ਅਥਰਵ ਵੇਦ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਸੰਹਿਤਾ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਪਵਿਤਰਤਮ ਅਤੇ ਸਰਵੋੱਚ ਧਰਮਗਰੰਥ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੌਥੇ ਵੇਦ ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਦੀ ਸੰਹਿਤਾ ਅਰਥਾਤ ਮੰਤਰ ਭਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤਰਪਣ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਦੂ, ਚਮਤਕਾਰ, ਚਿਕਿਤਸਾ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਵੀ ਮੰਤਰ ਹਨ। ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਸੰਹਿਤਾ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਰਾਜੇ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ ਵਿਦਵਾਨ ਸ਼ਾਂਤੀਸਥਾਪਨ ਦੇ ਕਰਮ ਵਿੱਚ ਨਿਰਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰ ਉਪਦਰਰਹਿਤ ਹੋਕੇ ਨਿਰੰਤਰ ਉੱਨਤੀ ਕਰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: -
Remove ads
ਯਸਿਅ ਰਾਗਿਆ ਜਨਪਦੇ ਅਥਰਵਾ ਸ਼ਾਂਤੀਪਾਰਗ:।
ਨਿਵਸਤਿਅਪਿ ਤਦਰਾਰਾਸ਼ਟਰਂ ਵਰਧਤੇਨਿਰੁਪਦਰਵੰ।। (ਅਥਰਵ0-1/32/3)।
ਭੂਗੋਲ, ਖਗੋਲ, ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਦਿਆ, ਅਣਗਿਣਤ ਜੜੀ - ਬੂਟੀਆਂ, ਆਯੁਰਵੇਦ, ਗੰਭੀਰ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਨਿਦਾਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਚਿਕਿਤਸਾ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਮੌਲਕ ਸਿਧਾਂਤ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਗੁਝੇ ਤੱਤਵ, ਰਾਸ਼ਟਰਭੂਮੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਡਿਆਈ, ਸ਼ਲਯ ਚਿਕਿਤਸਾ, ਕ੍ਰਿਮੀਆਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਵਿਵੇਚਨ, ਮੌਤ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਉਪਾਅ, ਪ੍ਰਜਨਨ - ਵਿਗਿਆਨ ਅਦਿ ਅਣਗਿਣਤ ਲੋਕ ਉਪਕਾਰੀ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰੂਪਣ ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਅਤਿਅੰਤ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ - ਪੁਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਅਭਿਚਾਰਿਕ ਦੋਨਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸ਼ਠਨ ਵਰਣਿਤ ਹਨ। ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਨੂੰ ਬਰਹਮਵੇਦ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਚਰਣਵਿਉਹ ਗਰੰਥ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਥਰਵ ਸੰਹਿਤਾ ਦੀ ਨੌਂ ਸ਼ਾਖ਼ਾਵਾਂ - 1 . ਪੈਪਲ, 2 . ਦਾਂਤ, 3 . ਪ੍ਰਦਾਂਤ, 4 . ਸਨਾਤਕ, 5 . ਸੌਲ, 6 . ਬਰਹਮਦਾਬਲ, 7 . ਸ਼ੌਨਕ, 8 . ਦੇਵਦਰਸ਼ਤ ਅਤੇ 9 . ਚਰਣਵਿਦਿਅ ਬਤਲਾਈ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਦੋ - 1 . ਪਿਪੱਲਾਦ ਸੰਹਿਤਾ ਅਤੇ 2 . ਸ਼ੌਨਕ ਸੰਹਿਤਾ ਹੀ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪਿਪਲਾਦ ਸੰਹਿਤਾ ਹੀ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ। ਵੈਦਿਕ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 759 ਸੂਕਤ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਵਿੱਚ 6000 ਮੰਤਰ ਹੋਣ ਦਾ ਜਿਕਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਿਸੇ - ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ 5987 ਜਾਂ 5977 ਮੰਤਰ ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਹੈ।
ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਮੁੱਖ ਤਥ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ -
- ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਰੂਪ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵੇਦ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।
- ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਿਗਦ ਅਤੇ ਸਾਮਵੇਦ ਤੋਂ ਵੀ ਮੰਤਰ ਲਏ ਗਏ ਹਨ।
- ਜਾਦੂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੰਤਰ - ਤੰਤਰ, ਰਾਕਸ਼ਸ, ਭੁਤ, ਆਦਿ ਭਿਆਨਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ੇਹਨ।
- ਇਸ ਵਿੱਚ ਭੂਤ - ਪ੍ਰੇਤ, ਜਾਦੂ - ਟੂਣੇ ਆਦਿ ਦੇ ਮੰਤਰ ਹਨ।
- ਰਿਗਵੇਦ ਦੇ ਉੱਚ ਕੋਟੀ ਦੇ ਦੇਵਤਰਪਣ ਨੂੰ ਇਸ ਵੇਦ ਵਿੱਚ ਗੌਣ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ।
- ਧਰਮ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਰਿਗਵੇਦ ਅਤੇ ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਦੋਨਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੁੱਲ ਹੈ।
- ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਕਾਲਾਂਤਰ ਵਿੱਚ ਆਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤ - ਪੂਜਾ ਦੀ ਉਪੇਕਸ਼ਾ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਤ - ਰੂਹਾਂ ਅਤੇ ਤੰਤਰ - ਮੰਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਲਗਾ ਸੀ।
Remove ads
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads