterey aangelegd. Dat moest beschietingen helpen afweren, maar het stond machteloos tegen het bombardement van 1695.

Onder de Fransen werd het dorp in 1795 weer een zelfstandige gemeente met de huidige naam.^[1] Hij verwijst naar de Heilige Egidius de Eremiet. Vanaf 1850-1860 kende het landelijke dorp een snelle verstedelijking.

Sint-Gillis kreeg in 1896 een imposant stadhuis, ontworpen door de architecten Albert Dumont en Auguste Hebbelynck. Het is centraal en hoog gelegen aan het Maurice van Meenenplein, genoemd naar de burgemeester die van 1893 tot 1896 en van 1900 tot 1909 in functie was.

Bezienswaardigheden

Zie ook de Lijst van beschermd onroerend erfgoed in Sint-Gillis

• De Sint-Gilliskerk en het Sint-Gillisvoorplein
• De Sint-Alenakerk
• De Sint-Bernarduskerk
• Het Monumentaal gemeentehuis (1904)
• De Gevangenis van Sint-Gillis (1883)
• De Woning en atelier van Horta
• Het Hôtel Winssinger van Horta
• Het Huis Hankar (1893)
• Het Huis Goblet d'Alviella (1882)
• De Begraafplaats van Sint-Gillis
• Het hoekpaviljoen van het voormalige Munthof (1880)
• De Waterdraagster, een beeld

Natuur en landschap

Sint-Gillis is een sterk verstedelijkte plaats waarin zich onder meer het Station Brussel-Zuid bevindt. In het westen loopt de Zenne die hier echter is overkluisd. De hoogte bedraagt 15-75 meter.

Politiek

Burgemeesters

• 1802-1813: Jacques Pierret
• 1813-1813: François Van Schaftingen
• 1813-1814: Joseph Wirix de Tercam
• 1814-1815: graaf Cornet de Ways Ruart
• 1815-1825: graaf Louis Cornet du Chenoy
• 1825-1830: Egide Vanderschrick
• 1840-1860: Jean Vanderschrick
• 1861-1870: Jean-Toussaint Fonsny
• 1870-1872: Frédéric Chômé-Steinbach
• 1872-1881: Jean-Toussaint Fonsny
• 1881-1893: Paul Dejaer
• 1893-1896: Maurice Van Meenen
• 1896-1899: Ferdinand Vanderschrick
• 1900-1909: Maurice Van Meenen
• 1909-1929: Antoine Bréart
• 1929-1929: Fernand Bernier
• 1929-1944: Arthur Diderich
• 1944-1947: Jules Hanse
• 1947-1952: Louis Coenen
• 1952-1957: Paul-Henri Spaak
• 1957-1973: Jacques Franck
• 1973-1980: Jacques Vranckx
• 1980-1985: Corneille Barca
• 1985-2022: Charles Picqué
• 2022-heden: Jean Spinette

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976[2]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006[3]		14-10-2012[4]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	37	%	35	%	35	%	35	%	35	%	35	%	35	%	35	%	35
	PTB-PVA1/ PTB-PVDA2/ PTB+PVDA+3/ PTB*PVDA+4/ PTB*PVDA5	0,791	0	0,491	0	0,441	0	1,031	0	1,272	0	1,173	0	3,834	0	13,025	4	24,422	9
	PS1/ LB2	39,351	18	31,551	13	60,452	26	47,522	20	46,632	19	44,832	18	43,502	19	39,652	17	33,762	13
	ECOLO1 / Ecolo-Groen2	-		8,941	3	6,451	1	11,031	3	22,821	9	19,031	7	21,032	8	28,142	11	23,192	8
	PSC1 / PSC-CD2 / cdH3 / cdH+CD&V4/ Open MR - Les EngagésA	8,551	3	8,971	3	6,521	1	6,721	2	6,842	2	13,223	4	7,993	2	3,674	0	16,07A	5
	PL-LP1/ PRL2/ MR3/ Open MR - Les EngagésA	10,281	3	17,282	7	13,532	5	13,42	5	14,312	5	16,763	6	14,953	6	9,033	3
	FDF1/ DéFI2/ DéFI-Volt3	30,481	13	19,451	8	6,981	2	7,991	2	3,041	0			3,871	0	3,322	0	2,563	0
	FN	-		-		-		9,42	3	2,87	0	-		-		-		-
	UDRT-RAD	-		5,41	1	-		-		-		-		-		-		-
Anderen(*)		10,55	0	7,91	0	5,63	0	2,88	0	2,22	0	4,99	0	4,83	0	3,18	0	-
Totaal stemmen		23.534		17.855		16.207		14.571		16.352		19.067		18.633		19.764		18.643
Opkomst %						83,07		81,77		82,62		87,17		81,62		83,49		79,12
Blanco en ongeldig %		5,24		7,83		6		4,45		5,71		6,26		6,08		5,96		5,46

(*) 1976: KARTEL (3,93%), UAS-ESA (3,65%), IC-GEM (2,97%) / 1982: KARTEL (3,72%), UAS-ESA (1,91%), DCA (0,41%), MSN (0,75%), PRS-UNF (0,81%), UDB (0,31%) / 1988: VLAAMS (3,18%), EVA (0,72%), ICS (0,28%), MONDIN (0,14%), PFN (1,31%) / 1994: PCN-NCP (0,31%), PH-HP (0,58%), Vlaams Blok (1,99%) / 2000: Vlaams Blok (2,22%) / 2006: MAS-LSP (0,98%), Vlaams Belang (4,01%) / 2012: Égalité (1,18%), Gauches Communes (3,65%) / 2018: Gauches Communes (2,28%), BUB (0,44%), QQVF (0,46%). De grootste partij is in kleur.

Obbrussel in de 18e eeuw (tekening van Daniël Snellinks)

Bareel van Sint Gillis in 1980

Poortgebouwen van de gevangenis in Tudorstijl

Sint-Gillis heeft verschillende panden in art nouveau. Het Huis Hankar (1893) was zelfs het wereldwijde begin van deze architectuurstroming.

Modernistisch huis (Pierre Verbruggen, 1924)

Het Station Brussel-Zuid aan de kant van Sint-Gillis (Fonsnylaan)

Representativiteit

Voor Sint-Gillis, net zoals voor de andere gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, geldt dat het aantal kiezers in verhouding tot het aantal inwoners erg laag ligt, zowel absoluut als in vergelijking met de rest van het land. Dit is het gevolg van het hoge aandeel niet-Belgische inwoners (ook al kunnen deze onder bepaalde voorwaarden over gemeentelijk stemrecht beschikken). Daarnaast ligt ook het aantal kiezers dat niet komt opdagen, ondanks de stemplicht, erg hoog zodat het totaal aantal uitgebrachte stemmen, inclusief ongeldige en blanco, in de negentien gemeenten van het gewest slechts 44,66% van het aantal inwoners bedraagt. Sint-Gillis scoort het slechtst met een verhouding van 37,65% uitgebrachte stemmen/inwoners.

Verhouding kiezers/inwoners en absenteïsme bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012

• Sint-Gillis: 46,12% (kiezers/inw.) - 18,38% (absenteïsme)
• Totaal Brussels Gewest : 53,89% (kiezers/inw.) - 17,14% (absenteïsme)

Ter vergelijking:

• Vlaamse provinciehoofdsteden: 69,30% (kiezers/inw.) - 12,12% (absenteïsme)
• Waalse provinciehoofdsteden: 69,04% (kiezers/inw.) - 17,31% (absenteïsme)

Onderwijs

In de gemeente is de Faculteit architectuur (LOCI) van de UCLouvain (université catholique de Louvain) gevestigd.

Sport

Union Sint-Gillis is een oude voetbalclub (stamnummer 10) met elf landstitels, het hoogste aantal na Anderlecht en Club Brugge. De ploeg speelt in het beschermde Joseph Marienstadion, dat op grondgebied Vorst ligt.

Demografie

• Bron: NIS; Opm.: 1806 tot en met 1981 = volkstellingen, 1990 en later = inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal[5]	Evolutie: 1992=index 100
1992	42.379	100,0
1993	42.598	100,5
1994	42.427	100,1
1995	42.663	100,7
1996	42.862	101,1
1997	42.867	101,2
1998	42.891	101,2
1999	42.291	99,8
2000	42.458	100,2
2001	42.254	99,7
2002	42.682	100,7
2003	43.395	102,4
2004	43.897	103,6
2005	43.733	103,2
2006	44.265	104,5
2007	44.767	105,6
2008	45.118	106,5
2009	45.712	107,9
2010	46.981	110,9
2011	48.439	114,3
2012	49.492	116,8
2013	50.377	118,9
2014	50.460	119,1
2015	50.472	119,1
2016	50.659	119,5
2017	50.471	119,1
2018	50.002	118,0
2019	50.267	118,6
2020	49.678	117,2
2021	49.196	116,1
2022	48.837	115,2
2023	49.323	116,4
2024	49.293	116,3
2025	48.827	115,2

Bekende inwoners

Geboren

• Émile Sacré (1844–1882), kunstschilder
• André Cluysenaar (1872-1939), kunstschilder
• Claire Colinet (1885-1972), beeldhouwer
• Walter Sauer (1889-1927), kunstschilder, tekenaar en graveur
• Armand Massonet (1892-1979), kunstschilder
• Georges Kaeckenbeeck (1892-1973), jurist en politicus
• Frans-H. van den Dungen (1898-1965), ingenieur en wiskundige
• Clara Clairbert (1899-1970), sopraan
• Lucien Cooremans (1899-1985), politicus
• Fernand Jacquemotte (1902-1960), politicus
• Irène Hamoir (1906-1994), schrijfster
• Arthur Bosmans (1908-1991), dirigent en componist
• Wilchar (1910-2005), proletarisch kunstenaar
• Jules Wabbes (1919-1974), meubelontwerper en interieurarchitect
• Marcel Broodthaers (1924-1976), kunstenaar
• Magda De Galan (1946-2024), politica
• Nordin Benallal (1979), misdadiger

Inwoners

• Théodore Juste (1818-1888), historicus
• Julien Dillens (1842-1904), beeldhouwer
• Jef Lambeaux (1852-1908), beeldhouwer
• Berthe Art (1857-1934), kunstschilderes
• Victor Horta (1861-1947), architect
• Marie Janson (1873-1960), politica
• Pierre Paulus (1881-1959), schilder
• Paul Delvaux (1897-1994), schilder
• Paul-Henri Spaak, (1899-1972), staatsman
• Enver Hadri (1941-1990), Kosovaars mensenrechtenactivist
• Barbara de Radiguès de Chennevière (1974), gemeenteraadslid en Brussels parlementslid

Partnersteden

• Puteaux (Frankrijk)
• Esch-sur-Alzette (Luxemburg)
• Velletri (Italië)
• Offenbach am Main (Duitsland)
• Mödling (Oostenrijk)
• Tower Hamlets (Verenigd Koninkrijk)
• Zemun (Servië)
• Tilburg (Nederland)
• Schaffhausen (stad) (Zwitserland)
• Berkane (Marokko)
• Likasi (Congo-Kinshasa)

Nabijgelegen kernen

Brussel, Anderlecht, Vorst, Elsene

Externe links

• Officiële website
• Sint-Gillis (Inventaris Bouwkundig Erfgoed, 1997-2004)
• De gids van Sint-Gillis. Een dorp in de stad (2014)
• Geschiedenis van het industrieel erfgoed in Sint-Gillis (Brochure Openmonumentendag 2015)
• archief van de gemeente Sint-Gillis