Scherpenheuvel-Zichem

Scherpenheuvel-Zichem (Frans: Montaigu-Zichem) is een stad en gemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. De stad telt ongeveer 24.000 inwoners en wordt doorsneden door de rivier de Demer.

Scherpenheuvel-Zichem

Stad in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Vlaams-Brabant
Arrondissement	Leuven
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	51,15 km² (2023) 73,03% 17% 9,97%
Coördinaten	50° 60' NB, 4° 58' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	24.200 (01/01/2025) 49,45% 50,55% 473,14 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2025) 16,55% 58,19% 25,26%
Buitenlanders	5,24% (01/01/2025)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Kris Peetermans (Blauw-SZ)
Bestuur	Blauw-SZ, CD&V
Zetels Blauw-SZ CD&V N-VA VB StadSZteam Vooruit	27 9 6 5 4 2 1
Economie
Gemiddeld inkomen	23.822 euro/inw. (2022)
Werkloosheids­graad	4,64% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 3270 3271 3271 3272 3272	Deelgemeente Scherpenheuvel Averbode Zichem Messelbroek Testelt
Zonenummer	013 - 016
NIS-code	24134
Politiezone	Demerdal-Dsz
Hulpverlenings­zone	Oost Vlaams-Brabant
Website	www.scherpenheuvel-zichem.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Leuven in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal    België

Scherpenheuvel is met de O.-L.-Vrouwebasiliek het drukst bezochte bedevaartsoord in België. Zichem is bekend als de geboorteplaats van schrijver Ernest Claes, in wiens boeken het dorp veelvuldig voorkomt, en tevens van de televisieserie Wij, Heren van Zichem. Averbode heeft zijn Norbertijnenabdij.

Geschiedenis

Tussen Zichem en Diest stond op een heuveltop een eik, in de vorm van een kruis, met een Mariabeeldje (zie boomheiligdom). Volgens de legende vond een herder het beeldje op een dag op de grond. Toen hij het mee naar huis wilde nemen, kon hij op mysterieuze wijze niet meer bewegen. Een schapenboer vond de herder en toen hij het beeld weer op zijn plaats zette, kon de knecht opnieuw vrij bewegen.

Rond het midden van de zestiende eeuw gingen de omwonende Brabanders regelmatig op bedevaart naar de heuvel waar het beeldje staat. In 1602 richtte men een klein kapelletje op. Het aantal bedevaarders bleef toenemen. Veel mensen zochten bescherming tegen de pest.

In 1607 gaven Albrecht en Isabella opdracht om te beginnen met de bouw van een kerk. Het duurde twintig jaar voor ze af was. In 1922 werd de kerk verheven tot basiliek. De basiliek is nog steeds een bedevaartsoord.

Kernen

Sinds de fusie van 1977 bestaat de fusiegemeente Scherpenheuvel-Zichem uit de deelgemeenten Averbode, Messelbroek, (de stad) Scherpenheuvel, Testelt, en (de stad) Zichem. De deelgemeente Scherpenheuvel bestaat verder nog uit het dorp Schoonderbuken en het gehucht Kaggevinne, terwijl Zichem nog de dorpen Keiberg en Okselaar omvat. In het noorden van Testelt bevindt zich het gehucht Ter Hoeve.

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2022)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Averbode	9,19	3.463	377	24134E
2	Messelbroek	5,80	1.955	337	24134C
3	Scherpenheuvel	13,44	8.439	628	24134A
	Scherpenheuvel (kern)	5,59	6.071	1.086
	Schoonderbuken	1,29	1.473	1.142
	Kaggevinne	6,56	895	136
4	Testelt	6,76	3.115	461	24134D
	Testelt (kern)	4,07	2.007	493
	Ter hoeve	2,69	1.108	412
5	Zichem	15,95	6.544	410	24134B-F
	Zichem (kern)	9,53	3.031	318
	Keiberg	4,05	2.343	579
	Okselaar	2,38	1.170	491

Demografische ontwikkeling

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal[1]	Evolutie: 1992=index 100
1992	20.911	100,0
1993	21.172	101,2
1994	21.285	101,8
1995	21.342	102,1
1996	21.381	102,2
1997	21.534	103,0
1998	21.711	103,8
1999	21.725	103,9
2000	21.720	103,9
2001	21.680	103,7
2002	21.671	103,6
2003	21.733	103,9
2004	21.807	104,3
2005	21.885	104,7
2006	22.064	105,5
2007	22.100	105,7
2008	22.309	106,7
2009	22.441	107,3
2010	22.553	107,9
2011	22.595	108,1
2012	22.592	108,0
2013	22.620	108,2
2014	22.751	108,8
2015	22.809	109,1
2016	22.833	109,2
2017	22.924	109,6
2018	22.952	109,8
2019	23.029	110,1
2020	23.078	110,4
2021	23.135	110,6
2022	23.375	111,8
2023	23.705	113,4
2024	24.001	114,8
2025	24.200	115,7

Bezienswaardigheden

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Scherpenheuvel-Zichem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Politiek

Zetelverdeling gemeenteraad 2025-2030

1

9

6

5

4

2

1 9 6 5 4 2 

De 27 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ Vooruit: 1
■ Blauw SZ: 9
■ CD&V: 6
■ N-VA: 5
■ VB: 4
■ stadSZteam: 2

Burgemeesters van Scherpenheuvel-Zichem waren:

• 1977 - 1980: Henri Maes (CVP)
• 1980 - 1994: Jef Lemmens (CVP)
• 1995 - 2025: Manu Claes (CVP/CD&V)
• 2025 - heden: Kris Peetermans (Blauw SZ)

2013-2018

Burgemeester is Manu Claes (CD&V). Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V en Open Vld. Samen vormen ze de meerderheid met 16 op 27 zetels.

2019-2025

Burgemeester is Manu Claes (CD&V). Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V en Open Vld. Samen vormen ze de meerderheid met 17 op 27 zetels.

2025-2030

Burgemeester is Kris Peetermans (Blauw SZ). Hij leidt een coalitie bestaande uit Blauw SZ en CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 15 op 27 zetels. Door een uiteindelijk afgewezen klacht bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen over de al dan niet foutief aangegeven verkiezingsuitgaven binnen de lijst stadSZteam, duurde het tot 3 januari 2025 voor de gemeenteraad werd geïnstalleerd.^[2]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976[3]		10-10-1982[3]		9-10-1988[3]		9-10-1994[3]		8-10-2000[3]		8-10-2006[4]		14-10-2012[5]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27
	CVP1/ CD&V+N-VAA/ CD&V2	29,451	9	36,681	11	41,831	13	36,511	12	31,291	10	39,13A	12	32,642	10	29,82	9	19,92	6
	VU1/ VU&ID2/ CD&V+N-VAA/ N-VA3	6,811	1	9,121	2	5,051	0	-		3,142	0			19,163	5	19,43	5	18,63	5
	PVV1/ VLD2/ Open Vld3/ Blauw SZ4	31,231	9	15,021	4	17,611	4	10,652	2	15,492	4	19,32	5	19,853	6	28,23	8	29,54	9
	SP1/ sp.a2/ Vooruit3	22,171	6	311	9	34,381	10	39,711	13	32,651	11	26,592	7	15,752	4	9,92	2	5,83	1
	Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2	-		-		1,121	0	4,171	0	8,141	2	14,982	3	9,612	2	12,82	3	16,23	4
	StadSZteam	-		-		-		-		-		-		-		-		10,0	2
	AGALEV	-		-		-		3,83	0	4,06	0	-		-		-		-
	G.B.	-		8,17	1	-		-		-		-		-		-		-
	AGB	9,99	2	-		-		-		-		-		-		-		-
Anderen(*)		0,35	0	-		-		5,13	0	5,22	0	-		3,01	0	-		-
Totaal stemmen		14843		15490		15801		16523		16882		17307		17118		17323		11646
Opkomst %						96,98		95,69		95,04		95,82		93,35		93,6		60,8
Blanco en ongeldig %		2,74		4,74		4,18		4,59		4,78		4,58		5,13		5,3		1,7

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: PVDA (0,35%) / 1994: OK (4,5%), TR (0,63%) / 2000: G.B. (5,22%) / 2012: 1 Voor Allen (1,99%), ANDERS (1,02%)

Geboren

• Ludolfus Jozef Brems, O. Praem. (1870-1958), norbertijn en titulair bisschop van Kopenhagen, geboren in Testelt
• Ernest Claes (1885-1968), schrijver, geboren in Zichem
• Peter Jan Beckx s.j. (1795-1887), 22ste overste van de Jezuïetenorde, geboren in Zichem
• Johnny White (1946-2014), zanger
• Rob Van Eyck (1939-...), cineast
• Luc Haekens (1968-...), journalist en documentairemaker

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
Herselt		Laakdal		Tessenderlo
Aarschot				Diest
Tielt-Winge		Bekkevoort

Literatuur

• Luc Duerloo en Marc Wingens, Scherpenheuvel. Het Jeruzalem der Lage Landen, 2002. ISBN 9058261824