Jaworzyna Śląska
miasto w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jaworzyna Śląska (niem. Königszelt[2]) – miasto w Polsce, położone w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie miejsko-wiejskiej Jaworzyna Śląska, której jest siedzibą. Miasto należy do aglomeracji wałbrzyskiej[3].
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
.jpg) Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej (2017) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Aglomeracja | |||||
| Prawa miejskie |
1954 | ||||
| Burmistrz |
Grzegorz Grzegorzewicz | ||||
| Powierzchnia |
4,34 km² | ||||
| Wysokość |
220–238 m n.p.m. | ||||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 74 | ||||
| Kod pocztowy |
58-140 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DSW | ||||
Położenie na mapie gminy Jaworzyna Śląska  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | |||||
 50°54′46″N 16°25′55″E | |||||
| TERC (TERYT) |
0219044 | ||||
| SIMC |
0984019 | ||||
Urząd miejski ul. Wolności 958-140 Jaworzyna Śląska | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego. Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miejscowość liczyła 5046 mieszkańców[1] (565. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosi 1162,7 osób/1 km² (17. miejsce w województwie).
W Jaworzynie Śląskiej działa m.in. Miejski Klub Sportowy „Karolina”, mający 4 sekcje: kolarstwa, judo, piłki nożnej i piłki siatkowej[4].
Jaworzyna Śląska leży w południowo-zachodniej części Równiny Świdnickiej w obrębie Przedgórza Sudeckiego[5][6].
Przez miasto przechodziła budowana przez Towarzystwo Kolei Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickiej linia kolejowa z Wrocławia do Świebodzic, dziś stanowiąca część linii kolejowej nr 274. W miejscu rozgałęzienia trasy na linię do Świdnicy i Świebodzic powstał najpierw przystanek kolejowy, później natomiast stacja węzłowa wraz z zapleczem i osiedlem kolejarskim[7][8].
Niemiecka nazwa osady, Königszelt (w tłumaczeniu królewski namiot) nawiązuje do czasów wojny siedmioletniej oraz stacjonowania na tych ziemiach w 1761 r. wojsk pruskich i ich dowódcy – Fryderyka II Wielkiego, króla Prus[6]. Polska nazwa, bez oparcia w tradycji, nawiązuje do nazwy miejscowości Stary Jaworów, której częścią były początkowo ziemie, na których dziś leży miasto[9].
Początkowo Jaworzyna Śląska stanowiła osadę kolejowo-przemysłową przy rozwijającym się węźle kolejowym z parowozownią[10]. Na początku lat 60. XIX wieku w okolicy Jaworzyny odkryto żwiry budowlane, dość rzadkie w tych rejonach, oraz glinki kaolinowe[7].
Odkrycie surowców, a także dostatek drewna, węgla kamiennego (z pobliskiego Zagłębia Wałbrzyskiego), gazu i dobra komunikacja kolejowa zadecydowały, że w 1863 Traugott Silber wzniósł w Jaworzynie fabrykę porcelany[9], po wojnie upaństwowioną, w roku 1993 sprywatyzowaną na rzecz pracowników jako Zakłady Porcelany Stołowej „Karolina”[11], a w 2022 przejętą przez HM Investment (właściciela marki Gerlach). Obok fabryki porcelany z czasem istniały w mieście również inne zakłady: fabryka melasy, gorzelnia, mleczarnia, które obecnie nie istnieją[9]. Upadłość samej fabryki porcelany ogłoszono w lutym 2024 roku[12].
W 1945 r. miejscowość została włączona do Polski[6]. Ówczesna ludność Jaworzyny Śląskiej została wysiedlona do Niemiec. Miejscowość uzyskała prawa miejskie w 1954 roku[9].
Zamknięta w 1991 roku wraz ze spadkiem przewozów kolejowych i wyłączeniem z ruchu liniowego ostatnich lokomotyw parowych parowozownia funkcjonuje od tego czasu jako skansen kolejnictwa, natomiast od 2004 roku jako prywatne Muzeum Kolejnictwa na Śląsku[13].
Piramida wieku mieszkańców Jaworzyny Śląskiej w 2014 roku[14].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[15]:
- willa z roku 1880, obecnie komisariat kolejowy, ul. Wolności 2.
- Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku
- zakład produkcji porcelany stołowej „Karolina”
- stadion miejski
- stawy „Żwirownia”
- rzymskokatolicki kościół pw. św. Józefa
Do atrakcji turystycznych miasta zaliczają się Muzeum Kolejnictwa na Śląsku z kolekcją m.in. parowozów oraz karczma położona nad brzegiem starej żwirowni[16].
_Lichen99.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
