Lebiodka (OriganumL.) – rodzaj roślin należących do rodziny jasnotowate. Obejmuje 44 gatunki[3]. Rośliny te rosną w Europie i zachodniej oraz środkowej Azji, centrum zróżnicowania osiągając w basenie Morza Śródziemnego[5][6]. W Europie rośnie 13 gatunków[5][6], z czego w Polsce jeden – lebiodka pospolitaO. vulgare[7]. Lebiodki rosną w miejscach suchych, słonecznych, zwykle w zbiorowiskach trawiastych i zaroślowych[5]. Są to rośliny zielne i półkrzewy zasobne w olejki eteryczne i dlatego stosowane w kuchni jako przyprawy. Największe znaczenie ma lebiodka majeranekO. majorana, lebiodka pospolita oraz mieszaniec między tymi gatunkami – O. × majoricum. Podobnie wykorzystywana jest także m.in. lebiodka kreteńskaO. dictamnus i lebiodka syryjskaO. syriacum. Lebiodka uprawnaO. onites i wcześniej wymienione wykorzystywane są także jako zioła lecznicze[6]. Kilka gatunków uprawianych jest jako ozdobne rośliny, zwłaszcza w ogrodach skalnych[5].
Drobne, zebrane w okółkach gęsto skupionych w szczytowej części pędu, kłosokształtnych[5], często wspartych przysadkami dachówkowato zachodzącymi na siebie[8], purpurowo nabiegłymi lub zielonymi[5]. Kielich zrosłodziałkowy, z 5 ząbkami na szczycie, czasem z rurkowaty z jednym ząbkiem albo rozcięty w jednym miejscu do nasady. Korona fioletowa, biała lub różowa. U nasady zrośnięte płatki tworzą krótką rurkę zakończoną dwiema wargami, z górną łatką całobrzegą lub wyciętą i dolną trójłatkową. Cztery pręciki w dwóch parach, z czego dłuższa, górna para wystaje z rurki korony. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, z dwudzielnym znamieniem o równych ramionach[5].
Czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze rozłupki[5].
Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.), w obrębie której zaliczany jest do podrodziny Nepetoideae, plemieniaMentheae i podplemienia Menthinae[4].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
ZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 124, ISBN978-83-62975-45-7.
GeoffreyG.BurnieGeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN3-8331-1916-0, OCLC271991134.