Puurs

Puurs is een dorp in de Belgische provincie Antwerpen en een deelgemeente van Puurs-Sint-Amands. Een inwoner van Puurs wordt een Puursenaar genoemd. Puurs was een zelfstandige gemeente tot aan de fusie met Sint-Amands in 2019.

Puurs

Deelgemeente in België
(details) Wapen van Puurs
Situering
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Gemeente	Puurs-Sint-Amands
Fusie	2019
Coördinaten	51° 5′ NB, 4° 17′ OL
Overig
Postcode	2870
Netnummer	03 - 052
NIS-code	12041(A)
Website	Officiële website
Detailkaart
Foto's
Portaal    België

Geschiedenis

De eerste menselijke aanwezigheid situeerde zich in het laat-neolithicum (Michelsbergcultuur). Vanaf de metaaltijden (brons- en ijzertijd) was een aantal plaatsen al dan niet voor een langere tijd bewoond. De verspreide erven bevonden zich op hoger gelegen plaatsen aan de rand van alluviale vlaktes en dicht bij waterlopen. Opgravingen legden onder andere overblijfselen van een erf bij de Zeuthoeve bloot. In de streek moet zeker vanaf de late ijzertijd al een redelijke bevolkingsdichtheid geweest zijn. Er was ook een Romeinse aanwezigheid in de omgeving, zij het voornamelijk op het grondgebied van buurdorpen Kalfort en Liezele.

De oudste resten in de kerk van Puurs gaan ook minstens terug tot die tijd. Tijdens de Karolingische periode werd Puurs geschonken aan de abdij van Kornelimünster bij Aken. De abdij had Puurs tot 1276. In 1292 kreeg Puurs zijn keure en in 1443 mocht er zich een handelsrechtbank vestigen. Na de Franse revolutie werd het verheven tot hoofdplaats van een kanton dat naast Puurs ook nog Liezele, Lippelo, Hingene, Mariekerke, Sint-Amands, Weert en Bornem omvatte. Toen Puurs in 1873 een dekenij werd, strekte de gemeente zich uit over onder andere Breendonk, Coolhem, Eikevliet, Oppuurs en Sauvegarde. Breendonk werd in 1779 afgescheiden, Oppuurs in 1803.

Tot eind 18e eeuw was Puurs een allodiale heerlijkheid die afhing van de Sint-Bernardusabdij te Hemiksem (in de 13e eeuw werd dit recht afgekocht van de abdij van Kornelimünster).

Op 1 januari 1977 werden de gemeenten Breendonk, Liezele en Ruisbroek bij Puurs gevoegd. Tussen 1977 en 2019 bestond de toenmalige gemeente Puurs uit 4 deelgemeenten waarbij Puurs de hoofdplaats was. Op 1 januari 2019 fusioneerde Puurs met Sint-Amands tot de fusiegemeente Puurs-Sint-Amands, waar zowel Puurs als Sint-Amands hoofdplaatsen van zijn.

Geografie

Puurs is gelegen in de regio Klein-Brabant.

Deelgemeenten voor de fusie van 2019

#	Deelgemeente	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS Code
1	Puurs	11,94	9.149	766	12030A
2	Ruisbroek	9,00	5.037	559	12030B
3	Breendonk	6,44	2.948	458	12030C
4	Liezele	6,51	1.773	272	12030D

Bezienswaardigheden

Sint-Pieterskerk

Hof Ter Rest, ook bekend als Kasteel Peeters^[1]

Voormalige losplaatsen aan de kleine Amer

Station Puurs

Toeristische stoomtrein

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Puurs voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• De Sint-Pieterskerk is de parochiekerk van Puurs. Van de romaanse kerk rest enkel een muurstuk in de kruisbeuk. Het gotische koor stamt uit de vroege 16e eeuw; de baroktoren werd eind 17e eeuw gebouwd; het schip in classicistische stijl werd in 1744 voltrokken. De sacristie rechts bevond zich oorspronkelijk op het gelijkvloers van de verdwenen romaanse toren; in de eerste helft van de 17e eeuw werd de huidige sacristie opgetrokken (na het afbreken van de romaanse toren); midden 19e eeuw werd de linkse sacristie gebouwd. Bezienswaardig zijn vooral het gebeeldhouwde orgel en beeldhouwwerk van Kerrickx (onder andere een preekstoel, biechtstoelen en een orgel van begin 18e eeuw).
• Het Ursulinenklooster aan de Begijnhofstraat
• Het Hof van Coolhem aan de Coolhemstraat.
• De Sint-Pietersburcht, een voormalig verdedigingswerk.
• Het oude seinhuisje, waarin nu de toeristische informatiebureau ondergebracht is. Dit huisje ligt vlak bij de toeristische spoorlijn Dendermonde-Puurs aan het station Puurs.
• Het domein en Hof van Coolhem te Kalfort.

Natuur en landschap

De verstedelijke plaats Puurs ligt aan de Vliet. Ten oosten van de kom stroomt de Molenbeek welke samenvloeit met de Vliet en zich vervolgens noordwaarts naar de Rupel begeeft. De hoogte is minder dan 5 meter.

In Puurs liggen twee natuurgebieden: het fort Sint-Pietersburcht en het Tekbroek, een groendomein op de rechteroever van de Vliet.

Demografie

Demografische ontwikkeling voor de fusie

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december
• 1846:Afsplitsing van Breendonk als zelfstandige gemeente in 1836

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de gemeente Puurs, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar Op 1 januari 1992 tot heden
	Aantal[2]
1992	15.133
1993	15.281
1994	15.295
1995	15.380
1996	15.409
1997	15.476
1998	15.705
1999	15.715
2000	15.736
2001	15.792
2002	15.813
2003	15.859
2004	15.838
2005	15.903
2006	16.029
2007	16.250
2008	16.400
2009	16.526
2010	16.538
2011	16.600
2012	16.704
2013	16.899
2014	16.972
2015	17.035
2016	16.999
2017	17.184
2018	17.452

Politiek

Structuur

De gemeente Puurs maakt, als deelgemeente van Puurs-Sint-Amands, deel uit van het kieskanton Puurs-Sint-Amands, gelegen in het provinciedistrict Mechelen, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Puurs		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Mechelen			Puurs-Sint-Amands
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Mechelen-Turnhout	Mechelen	Puurs-Sint-Amands	Puurs-Sint-Amands
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Geschiedenis

Voormalige burgemeesters

Tijdspanne		Burgemeester
	1831 - 1852	Joannes Baptist D'Hollander
	1853 - 1858	Jozef Moens
	1858 - 1872	Jacobus De Laet
	1873 - 1895	Jan Baptist Verbelen
	1896 - 1911	Adolf Verbelen
	1912 - 1921	Alfons Stas
	1922 - 1932	Jozef Peeters
	1933 - 1936	Petrus Mertens
	1937 - 1941	P.B. Robert Maes
	1941 - 1944	Richard Philips
	1944 - 1946	P.B. Robert Maes
	1947 - 1976	Frans Loncin
	1977 - 1992	Jozef Schokkaert (CVP)
	1992 - 1997	Marcel Scheers (CVP)
	1997 - 2018	Koen Van den Heuvel (CVP / CD&V)

Voor de voormalige burgemeesters van voor 1976 van de andere deelgemeenten, zie de voormalige gemeenten Breendonk, Liezele en Ruisbroek.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen van 1976 tot en met 2012^[3]

Partij of kartel		10-10-1976[4]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006[5]		14-10-2012[6]
Stemmen / Zetels		%	23	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25
	CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V2	38,391	10	43,661	13	50,761	16	53,271	16	501	15	56,77A	17	51,842	17
	VU-K DEM1 / VU2 / VU&ID3 / CD&V+N-VAA / N-VA4	11,241	2	6,372	1	4,972	0	-		2,883	0			19,874	5
	PVV1 / VLD2 / Open Vld3	15,371	3	24,51	7	19,771	5	23,572	6	17,962	5	18,792	4	8,373	1
	Agalev1 / Progressief PuursB / Groen2	-		3,511	0	4,611	0	8,291	1	11,171	2	9,09B	1	6,272	1
	SP1 / Progressief PuursB	24,531	6	14,091	3	17,011	4	12,071	2	8,041	1			-
	Vlaams Blok1/Vlaams Belang2	-		-		-		-		9,951	2	15,362	3	8,632	1
	Positief Puurs	-		-		-		-		-		-		4,58	0
	RVP	-		-		-		-		-		-		0,43	0
	HOOP	-		-		-		1,53	0	-		-		-
	ONAF	-		-		-		1,27	0	-		-		-
	KD	-		-		2,33	0	-		-		-		-
	SAP	-		-		0,55	0	-		-		-		-
	GBL (vsk)	10,47	2	7,59	1	-		-		-		-		-
	RAD	-		0,28		-		-		-		-		-
Totaal stemmen		10597		10978		11381		11429		11772		12228		12367
Opkomst %						96,25		95,08		94,65		95,55		93,99
Blanco en ongeldig %		2,31		3,07		3,15		3,96		2,5		3,61		1,80

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
Zie voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 en later op de fusiegemeente Puurs-Sint-Amands.

Cultuur

Evenementen

Elk jaar tijdens het derde weekend van september wordt de Puurse KermisMarkt, ofwel Pukema, georganiseerd. Tijdens dit weekend zijn er in het Puurse centrum talloze activiteiten. Zo rijdt bijvoorbeeld de stoomtrein op de toeristische stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs. Ook werd er Pukema Rock georganiseerd. Dit muziekfestival duurde drie dagen en is vervangen door Puurs Live.

Sinds 2018 bevindt zich in Puurs het Studio 100 Pop-Up Theater, waar onder meer musical producties '40-'45 en Daens 2.0 plaatsvinden.

Mobiliteit

Op de oostgrens van de gemeente loopt de (gedeeltelijke) autosnelweg A12 tussen de steden Antwerpen en Brussel.

Door de gemeente lopen twee belangrijke gewestwegen, namelijk de N16 van Mechelen naar Sint-Niklaas en de N17 van de A12 naar Dendermonde. Verder lopen door de gemeente ook de kleinere N149 van Willebroek naar Puurs, de N159 van Liezele naar Bornem en de N183 van Blaasveld naar Puurs.

Het Station Puurs ligt langs spoorlijn 52 naar Antwerpen en spoorlijn 54 tussen Mechelen en Sint-Niklaas. Er zijn dus rechtstreekse treinverbindingen tussen Puurs en Antwerpen, Mechelen (Leuven) en Sint-Niklaas. Een deel van spoorlijn 52 wordt nu gebruikt voor de Stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs, waar vooral 's zomers tijdens het weekend een stoomtrein rijdt. Ook tijdens Pukema rijdt de stoomtrein.

Economie

Pfizer Manufacturing Belgium in Puurs is een van de twee sites wereldwijd waar het Pfizer-BioNtech-vaccin Tozinameran wordt geproduceerd. Dit vaccin wordt sinds begin 2021, samen met dat van Moderna en Astra-Zeneca, massaal toegediend in de strijd tegen de Corona-pandemie. De impact op de Belgische economie wordt geschat op een stijging van Bruto nationaal inkomen met 0,3 %.^[7] Op 22 december 2020 vertrokken de eerste ladingen met vaccins naar de Europese lidstaten.^[8]

Een van de belangrijkste ambassadeurs voor de gemeente Puurs is brouwerij Moortgat. Hier brouwt men onder meer Duvel, Vedett en De Koninck

Sport

• Voetbalclub Puurs Excelsior FC speelde anderhalf decennium in de nationale reeksen. In 2006 werd deze club fusieclub Puurs Excelsior RSK.
• Het American footballteam Puurs Titans speelde in de eerste nationale.
• De Sporthal Vrijhals in Breendonk huisvest Volleybalclub VC Argex Duvel Puurs, die aantreedt in Liga A. In diezelfde sporthal staat ook de grootste klimmuur van Vlaanderen, Klimax genaamd. Hier wordt eind september jaarlijks een van de World Cups georganiseerd. Deze wedstrijd vindt plaats op de nieuwe buitenklimmuur, Klimax II.
• Jaarlijks wordt in de maand mei de Great Breweries Marathon gehouden.

Geboren in Puurs

• Eugène Van de Walle (1858-1916), politicus
• Arthur Vanderpoorten (1884-1945), politicus
• Renica (Renée Lauwers) (1923-2025), dichteres
• Isidoor Van de Wiele (1924-2010), atleet
• Dina Tersago (1979), model en presentatrice

Bekende inwoners

• Luc Morjaeu, kunstenaar en striptekenaar Suske en Wiske
• Laura Deloose, profvoetbalster RSCA & Red Flames
• Inge Faes, politica (onafhankelijke)
• Kris Peeters, politicus (CD&V), (officieel in Antwerpen)
• Koen Van den Heuvel, politicus (CD&V)
• Björn Vleminckx, profvoetballer
• Fons de Wolf, wielrenner

Nabijgelegen kernen

Oppuurs, Liezele, Kalfort, Bornem, Hingene