Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Julien Michel Leiris (ur. 20 kwietnia 1901 w Paryżu, zm. 30 września 1990 w Saint-Hilaire) – francuski pisarz, etnolog, krytyk sztuki.
Pochodzący z rodziny mieszczańskiej Leiris, którego talenty literackie już wcześnie dały o sobie znać, wbrew własnej woli został zmuszony przez rodziców do studiowania chemii. Mimo to po zakończeniu I wojny światowej nawiązał kontakty z awangardowymi artystami owej epoki, zwłaszcza zaś z surrealistami; niebawem zaprzyjaźnił się z Maxem Jacobem, André Massonen, Pablem Picassem, Wifredo Lamem oraz innymi. Przyjaźnie te podtrzymywał do roku 1929, gdy porzucił grupę, pragnąc zdobyć większą samodzielność artystyczną. Trwającą przez całe życie przyjaźń miał utrzymywać jedynie z André Massonen i Wifredo Lamem.
Rozpoczął studia etnologiczne – w ten sposób spotkał się z Georges’em Bataille, zaangażował się w wydawaniu jego czasopisma „Documents”. Razem z Bataillem, Rogerem Caillois oraz Jules'em Monnerotem powołał do życia Collège de Sociologie – instytucję zajmującą się badaniami przejawów sacrum w życiu społecznym, działającą na zasadzie samokształceniowej. W latach 1931–1933 Leiris uczestniczył jako sekretarz-archista[1] w ekspedycji badawczej Dakar-Dżibuti prowadzonej przez Marcela Griaule'a, kolegę z redakcji „Documents”. W trakcie wyprawy badał m.in. sekretny język Dogonów oraz kult opętania zār[1]. Po powrocie z ekspedycji Leiris napisał traktat na temat tego, co widział i przeżył w Afryce pt. L'Afrique fantôme – podróż w tropiki przedstawiał jako modus doświadczenia wewnętrznego. Ten monumentalny dziennik podróży wykorzystuje techniki badawcze etnografii, stosując je do doświadczeń codziennych i wydarzeń z podróży. Opublikowanie tej książki doprowadziło do zerwania z Griaule'em.
W latach 1929–1935 Leiris poddał się terapii psychoanalitycznej prowadzonej przez Adrien Borela – zrozumiał wówczas, że warunkiem pełnego uleczenia jest napisanie biografii intymnej. W ten sposób Leiris przystąpił do prac nad L'Âge d'Homme (Wiek męski); ciągiem dalszym tej autobiografii było opublikowane w czterech tomach w latach 1948–1975 dzieło La Règle du Jeu. W 1957 roku Leiris został członkiem Instytutu ’patafizyki.
Karierę etnograficzną rozpoczął Leiris po powrocie z Afryki – podjął pracę badacza w stworzonym właśnie wówczas paryskim Musée de l’Homme. Po roku 1945 zbliżył się do sartre'owskiego egzystencjalizmu; był jednym z założycieli czasopisma „Les Temps modernes”. Razem z Aloiune'em Diopem, Aimé Césaire'em i Georges’em Balandierem założył w 1945 roku czasopismo „Présence Africaine”. Jako przeciwnik kolonializmu podpisał słynny we Francji Manifest 121. Do jego ważniejszych dzieł etnologicznych należy studium na temat pojęcia własności w Etiopii północnej. Znany jest także jako badacz kultów voodoo.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.