ਵਿਦਿਆਧਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ

ਵਿਦਿਆਧਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ (1901–1983) ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕਵੀ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ। ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਰਾਜਸਥਾਨ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਚੁਰੂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਲਾਹੌਰ) ਤੋਂ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਆਗਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਵਿਦਵਤਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬੀਕਾਨੇਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ। ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਯਤਨ। 1962 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਵਿਦਿਆਵਾਚਸਪਤੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਅਕਾਦਮਿਕ ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ

1928 ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਧਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੂੰ ਬੀਕਾਨੇਰ ਦੇ ਡੂੰਗਰ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦਾ ਲੈਕਚਰਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ 1936 ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਮੁਖੀ ਬਣਿਆ। 1956 ਵਿੱਚ ਡੂੰਗਰ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਿਦਿਆਧਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੇ ਹੀਰਾਲਾਲ ਬਰਾਹਸੈਨੀ ਕਾਲਜ, ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। 1958 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਹਿੰਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਰਤੀ (ਬੀਕਾਨੇਰ) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।

ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ

ਬੀਕਾਨੇਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਘਰਾਣੇ ਲਈ ਗੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਾਮ ਸਵਾਮੀ ਨਰੋਤਮਦਾਸ, ਬ੍ਰਹਮਾਨੰਦ ਸ਼ਰਮਾ, ਕਾਸ਼ੀਰਾਮ ਸ਼ਰਮਾ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਮਹਿਤਾ ਅਤੇ ਰਾਵਤ ਸਾਰਸਵਤ ਹਨ।

ਲੇਖਕ

ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮਹਾਕਾਵਯ (ਮਹਾਕਾਵਿ), ਹਰਨਾਮਮਮ੍ਰਿਤਮ ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ ਹਰਨਾਮਦੱਤ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਇਸਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਮਹਾਕਾਵਯ ਵਿੱਚ, ਕਵੀ ਵਿਸ਼ਵਮਾਨਵੀਯਮ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਅਤੇ 1969 ਦੇ ਚੰਦਰਮਾ ਉੱਤੇ ਉਤਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਕਰਮਾਭਿਨਦਨਮ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਵਿਕਰਮਾਦਿਤਿਆ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕਰਾਚਾਰੀਆ, ਰਾਣੀ ਪਦਮਵਤੀ, ਰਾਣਾ ਪ੍ਰਤਾਪ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ, ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਵੈਚਿਤ੍ਰਯ ਲਹਿਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੇਰੋਕ ਵਿਵਹਾਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਹਾਸੇ-ਮਜ਼ਾਕ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ, ਮੱਤਾ ਲਹਿਰੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਇੱਕ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹੈ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਮੱਟਾ ), ਜੋ ਸਮਾਜ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਖਾਣੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਨੰਦ ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਮੱਤਾ ਲਹਿਰੀ ਦੀ ਪੂਰਕ ਹੈ; ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਾਬੀ ਦਾ ਸਾਥੀ ਉਸਨੂੰ ਕੁਝ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ ਸਮਾਂ ਅਟੱਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਿਮਾਦਰੀ ਮਹਾਤਯਮ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ ਦੇ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਜਸ਼ਨ ਅਤੇ 1962 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਜੰਗ ਦੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ; ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਮਾਲਵੀਆ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਕੁੰਤਲਾ ਵਿਗਿਆਨਮ ਕਾਲੀਦਾਸ ਦੇ ਨਾਟਕ ਅਭਿਗਿਆਨ ਸ਼ਕੁੰਤਲਮ ਦੀ ਇੱਕ ਟਿੱਪਣੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਿਵ ਪੁਸ਼ਪਾਂਜਲੀ ਕਵੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਚਨਾ ਹੈ (1915); ਇਹ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮੀਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਅਤੇ ਕੱਵਾਲੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਸਟਵਨ ਸ਼ਿਵ ਪੁਸ਼ਪਾਂਜਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੀਲਾ ਲਹਿਰੀ ਵਿਚ ਕਵੀ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਦਵੈਤ ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਹੈ।

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਖੇ ਸਾਹਿਤਸ੍ਰੋਤ
• ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਖੇ ਹਰਨਾਮਮ੍ਰਿਤਮ
• ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਖੇ ਗ੍ਰੰਥਾਵਲੀ
• ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਖੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਗੀਤਾਵਲੀ