Sint-Amands

Sint-Amands is een dorp in de Belgische provincie Antwerpen en een deelgemeente van Puurs-Sint-Amands. Sint-Amands ligt op de rechteroever van de Schelde. Het grondgebied van deze deelgemeente heeft de vorm van een vijfhoek, en wordt langs drie zijden omgeven door de Vlaamse provincie Oost-Vlaanderen. Sint-Amands grenst enkel aan de noordzijde en de oostzijde aan de provincie Antwerpen, respectievelijk aan het grondgebied van de Bornemse deelgemeenten Mariekerke, Bornem en de andere Puurs-Sint-Amandse deelgemeenten Oppuurs en Lippelo. Een inwoner van Sint-Amands wordt een Sint-Amandsenaar genoemd.

Sint-Amands

Deelgemeente in België
(details) Wapen van Sint-Amands
Situering
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Gemeente	Puurs-Sint-Amands
Fusie	2019
Coördinaten	51° 3′ NB, 4° 12′ OL
Overig
Postcode	2890
Netnummer	052
NIS-code	12041(A)
Oude NIS-code	12034A
Website	Officiële website
Detailkaart
Foto's
Portaal    België

Villa Van Stappen, van 1939 tot de fusie in 2019 het gemeentehuis van de voormalige gemeente Sint-Amands. Nu een van de gemeentehuizen van Puurs-Sint-Amands.

Toeristische stoomtrein Dendermonde-Puurs

Geschiedenis

Zicht op Sint-Amands en de Sint-Amanduskerk bij valavond

Sint-Amands werd voor het eerst in de historische documenten vermeld in het jaar 822. Van die tijd zijn er echter geen monumenten overgebleven. Wel is er de Sint-Amanduskerk die uit de 17e eeuw stamt. Ook staan er in de Kerkstraat nog enkele huizen waarvan de 17e- en 18e-eeuwse gevels bewaard gebleven zijn.

In Sint-Amands bevindt zich, langs de oever van de Schelde, het praalgraf van de Belgische schrijver Emile Verhaeren (1855-1916).

Op 1 januari 2019 fuseerde de toenmalige fusiegemeente Sint-Amands (bestaande uit Sint-Amands, Lippelo en Oppuurs) met Puurs (bestaande uit Puurs, Breendonk, Liezele en Ruisbroek) ter vorming van Puurs-Sint-Amands.

Geografie

Sint-Amands heeft een landelijk karakter en maakt deel uit van de regio Klein-Brabant.

Deelgemeenten voor de fusie van 2019

#	Deelgemeente	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS Code
1	Sint-Amands	6,27	4.008	639	12034A
2	Oppuurs	4,79	2.069	432	12034B
3	Lippelo	4,19	1.157	276	12034C

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
		Mariekerke, Bornem
Hamme				Oppuurs
Baasrode		Buggenhout, Opdorp		Lippelo

Bezienswaardigheden

Kapel van Onze-Lieve-Vrouw Ten Donkere

Boonhofkapel

16e-eeuwse burgerhuizen in de Kerkstraat, allen beschermde monumenten. Tevens is de straat ook erkend als dorpsgezicht.

Zicht vanop de Schelde, van de dorpen Mariekerke (vooraan) en Sint - Amands (achteraan)

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Sint-Amands voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• De Sint-Amanduskerk
• De Onze-Lieve-Vrouw Ten Donkerekapel aan de Hekkestraat
• Het Kasteel Fourage aan de Kuitegemstraat
• De Schandpaal aan de Kerkhofdries
• Provinciaal Museum Emile Verhaeren: Museum gewijd aan dichter Emile Verhaeren. Ook zijn grafmonument en geboortehuis bevinden zich in de gemeente.
• Het Praalgraf voor Emile Verhaeren aan de Kaai
• Het Molenmuseum (Sint-Amands) of Museum voor Molinologie.
• De Gansakkermolen aan de Molendreef, verplaatst vanuit Geel naar Sint-Amands.
• Het Museum Romain De Saegher aan de Winkelstraat 38
• De toeristische spoorlijn Dendermonde-Puurs. In de zomer kan men vanuit Baasrode of Puurs met de oude stoomtrein naar Sint-Amands sporen.

Natuur en landschap

Sint-Amands ligt aan de Schelde, die hier 225 meter breed is. Het Sint-Amandsschoor is een schorrengebied tussen Sint-Amands en Mariekerke. Dit gebied, ook wel Eiland van Mariekerke genaamd, werd tot de jaren '60 van de 20e eeuw benut voor de griendcultuur.

Economie

Sint-Amands was vanouds vooral een agrarisch dorp. Wel bracht de ligging aan de Schelde allerlei handelsactiviteiten met zich mee. De Kaai werd voor lossen en laden van tal van schepen benut. Ook de visserij op de Schelde speelde een rol. Van 1896-1959 was er de leerlooierij: N.V. Tannerie et Corroierie de Saint-Amands-lez-Puers. Van 1885-1965 bestond de kunstmestfabriek: Société Anonyme Pour Favoriser l'Industrie Agricole ofwel de Kouterfabriek. Verder waren er enkele brouwerijen en stokerijen. Er waren enkele schoenfabrieken en een zuivelfabriek. De NV Scheldemolens is een maalderij die is voortgekomen uit een windmolen en waarvan de oorsprong teruggaat tot de 18e eeuw. Daarnaast bestond er enige huisnijverheid, zoals mandenmakerij en vlasbewerking.

In de 20e eeuw bloeiden horeca en toerisme op.

Demografie

Demografische ontwikkeling voor de fusie

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de gemeente Sint-Amands, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar Op 1 januari 1992 tot heden
	Aantal[1]
1992	7.266
1993	7.310
1994	7.396
1995	7.376
1996	7.418
1997	7.421
1998	7.493
1999	7.534
2000	7.560
2001	7.539
2002	7.578
2003	7.604
2004	7.611
2005	7.723
2006	7.781
2007	7.819
2008	7.889
2009	7.950
2010	8.069
2011	8.144
2012	8.124
2013	8.122
2014	8.241
2015	8.303
2016	8.332
2017	8.418
2018	8.480

Politiek

Structuur

De gemeente Sint-Amands maakt, als deelgemeente van Puurs-Sint-Amands, deel uit van het kieskanton Puurs-Sint-Amands, gelegen in het provinciedistrict Mechelen, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Sint-Amands		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Mechelen			Puurs-Sint-Amands
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Mechelen-Turnhout	Mechelen	Puurs-Sint-Amands	Puurs-Sint-Amands
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Geschiedenis

Voormalige Burgemeesters

Tijdspanne		Burgemeester
	1638 - 1652	Joannes Boeykens
	1848 - 1882	Joseph Jacques Peeters
	1883 - 1901	Joannes Martinus "Jan" Collier
	1902 - 1923	Karel Van Assche
	1923 - 1927	Jan De Clercq
	1927 - 1935	Honoré Van den Bergh
	1935 - 1944	Paul Van Assche
	1944 - 1952	Constant Vinck
	1953 - 1964	Edmond De Smedt
	1965 - 1988	Georges Ceurvelt (CVP)
	1989 - 2006	Karel De Smedt (CVP / CD&V)
	2007 - 2012	Freddy Sarens (CD&V)
	2013 - 2018	Peter Van Hoeymissen (CD&V)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen van 1976 tot en met 2012^[2]

Partij of kartel		10-10-1976[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006[4]		14-10-2012[5]
Stemmen / Zetels		%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19
	CVP1 / CD&V2	65,681	14	59,91	14	53,961	12	63,121	13	45,341	10	50,372	11	38,842	8
	PVV1 / VLD2 / Open Sint-Amands3	21,141	3	10,651	1	7,571	0	-		15,152	3	12,892	2	9,013	1
	L.O.S.	-		-		-		-		24,16	5	27,02	5	32,84	7
	Gemeentebelangen1 / N-VA2	-		-		-		-		-		9,721	1	19,312	3
	SP	13,18	2	13,39	2	21,56	4	13,87	2	8,68	1	-		-
	Agalev	-		4,22	0	-		-		6,67	0	-		-
	VU	-		11,85	2	16,91	3	23,01	4	-		-		-
Totaal stemmen		4761		5092		5176		5216		5354		5714		5815
Opkomst %						93,06		92,25		91,68		94,49		91,59
Blanco en ongeldig %		3,42		3,18		3,48		4,6		3,44		4,59		2,85

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt.
Zie voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 en later op de fusiegemeente Puurs-Sint-Amands.

Mobiliteit

• De toeristische spoorlijn Dendermonde-Puurs. In de zomer kan men dus vanuit Baasrode of Puurs met de oude stoomtrein naar Sint-Amands sporen.
• Veerdienst (alleen voor fietsers en voetgangers).

Economie

Net als de meeste gemeenten aan de Schelde kent Sint-Amands een industrieel verleden. Op de terreinen van de Kouter bevonden zich, in de eerste helft van de twintigste eeuw twee fabrieken: een leerlooierij en een meststoffenfabriek. Daarnaast bevond zich in de Verhaerenstraat tot eind 20ste eeuw de industriële bloemmaalderij van Scheldemolens.

Geboren

• Emmanuel Benedict Rollier (1769-1851), leider tijdens de Boerenkrijg van 1798
• Jacob Olivier Van de Velde (1795-1855), rector universiteit St. Louis (1840), bisschop van Chicago (1848) en Natchez (1853)
• Jan Van Droogenbroeck (1835-1902), dichter (pseudoniem: Jan Ferguut)
• Emile Verhaeren (1855-1916), dichter
• Arthur Borms (1890-1952), politicus
• Romain De Saegher (1907-1986), schilder
• Didier De Witte (1934-1970), letterkundige

Nabijgelegen kernen

Mariekerke, Oppuurs, Lippelo, Opdorp, Briel, Kastel (veer)