ਹੰਸਾਨੰਦੀ ਰਾਗ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਹੰਸਾਨੰਦੀ (ਉਚਾਰਨ ਹੰਸਾਨੰਡੀ) ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਹੈਕਸਾਟੋਨਿਕ ਸਕੇਲ (ਸ਼ਾਡਵ ਰਾਗਮ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "6" ਦਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਉਤਪੰਨ ਪੈਮਾਨੇ (ਜਨਯ ਰਾਗਮ) ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ (ਸੰਗੀਤਕ ਨੋਟਸ) ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਛੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਹੰਸਾਨੰਦੀ 53ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ, ਗਮਾਨਾਸ਼ਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਜਨੀ ਵਾਂਗ ਇਸ ਦੇ ਮੂਲ ਪੈਮਾਨੇ, ਗਮਨਾਸ਼ਰਮ ਤੋਂ ਸਿਰਫ ਸਥਿਰ ਪੰਚਮ ਗੁੰਮ ਹੈ।
ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸੋਹਨੀ ਰਾਗ ਜੋ ਕਿ ਮਾਰਵਾ ਥਾਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ,ਹੰਸਾਨੰਦੀ ਵਰਗਾ ਹੈ।
Remove ads
ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ
ਹਮਸਾਨੰਦੀ ਇੱਕ ਸਮਰੂਪ ਪੈਮਾਨੇ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਚਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਰਗੀਕਰਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਾਡਵ-ਸ਼ਾਡਵ ਰਾਗਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਆਰੋਹ-ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ)ਦੋਵਾਂ ਸਕੇਲਾਂ ਵਿੱਚ 6 ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਅਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋਃ
- ਅਰੋਹਣ- ਸ ਰੇ1 ਗ3 ਮ2 ਧ2 ਨੀ3 ਸੰ [a]
- ਅਵਰੋਹਣ- ਸੰ ਨੀ3 ਧ2 ਮ2 ਗ3 ਰੇ1 ਸ [b]
ਇਹ ਸਕੇਲ ਸ਼ਡਜਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰਮ, ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ, ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਤੀ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਸੁਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।
Remove ads
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ
ਹੰਸਾਨੰਦੀ ਸ਼ਾਮ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਲਾਪ ਅਤੇ ਸੁਰ ਵਿਸਤਾਰ (ਨੋਟਸ ਦੇ ਵਾਕਾਂਸ਼) ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫ਼ਿਲਮ ਸੰਗੀਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹੰਸਾਨੰਦੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ।
- 'ਪਾਹਿ ਜਗਜਨੀ, ਸੰਕਰਾ ਸ਼੍ਰੀਗਿਰੀ' ਸਵਾਤੀ ਤਿਰੂਨਲ ਦੁਆਰਾ
- ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਥਿਰੂਵੇਨਕਟ ਓਡੀਆ-ਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ
- ਪਾਵਨਾ ਗੁਰੂ ਪਵਨਪੁਰਾ-ਲਲਿਤਾ ਦਾਸਾ
- ਹੰਥਾ ਨਜਨ ਐਂਥੂ ਸਵਾਤੀ ਤਿਰੂਨਲ ਦੁਆਰਾ ਮਲਿਆਲਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਦਮ ਹੈ।
- ਨੀਡੂ ਮਹਿਮਾ ਮੋਗਦਾਨ 'ਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਤਾਰ ਦੁਆਰਾ
- ਈ ਪਰੀਆ ਸੋਬਾਗੂ, ਕੰਡੇਨਾ ਗੋਵਿੰਦਨਾ, ਤੱਤਥਾ ਧਿਮਿਥਾ ਪੁਰੰਦਰਾ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾਪੁਰੰਦਰ ਦਾਸਾ
- ਸਮਰੀਸੂ ਗੁਰੂਗਲਾ (ਇੱਕ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ) -ਗੋਪਾਲ ਦਾਸਗੋਪਾਲ ਦਾਸਾ
- ਕੰਨਡ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਵੇੰਕਟ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਰੰਗਾ ਕੋਲਾਲਨੂਦਲਾਗੀ
- ਕਮਲੇਸ਼ਾ ਵਿੱਥਲਾ ਦਾਸੂ ਦੁਆਰਾ ਰਾਘਵੇਂਦਰ ਰਾਇਰਾ ਪਦੰਬੂਜਾ
- ਕਲਿਆਣੀ ਵਰਦਰਾਜਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੌਰੀਯੁਰੋ ਵਾਸਿਨੀ
- ਮੀਨਾਕਸ਼ੀ ਜੈਦਾ ਵਰਦਾ ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ
- ਧਿੰਤਰਾ ਨੀਰਾ ਨੀਰਾ, ਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਥਿਲਾਨਾ
- ਇਲਾਂਗੋ ਅਡਿਗਲ ਦੁਆਰਾ ਵਦਾਵਰਾਈ ਮਥਥਕੀ, ਪਹਿਲਾ ਪੰਕਤੀ
Remove ads
ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ
ਭਾਸ਼ਾਃ ਹਿੰਦੀ
ਸੋਹਨੀ (ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ) ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗੀਤ ਹੇਠਾਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਹੰਸਾਨੰਦੀ (ਕਰਨਾਟਕੀ) ਦੇ ਸਮਾਨ ਹਨ।
ਭਾਸ਼ਾਃ ਤਾਮਿਲ
Remove ads
ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ
ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਕੇਲ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ
- ਸੁਨਦਾਵਿਨੋਦਿਨੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਗ ਹੈ ਜੋ ਹਮਸਾਨੰਦੀ ਵਰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਅਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ S G 3 M 2 D 2 N 3 ਹੈ।
ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਰਚਨਾਵਾਂ
ਹੰਸਾਨੰਦੀ ਸ਼ਾਮ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਲਾਪਨ ਅਤੇ ਸੁਰ ਵਿਸਤਾਰ (ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ) ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਰਚੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫ਼ਿਲਮ ਸੰਗੀਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹੰਸਾਨੰਦੀ ਵਿੱਚ ਰਚੀਆਂ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
- ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਵਾਤੀ ਤਿਰੂਨਲ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਪਾਈ ਜਗਜਨੀ ਅਤੇ ਸੰਕਰਾ ਸ਼੍ਰੀਗਿਰੀ
- ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਥਿਰੂਵੇਨਕਟਮੁਦੈਈ-ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ
- ਪਾਵਨਾ ਗੁਰੂ ਪਾਵਨਾ ਲਲਿਤਾ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ
- ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਵਾਤੀ ਤਿਰੂਨਲ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਮਨੀਪ੍ਰਵਲਮ ਵਿੱਚ 'ਹੰਥਾ ਨਜਾਨ ਐਂਥੂ' ਇੱਕ ਪਦਮ ਹੈ।
- ਨੀਡੂ ਮਹਿਮਾ ਮੋਗਦਾਨ 'ਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ
- ਈ ਪਰੀਆ ਸੋਬਾਗੂ, ਕੰਡੇਨਾ ਗੋਵਿੰਦਨਾ ਅਤੇ ਤੱਤਥਾ ਧਿਮਿਥਾ ਪੁਰੰਦਰਾ ਦਾਸਾ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ
- ਸਮਰੀਸੂ ਗੁਰੂਗਲਾ (ਇੱਕ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ) -ਗੋਪਾਲ ਦਾਸਗੋਪਾਲ ਦਾਸਾ
- ਕੰਨਡ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਵੇੰਕਟ ਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਰੰਗਾ ਕੋਲਾਲਨੂਦਲਾਗੀ
- ਕਮਲੇਸ਼ਾ ਵਿੱਥਲਾ ਦਾਸੂ ਦੁਆਰਾ ਰਾਘਵੇਂਦਰ ਰਾਇਰਾ ਪਦੰਬੂਜਾ
- ਕਲਿਆਣੀ ਵਰਦਰਾਜਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੌਰੀਯੁਰੋ ਵਾਸਿਨੀ
- ਮੀਨਾਕਸ਼ੀ ਜੈਦਾ ਵਰਦਾ ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ
- ਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਲਾਨਾ
- ਡਾ. ਲਾਲਗੁਡੀ ਜੈਰਾਮਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਲਾਨਾ
- ਜੀ. ਐਨ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੁਆਰਾ ਤਿਲਾਨਾ
- ਤਿਲਾਨਾ-ਸ਼੍ਰੀਮੁਸ਼ਨਮ ਵੀ. ਰਾਜਾ ਰਾਓ
- ਇਲਾਂਗੋ ਅਡਿਗਲ ਦੁਆਰਾ ਵਦਾਵਰਾਈ ਮਥਹਾਕੀ (ਪਹਿਲਾ ਪੰਕਤੀ)
Remove ads
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads