ਰਾਗ ਨਾਟ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਰਾਗ ਨਾਟ (ਨਾਟਾ) ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਨੱਤਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ 36ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਸਕੇਲ ਚਲਾਨਾਟਾ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਜਨਯ ਰਾਗਮ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਜਨਯਾ ਸਕੇਲ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਅਰੋਹ (ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ ਨਹੀਂ ਲਗਦੇ। ਇਹ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਸਕੇਲ ਚਲਾਨਾਟਾ ਅਤੇ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ ਸਕੇਲ(ਔਡਵ) ਗੰਭੀਰਾਨਾਟਾ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ੁਭ ਰਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1]
ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਾਟ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਨਾਟ ਨਾਮ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਰਾਗ ਹੈ। ਪਰ ਉਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਾਏ-ਵਜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਨੱਤਈ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।[2] ਕਰਨਾਟਕ ਨੱਤਈ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਰਾਗ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਰਾਗ ਰਾਗ "ਜੋਗ" ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਥਾਟ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
Remove ads
ਲਕਸ਼ਨ ਦੀ ਬਣਤਰ
ਨਾਟਾ ਇੱਕ ਅਸਮਰੂਪ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਵਰੋਹ(ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਗੰਧਾਰਮ ਅਤੇ ਧੈਵਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ-ਔਡਵ ਰਾਗਮ (ਜਾਂ ਔਡਾਵ ਰਾਗਮ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ ਉਤਰਦਾ ਸਕੇਲ) ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ) ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈਃ
- ਅਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ3 ਗ3 ਮ1 ਪ ਧ3 ਨੀ3 ਸੰ [a]
- ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨ2 ਪ ਮ1 ਰੇ3 ਸ[b]
ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਵਾਦੀ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸੁਰ ਹਨ ਸ਼ਡਜਮ, ਸ਼ਤਸ਼ਰੁਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ, ਪੰਚਮਮ, ਸ਼ਤਸ਼ਰੁਤੀ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਕਾਕਾਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ, ਜਿਸਦੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਗੰਧਾਰ ਵਰਜਿਤ ਹਨ।ਸੰਕੇਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ, ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ।
Remove ads
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ
ਨਾਟ ਰਾਗਮ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਚਨਾਵਾਂ ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਇਹ ਹਨ।
- ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਜਾਧਿਰਾਜ (ਤਨਵਰਨਮ)
- ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲਾ ਪੰਚਰਤਨ ਕ੍ਰਿਤੀ ਜਗਦਾਨੰਦ ਕਾਰਕ ਅਤੇ ਨਿੰਨੇ ਭਜਨ
- ਮਹਾਗਣਾਪਥਿਮ, ਸਵਾਮੀਨਾਥ ਪਰਿੱਲਯਾ, ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਅਤੇ ਪਵਨਾਥਮਾਜਾਗਾਚਾ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ
- ਅੰਡਾਲ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲਾ ਥਿਰੁਪਵਾਈ ਮਾਰਗਾਜ਼ੀ ਥਿੰਗਲ
- 'ਪਾਹਿ ਸੌਰੇ' ਅਤੇ 'ਜਯਾ ਦੇਵਕੀ ਕਿਸ਼ੋਰ' ਸਵਾਤੀ ਥਿਰੂਨਲ ਦੁਆਰਾ
- ਉਮੈਯੋਰ ਭਗਾਨੇ-ਪਾਪਾਨਸਮ ਸਿਵਨਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ
- ਵੇਦ ਮਾਥੇ ਵੇਦ ਵਿਨੁਥੇ ਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਤਰ ਦੁਆਰਾਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਥਰ
- ਇਰਾਈਮਨ ਥੰਪੀ ਦੁਆਰਾ ਪਾਈ ਨਿਖਿਲਾ ਜਨਾਨੀਇਰਾਇੰਮਨ ਥੰਪੀ
- ਸਰਸੀਜਨਭਾ ਮਮ ਪਾਈ ਪਾਲਘਾਟ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਭਾਗਵਤਰ ਦੁਆਰਾ
- ਮਯੂਰਮ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਮਹਾਗਣਪਾਠੇ ਸੁਰਪਾਥੇ
- ਜੈਚਾਮਾਰਾਜੇਂਦਰ ਵੋਡੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ਕਮਲਾਮਬਿਕੇ ਮਮਾਵਾ ਸਦਾ
- ਜੀ. ਐਨ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੁਆਰਾ ਕਰੀਮੁਖਵਰਦਾ
- ਸ੍ਰੀ ਗਜਾਨਨ, ਸ੍ਰੀ ਪਦਮਨਾਭਮ, ਪ੍ਰਾਣਥੋਸ਼ਮੀ ਦੇਵਮ ਅਤੇ ਰੇ ਰੇ ਮਾਨਸ ਥੁਲਸੀਵਨਮ ਦੁਆਰਾਥੁਲਾਸੀਵਨਮ
- ਪੱਲਵੀ ਸੇਸ਼ਾ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣਨਾਥ
- ਕੋਟੇਸ਼ਵਰ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਤੰਥੀ ਮਾ ਮੁਖ
- ਸੂਰਿਆਕੋਡੀ ਮਮਪ੍ਰਭਮਕੁਦੇਈ-ਕੁੱਟੀ ਕੁੰਜੂ ਥੰਕਚੀ
- ਅੰਨਾਮਾਚਾਰੀਆ ਦੁਆਰਾ ਨਮੋ ਨਮੋ ਰਘੁਕੁਲਨਾਇਕਾ
- ਜਯਾ ਜਯਾ ਜਾਨਕੀ (ਪਹਿਲੀ ਨਵਰਤਨ ਮਲਿਕੇ) ਵੰਦੀਸੁਵੁਦਾਦਾਲੀ ਪੁਰੰਦਰਦਾਸ ਦੁਆਰਾ
- ਊਤੁੱਕਾਡੂ ਵੈਂਕਟ ਕਵੀ ਦੁਆਰਾ ਆਨੰਦ ਨਰਤਾਨਾ ਗਣਪਤੀਮ
- ਸਿੱਧੀ ਅਰੁਲ ਸ਼ਿਵਾ ਸ਼ਕਤੀ ਬਾਲਾਗਨੇ-ਨੀਲਕਾਂਤ ਸਿਵਨ
Remove ads
ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ
ਭਾਸ਼ਾਃ ਤਮਿਲ
Remove ads
ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ
ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚਲਾਨਾਟਾਈ
ਨੋਟਸ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads