From Wikipedia, the free encyclopedia
Georges Dumézil es un linguista, comparatista, filològ e academician francés, dels aujòls occitans, nascut lo 4 de març de 1898 a París, vila ont moriguèt l'11 d'octòbre de 1986[1]. Son trabalh sus las societats e las religions indoeuropèas es encara l'objècte de travalhs d'apregondiment e de controvèrsias[2], dobriguèt de perspectivas nòvas per fòrça cercaires en sciéncias umanas.
Avent la mestreja d'una trentena de lengas[3], faguèt un important trabalh d'estudi comparatiu exacte e dirècte dels tèxtes mai ancians de las mitologias e de las religions dels pòbles indoeuropèus. Mostrèt que fòrça d'aqueles recits èran organizats segon d'estructuras narrativas identicas e que los mites exprimits per aqueles recits tradusissián una concepcion de la societat organizada segon tres foncions:
Aquela organizacion en tres foncions se troba descricha aital dins:
Dumézil tanben s'interessèt a las lengas e recits tradicionals dels pòbles d'Asia centrala.
Son grand Pierre, artesan tonelièr a Baion (Gironda), envia al licèu son filh Jean Anatole Dumézil, que s'apassiona per las lengas estrangièras e lo latin e venguèt general d'armada. Jean Dumézil transmet sa passion pel latin a son fils, capable, a nòu ans, de legir L’Eneïda dins lo tèxte, e aprenent tanben lo grèc ancian e l'alemand.
Georges Dumézil estudia dins diferents licèus, seguent son paire dins sas diferentas afectacions: Borges, Briançon, París, Neufchâteau, Tròias, de nòu a París, Tarba, e fin finala Vincennes[3]. Faguèt las classas preparatòrias al licèu Louis-le-Grand, a París. Encontrèt alara lo grand filològ Michel Bréal (mòrt en 1915), traductor de l'òbra de Franz Bopp, fondator de la gramatica comparada e autor d'obratges sul vocabulari de las lengas indoeuropèas. Aquel lo recomandèt a son successor Antoine Meillet, un autre grand linguïsta. Abans d'èsser recebut a l'École normale supérieure en 1916, Dumézil apren l'arab e lo sanskrit.
Al sortir del licèu, coneissiá donc sièis lengas, d'elas tres lengas ancianas.
Georges Dumézil foguèt recebut primièr al concors d'admission a l'École normale supérieure en 1916, als 18 ans. Sos estudis son interromputs per sa mobilizacion coma oficièr d'artilhariá, de març 1917 fins a febrièr de 1919. Al mes d'octobre, es agregat de letras. Ensenha qualques meses a Belvés puèi, en genièr de 1921, venguèt lector de francés a l'universitat de Varsòvia. En 1922, torna en França per començar sas doas tèsis d'istgòria de las religions e de mitologia comparada, jos la direccion d'Antoine Meillet.
Dumézil las presentèt en abril de 1924. La primièra, titulada Lo Festin d'imortalitat. Estudi de mitologia comparada indoeuropèa, ont compara l'ambroisia e una bevenda mitologica indiana de nom e de caracteristicas similaras, l’amrtâ. Se limita pasmens pas a la comparason de doas religions: i intègra d'elements de fòrça mitologias indoeuropèas. Li es reprochat alara de prene tròp de libertats amb los fachs per contar una istòria mai bèla; es una critica que d'unes fan encara fins ara. Dins sa tèsi, en l'abséncia de bevenda d'imortalitat en Escandinàvia, auça la bièrra a aquel reng, çò qu'es reconegut (quitament d'esperel) coma una error. La segonde se titula Lo Crime de las Lemnienas. Rites e Legendas del mond egèu.
En 1925, s'anèt Turquia e i ensenha l'istòria de las religions a l'universitat d'Istanbol, creada per Atatürk, qu'aviá desirat la creacion d'aquela cadièra d'istòria religiosa. I aprend lo turc, viatja dins lo Caucàs e en Russia, e descobrís la lenga e la mitologia ossètas, sola lenga indoeuropèa del Caucàs. Tanben estúdia la lenga dels oubykhs, pòble caucasian vençut pels Russes entre 1860 e 1870, e refugiat dins l'Oèst de la Turquia, e tanben lo cherqués e l'abkhaz. Lo fons d'obratges que torna dels seus viatges es un dels mai importants de caucasologia en Occident (Bibliotèca interuniversitària de las lengas orientalas, París).
En 1931, obtenguèt un pòste de lector de francés a l’université d'Uppsala, en Suècia. Aquel passatge a Uppsala ajudarà mai tard Michel Foucault, son protegit, a i èsser tanben nomenat. Daissèt aquela plaça en 1933 e obtenguèt, mercé a la proteccion de l’indianista Sylvain Lévi, una plaça d'encargat de conferéncias en sciéncias religiosas[4]. Enseguida foguèt nomenat « director d’estudi comparatiu de las religions dels pòbles indoeuropèus » a la Va section de l’Escòla practica dels nauts estudis. Tenben pren de leissons de sinologia donadas per Marcel Granet, redigís d'articles nacionalistas jol pseudonime de Georges Marcenay e frequenta Marcel Mauss. En 1938, escriguèt Jupiter Mars Quirinus, on menciona pel primièr còp sa teoria de las tres foncions.
En 1941, es expulsat de l’ensenhament per èsser francmaçon. Es alara jos la proteccion del paire Dabosville, director de l’Escòla Saint-Martin-de-França a Pontoise, que lo pren coma ensenhaire de latin e de grèc. Torna a l’universitat l’an seguent après l’intervencion de Jérôme Carcopino. Ensenha al Collègi de França, de 1949 a 1968, a la cadièra de las civilizacions indoeuropèas creada per el.
Alara se retira mas, pendent tres ans, contunha de donar de conferéncias als Estats Units, a la universitats de Princeton, Chicago e Los Angeles. Comença alara un trabalh de compilacion de son òbra. Publica los tres volums de Mite e Epopèia en 1968, 1971 e 1973. En 1970, intra a l’Acadèmia francesa en 1978. Son esposa Madeleine moriguèt en 1987.
De 1952 fins 1972, viatja sovent dins lo Caucàs per i estudiar las lengas e mitologias.
Dempuèi sa tèsi, causís son domèni de recerca: la mitologia comparada. Au començament, incitat dins aquela direccion per Antoine Meillet, que vol que torna prene l'estudi de la religion indoeuropèu ont aviáestat abandonada fa de decenias, es abandonat pels seus parelhs filològs que li repròchan, d'unes, d'inclure tròp de mitologia dins los estudis literaris e, pels autres, de tòcer los fachs per sla seuna teoria.
Sa descobèrta de la cultura ossèta (darrièra branca subreviventa dels Alans, descendents dels Scits), estudiada de per abans per Vsevolod Miller, li fa tornar a aquela via de rerca. En efièch, aqueles se projèctan dins lo pòble mitic dels Nartes. Aquel mond mitic dels Nartes es fòrça pròcha dels monds mitics indoeuropèus (los monstres e los dracs i sont los mèsmes). E tanben, aquel pòble dels Nartes se divisa explicitament en tres familhas:
Publica en 1930 un article, La Preïstòria indoiraniana de las castas, ont fa un rapòrt entre la division en tres categorias de la societat en Índia d'aquela trobada en Iran ancian. Se pòt remarcar que l'Iran d'ara es lo sol país musulman dotat d'un clergat.
En 1938, lo rapòrt rasonat entre brahmans indians e flamines romans[5] li permet d'analizar la foncion del sobeiran dins las societats indoeuropèas. I jonh lo rapòrts ja fachs entre societats indianas e iranianas ancianas a l'observacion dels flamines, collègi dels prèires romains. Los flamines majors fasián lo culte dels tres dieus Jupitèr, Mart e Quirin, que los caractèrs correspondon a las tres foncions de comandament e del sacrat, de fòrça guerrièra e de feconditat. La foncion de sobeiranetat se descompausa, ela, en dos penjals segon çò dich:
Anant mai luènh dins sos rasonaments (vejatz son libre mai aisit d'accés, Jupitèr Març Quirin (1941)) formaliza la teoria de las tres foncions (sobeiranetat e religion, guèrra, produccion), triparticion que se trapa dins lo vocabulari, l'organizacion sociala e l'ensems legendari de totes los pòbles indoeuropèus:
Dins aquela societat, los perlongaments son encara mai importants: dins lo grand poèma epic indian Mahabharata, cada eròi agís segon l'esquèma trifoncional, segon lo caractèr e a plaça del dieu que n'es lo representant.
Dumézil mòstra enseguida que l'istòria oficiala de las originas de Roma es una meda en scèna d'aquela mèsma ideologia estructuranta. En consequéncia, seriá van de cercar a destriar legenda e istòria al subjècte de Romul e dels seus successors.
La trifoncionalitat dumeziliana, s'aguèt un impacte fòrça important suls estudis indeuropèus, demota encara l'objèctte de controvèrsia.
Sos metòdes de trabalh influencièron fòrça l'ensems d'una disciplina, l'estudi de las religions antiques: cambièt lo biais de las estudiar, creant l'estudi comparat de las mitologias, tanben mostrant que las divinitats existissàn pas d'esperelas, e que se caliá far portar los estudis suls paires o los grops de dieus (al biais qu'èran celebrats dins los recits mitics). Totas aquelas analisis portan sus l'estructura dels mites e dels recits, aprochant pas jamai de fachs isolats.
Donc es lo creator d'una disciplina novèla, e avançar a palpas, elaborar una metodologia: e anèt fins a renegar l'integralitat de son òbra anteriora a 1938 (que d'unes dels adversaris contunhan eancara a criticar).
Las òbras de Dumézil donent un vejaire nòu entre autre sus les religions grègas, romanas, indianas de las originas aucèron sovent l'opposicion, fins a de criticas vivas, dels especialistas d'aqueles domènis rebutan los apòrts novèls de la mitologia comparada dins lors domènis respectius. Arnaldo Momigliano, istorian de la Roma antica, que critiquèt fòrça la tèsis trifoncionnalista, n'es un exemple d'entre autres[6]. L'indianista alemand Paul Thieme èra un dels seus adversaris mai resolut[7]. D'entre los istorians de las religions ancianas, Dumézil deguèt s'enfrentat francament al britanic H. J. Rose, al neerlandés H. Wagenvoort[8], e al francés, André Piganiol[9].
Lo metòde Dumézil faguèt escòla, coma per:
Foguèt l'antropològ Claude Lévi-Strauss que prononcièt son discours de recepcion a l'Acadèmia francesa.
Fòrça universitaris prenguèron sus tèmas preferits, d'entre eles l'indianista suedés Stig Wikander (1908-1983), l'especialista del mond celtic Christian-J. Guyonvarc'h, l'indianista francés Louis Renou, lo linguista e mitlòg neerlandés Jan de Vries (1890-1964), lo lingüista francés Émile Benveniste e, mai recentament, l'istorian Bernard Sergent. Existís pas d'« escòla dumeziliana », perque Dumézil jamai foguèt lo director de tèsi d'un doctorant, las òbras de Georges Dumézil marquèron pregondiment la mitologia comparada e l'ensems de las recercas portant sus las ancianas religions europèas. Tanben influencièt lo filosòfe e retorician francés Philippe-Joseph Salazar, alara jove normalian, li suggerissent que la votz èra un objècte d'estudi.
Los indianistas Jean Naudou, Nick J. Allen, d'Oxford, e Daniel Dubuisson admeton l'utilitat de las tèsis trifoncionalas dins lor domèni, tanben coma Émilia Masson dins lo sèu, los Ititas.
Michel Poitevin insistiguèt sus l'interés filosofic de l'òbra de Dumézil, qu'incita a soscar sus las estructuras simbolicas de l'esperit uman[10].
Aquela avançada dins la recerca reconeguda empachèt pas de comparatistas, coma Jean Haudry de soslinhar las limitas de la teoria de las «Tres foncions». Aquel fa remarcar qu'aquel esquèma explicatiu pausa un problèma de cronologia e es malaisit d'aplicar a d'unes domènis del mond indoeuropèu; d'entre eles, subretot los monds grèc o balt per que, cossí o reconéis lo quite Dumézil, l'interpretacion dels mites pel prisme de la trifoncionalitat ofrís pauc de resultats. Jean Haudry explica que fòrça recits e legendas pòdon èsser interpretats e enetedits sonque mejans de nocions cosmologicas, e que la cosmologia dels tres cèls, cèls diurne, cèl nocturn e cèl crepuscular, constituís la basa de las « tres colors » simbolicas blanca, negra e roja, e de lor aplicacion a la societat, las famosas tres foncions. Aquela aplicacion a la societat es pas realizada pels totes los pòbles indoeuropèus, mas sonque per d'unes d'aqueles[11].
Dumézil mantengava de relacions amb d'escrivans coma Charles Maurras, Pierre Gaxotte (que demorèt l'amic), o Pierre Drieu la Rochelle dins los ans 1920, e collaborèt dins los ans 1930 al jornal nacionalista Le Jour (ont signava del pseudonime de Georges Marcenay d'editorials denonciant lo dangièr de l'Allemanha itleriana).
A partir dels ans 1960 e subretot pendent los ans 1980, d'istorians coma Arnaldo Momigliano e Carlo Ginzburg difaman Dumézil, segurament per de rasons ideologicas[12], l'accusant de noirrir d'afinitats amb la drecha extrèma[13], veire de testimoniar d'una sensibilitat a las idèas nacional socialistas[14], atacas que foguèron plan segur rebutadas[15].
Dumézil fa partit del comitat de patronatge de Nouvelle École — revista ligada a la Novèla Drecha fondada per Alain de Benoist e accusada per l'esquèrra intellectuala de mantenir un mite indoeuropèu — de mai-juin 1972 fins a novembre de 1973 : « […] mai d'unas ipotèsis foguèron avançadas per explicar que siá l'intrada dins lo comitat de patronatge de Nouvelle École coma la decision de ne sortir[16] ».
Per d'unes, Dumézil es suspècte a causa de son tèma preferit, los Indoeuropèus, que lo GRECE metava en abans dins los ans 1970-80[17]. Perque s'interessar, a partir dels ans 1930, a un pòble que los tenents de l'ideologia ariana volgava identificar la « raça » germanica? Per Didier Eribon[18], Dumézil, vigorosament opausat a tota forma d'antisemitisme, a pas res d'un nazi: sos estudis suls Indoeuropèus, que cap de biais anoncian sas opinions politicas, venon d'un periòde anterior a la popularizacion d'aquel tema pels nazis, perque son primièr article sul subjècte data de 1930. Mòstra dins aquel obratge que los detractors e acusatos de Dumézil pasmens aurián pres la pena de lire los seus libres e subretot aquel qu'utilizavan per l'acusar (Mites e dieus dels Germans: ensag d'interpretacion comparativa, PUF, 1939).
Dins l'entrevista televizada que donèt, a la fin de sa vida, al jornalista Bernard Pivot dins l'emission Apostrophes, l'istorian, interrogat sus una publicacion de Drieu La Rochelle pareguda en 1943 dins La Nouvelle Revue française (article consacrat a Dumézil e titulat Éternelle Germanie), precisa que la critica recurrenta segon que auriá presentat los Indoeuropèus coma una raça superiora s'oposant als Semits li foguèt de totjorn completament estrangièra[19].
A Didier Eribon[20], Dumézil confia: « Aguèri una tentacion politica quand èri jove, al sortir de la guèrra. Gaxotte me presenta a Maurras, qu'èra un òme pivelaire. » Question: « Avètz aprochat l'Action française ? » Dumézil: « Jamai aderiguèri. Trop de causas me separava d'ela. Lo credo de l'Action française èra un blot: enebissiá a l'encòp de tastar Edmond Rostand coma de creire a l'innocéncia del capitani Dreyfus… Lèu lèu, me semblèt van de me preocupar de politica interiora. De fach, a partir 1924, lo malastre èra ja dins l'aire… E m'anèri cap a Istambol, ont me daissèri penetrar pel savi fatalisme oriental. » declara tanben a Didier Eribon : « Lo principi non pas simplament monarquic, mas dinastic, que met lo pòste mai naut de l'Estat aparat dels capricis e de las ambicions, me pareissava, e me pareis totjorn, preferable a l'eleccion generalzada ont vivèm depuèi Danton e Bonaparte. L'exemple de las monarquias del Nòrd (de l'Euròpa) me confirmèt dins aquel sentiment. Plan segur, la formula es pas aplicabla en França. »
Georges Dumézil es d'en primièr un lingüista; en mai del francés, n’aprenguèt maitas, a cadun dels seus viatges (per dire, al mens, de las « bailejar», valent a dire de las legir):
La bibliografia que ven d'èsser donada contien los premicis de la mitologia comparada, que foguèt enseguida reconeguda erronèa per Dumézil, mas tanben d'estudis linguistics scientifics.
Georges Dumézil foguèt elegit a l'Acadèmia francesa lo 26 d'octobre de 1978 en seguida de Jacques Chastenet e remplaçat per Pierre-Jean Rémy.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.