Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Milicz
miasto w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Milicz (łac. Milicium[2]) – miasto w Polsce w północnej części województwa dolnośląskiego, leżące w powiecie milickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Milicz oraz powiatu milickiego, nad rzeką Barycz.
Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na pograniczu z Wielkopolską. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wrocławskiego, obecnie jest jednym z miast aglomeracji wrocławskiej. Milicz jest siedzibą urzędu miejskiego i starostwa powiatowego.
Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 10 859 mieszkańców[1] (364. miejsce w kraju). Jego powierzchnia wynosi 13,51 km² (448. miejsce w kraju), natomiast gęstość zaludnienia 803,8 osób/1 km².
Miasto leży przy DK nr 15, przy linii kolejowej Wrocław – Jarocin, około 55 km od Wrocławia, 125 km od Poznania i około 45 km od Ostrowa Wielkopolskiego.
Od nazwy Milicza wziął nazwę największy w Europie zespół stawów hodowlanych – Stawy Milickie. Co roku władze miejskie organizują tu imprezę zwaną Świętem Karpia Milickiego oraz Dni Ziemi Milickiej.
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Milicz.
Remove ads
Nazwa
Podsumowanie
Perspektywa
Nazwa miejscowości została utworzona za pomocą przyrostka dzierżawczego -jь'' od nazwy osobowej Milik i oznaczała gród Milika. Miejscowość jest wymieniana po raz pierwszy w bulli z 1136 r. jako Miliche, a następnie w bulli wrocławskiej z 1155 (Milice, Miliche), w 1223 (Melicz), 1224 (Milich), 1249 (Milicz), 1271 (Melicz). Forma zgermanizowana to Militsch, zaś zlatynizowana – Milicium[4][5].
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w staropolskiej formie Mylicz[6][7]. Nazwę miejscowości w obecnej polskiej formie „Milicz” wymienia spisany ok. 1300 roku średniowieczny łaciński utwór opisujący żywot świętej Jadwigi Vita Sanctae Hedwigis[8].
Jeszcze w 1750 polska nazwa „Mielicz” wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska[9]. Miejscowość wymieniona jest w opisie Śląska wydanym w 1787 roku w Brzegu w jęz. niemieckim jako Militsch, po łacinie Milich, Milith, oraz Milicium oraz w języku polskim jako Mielicz[2].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod nazwami: niemiecką Militsch, polską Mielicz oraz łacińską Milicium[10]. Nazwę miejscowości jako Mielidza oraz Mielicza w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[11]. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[12].
Remove ads
Rys historyczny
Podsumowanie
Perspektywa
Najnowsze badania piaszczystej wydmy po prawej stronie Baryczy wykazały, że początki osadnictwa w Miliczu przypadają na końcówkę IX w. Początkowo osada ta funkcjonowała w formie otwartej, a ochronę zapewniały jej podmokłe tereny Baryczy.
Po 960 r. wzniesiono od strony południowej gród obronny ogrodzony wałami[13].
Badania wałów wykazały, że drugiej poł. XII w. gród rozbudowano i zwiększono jego powierzchnie[14], jest on wymieniany w 1136 i 1154[15].
Jako drugi człon osadnictwa, u schyłku XII w. na lewym brzegu Baryczy, na terenie dzisiejszego rynku powstała nowa osada rzemieślniczo-targowa[16], określana jako burgus i działająca na prawie niemieckim, chroniona wałami ziemnymi[17].
Pod koniec XIII w. także na lewym brzegu, nieopodal osady targowo-rzemieślniczej wzniesiono pałac biskupi[18]. Rozwijająca się na podgrodziu osada targowa z czasem przeniosła się na lewy brzeg Baryczy i w 1245 otrzymała prawa targowe[15].
Ulokowany na wyspie Milicz, ze względu na swoje strategiczne położenie na szlaku handlowym był w centrum uwagi władzy książęcej, jak i kościelnej. W XIII w. po części był własnością biskupią, po części książęcą[19].
Doszło do sytuacji, że w Miliczu było dwóch kasztelanów (książęcy i kościelny) i aby rozstrzygnąć spór o ich uprawnienia, doszło do rozmów przedstawicieli obu stron. Po ustaleniach podpisano ugodę 26 VI 1249 roku[20]. W rezultacie której zwiększyły się uprawnienia kasztelana kościelnego kosztem władzy książęcej.
Po 1300 roku, jak wykazały badania nawarstwień i ceramiki grodowej po prawej stronie Baryczy nie znaleziono dalszych śladów użytkowania osady, co oznacza, że została opuszczona[21].
Od czasów Bolesława Krzywoustego Milicz należał do ziemi śląskiej i był siedzibą kasztelanii, znane są imiona pierwszych kasztelanów, byli to Zdzisław, Wojciech, Gosław, Radwan i inni. W latach 1164–1358 należał do Księstwa wrocławskiego, wymieniony jako jedno z miast przypadłych księciu Bolesławowi Wysokiemu.
Po Henryku Pobożnym miasto odziedziczył jego syn Henryk III. Później stanowił własność Henryka IV Probusa, a potem Henryka Grubego. W wyniku wojny z księciem głogowskim Milicz wchodzi we władanie Henryka Głogowczyka w 1290. Po śmierci Henryka Wiernego w 1309 miasto wraz z Oleśnicą dziedziczą książęta oleśniccy – Bolko i Konrad od których Milicz zakupiło biskupstwo wrocławskie. W 1339 miasto zagarnął zbrojnie Jan Luksemburczyk, przez co biskup Nankier rzucił na niego klątwę. W 1342 wróciło do kapituły wrocławskiej, biskupem był wtedy Przecław z Pogorzeli. W 1358 zakupił je książę oleśnicki Konrad I, w 1492 dynastia oleśnicka wygasła. Spadkobiercą był król czeski Władysław Jagiellończyk, który utworzył odrębne księstwo stanowe i w 1494 sprzedał je, stało się siedzibą wolnego państwa stanowego należącego do Kurzbachów. Na początku XVI przeszli oni na luteranizm i Milicz stał się ośrodkiem reformacji i protestantyzmu. W 1590 ród Kurzbachów wygasł, hrabstwo zostało na podstawie testamentu przekazane rodzinie Maltzanów. Zachowany średniowieczny układ miasta zbliżony do owalu, z rynkiem i ulicami zbiegającymi się przy dawnych bramach miejskich. W XVII wieku miasto spustoszyły wojska szwedzkie, w 1742 pruskie i austriackie. Od 1742 Milicz leżał w Królestwie Pruskim, w 1806 przez miasto przeszły wojska francuskie, w 1813 miało tu miejsce spotkanie cara Aleksandra I z marszałkiem polnym Michaiłem Kutuzowem. Na początku XIX wieku powstały pierwsze przędzalnie wełny i manufaktury sukiennicze, połowie tego wieku miasto zyskało liczne urządzenia komunalne m.in. szpital, nowy ratusz, przebudowane wodociągi i kanalizację[15]. Od 1871 Milicz leżał w Cesarstwie Niemieckim, od 1918 w Republice Weimarskiej, przekształconej po 1933 w III Rzeszę pod rządami dyktatora Adolfa Hitlera.
Milicz został zdobyty 22 stycznia 1945 przez oddziały 4 Armii Pancernej dowodzonej przez gen. Dmitrija Leluszenkę[22] z 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej[23]. Wraz z Ziemiami Odzyskanymi przyznany Polsce w ramach ładu pojałtańskiego przez zwycięskie mocarstwa II wojny światowej. We wrześniu 1966 roku wzniesiono pomnik ku czci Armii Czerwonej i Wojska Polskiego[23].
W okresie Polski Ludowej w Miliczu rozwinął się przemysł spożywczy, drzewny i materiałów budowlanych[24].
Remove ads
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[25]:
- miasto
- kościół par. pw. św. Michała Archanioła, neorenesansowy z l. 1817-1821 – XIX wieku, z chrzcielnicą z 1561
- kościół par. pw. św. Anny, z l. 1807-1808 – XIX wieku; ośrodek kultu św. Anny, od 2001 istnieje tutaj trzecia, najmłodsza parafia, ul. Łowiecka 1
- kościół ewangelicki, jeden z sześciu „kościołów łaski”, obecnie rzymskokatolicki kościół św. Andrzeja Boboli, szachulcowy, z 1709 – XVIII wieku
- ruiny zamku książąt oleśnickich z XIV wieku, przebudowany w XV w.
- zespół pałacowy, z drugiej poł. XVIII w.:
- pałac, klasycystyczny z końca XVIII wieku, od 1963 Zespół Szkół Leśnych
- park pałacowy; pierwszy na Śląsku park w stylu angielskim o powierzchni ok. 80 ha, powstał około 1800 r.
- dom, ul. Lwowska 22 (dawniej ul. Okrzei), z XVIII/XIX w.
inne zabytki:
- ruiny Czarnej Bramy w parku pałacowym
- grobowiec hrabiego Maltzana
- brama wjazdowa (dworska)
- grodzisko Chmielnik, ślady osadnictwa z ok. 7000 lat p.n.e. z około 1815
Demografia
Piramida wieku mieszkańców Milicza w 2014 roku.
Ludzie związani z Miliczem
Herb, flaga
Herb Milicza przedstawiający świętego Jerzego na koniu zabijającego smoka istnieje co najmniej od XV w., gdyż taki wizerunek widnieje na najstarszej zachowanej pieczęci miejskiej.
W niemieckich czasach flaga Milicza miała kolorystykę biało-żółtą i pochodziła od flagi tutejszego bractwa kurkowego; w czasach PRL nieużywana. Do tematu flagi wrócono po upadku systemu i pierwszych wolnych wyborach samorządowych w 1990 r. Do niemieckich barw dodano zieleń (symbolizującą otaczające Milicz lasy), by odróżnić ją od popularnej w Polsce flagi papieskiej. Uchwałą Rady Miejskiej w Miliczu flaga gminy Milicz to 3 poziome pasy: biały – żółty – zielony.
Remove ads
Burmistrzowie i pełniący funkcję burmistrza od 1990
- 1990-1994 – J. Wierzowiecki
- 1994-1998 – T. Staniewska
- 1998-2002 – W. Wall
- 2002-2006 – R. Mieloch
- 2006-2010 – D. Stachowiak, J. Supeł, D. Stachowiak, R. Augustyn, R. Mieloch, D. Duszyński, P. Wybierała
- 2010-2014 – P. Wybierała
- 2014-2018 – P. Lech
- 2018-2024 – P. Lech
- 2024-aktualnie - W. Piskozub
Transport
Podsumowanie
Perspektywa
Przez miasto przebiegają drogi: krajowa i wojewódzkie:
- droga krajowa nr 15: Trzebnica – Milicz – Krotoszyn – Września – Gniezno – Toruń – Ostróda
- droga wojewódzka nr 439: Żmigród – Milicz
- droga wojewódzka nr 448: Milicz – Twardogóra – Syców
W mieście znajduje się stacja kolejowa Milicz położona na państwowej linii kolejowej nr 281. 5 marca 2019 r. wznowiono połączenia pasażerskie na wyremontowanej linii kolejowej[26]. W rozkładzie jazdy 2018/2019 założono obsługę stacji przez pociągi spółki Koleje Dolnośląskie[27]. 7 połączeń dziennie w dni robocze oraz 4 pary połączeń w weekendy kursują w ramach linii D7 Krotoszyn – Jelcz-Laskowice przez Oleśnicę i Wrocław[27][28]. Czas przejazdu między Miliczem a stacją Wrocław Główny wynosi około 90 minut[26].
Regionalną komunikacje autobusową w Miliczu i okolicach zapewnia przedsiębiorstwo PKS Wołów, które posiada w mieście placówkę terenową oraz dworzec autobusowy. Utrzymywane są kursy autokarów do Wrocławia, Wołowa, Trzebnicy, Twardogóry, Sycowa, Poznania, Żmigrodu, Sulmierzyc, Krotoszyna, Jutrosina i in. Dworzec w Miliczu obsługują przelotowo autobusy przedsiębiorstw PKS Konin oraz PKS Ostrów Wielkopolski.
Od 26 marca 2019 r. gmina Milicz organizuje bezpłatną komunikację miejską (Mała Komunikacja Miejska w Miliczu), służącą lepszemu skomunikowaniu miasta ze stacją kolejową[29]. Założono kursowanie w dni robocze 4 kursów mikrobusu po linii okólnej, łączącej 10 przystanków w granicach miasta[29]. Połączenia obsługuje miejscowa placówka terenowa PKS Wołów[29]. Przejazdy są bezpłatne dla pasażerów[29].
Remove ads
Klimat (1979-2013)
Podsumowanie
Perspektywa
Ta sekcja od 2015-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji: 2015-04, wskazać dokładne źródła by można je było zweryfikować.
Średnie miesięczne ciśnienie atmosferyczne waha się od 1014,5 hPa (IV) do 1018,4 hPa (I), największy zanotowany wzrost ciśnienia 24 hPa, największy spadek 29 hPa[30].
Średnia roczna prędkość wiatru wynosi 4,1 m/s. Najmniejsze średnie zachmurzenie osiąga 47% (VIII), największe 75% (XII), średnie roczne 60%[31].
Średnia roczna temperatura powietrza osiąga +8,8 °C. W przebiegu rocznym najchłodniejszy jest styczeń (–1,1 °C), najcieplejszy lipiec (+18,7 °C). Najwyższą maksymalną temperaturę zanotowano 10 sierpnia 1992 (+37,6 °C), najniższą temperaturę minimalną 14 stycznia 1987 (–28,5 °C)[30].
Absolutna amplituda temperatury powietrza osiągnęła 66,1 °C. W ciągu roku występuje 43 dni gorących, czyli takich, w których maksymalna temperatura przekracza 25 °C, z czego 7 to dni upalne z temperaturą powyżej 30 °C; czasami zdarzają się w Miliczu dni bardzo upalne, podczas których maksymalna temperatura przekracza 35 °C. Najdłuższe fale upałów nad miastem wystąpiły:
- 6–11 VIII 1992 r. (6 dni)
- 23 VII – 2 VIII 1994 r. (11 dni)
- 18–28 VII 2006 r. (11 dni)
- 25–29 VII 2008 r. (5 dni)
- 10–17 VII 2010 r. (8 dni)[30]
Najwięcej dni upalnych (z temperaturą maksymalną powyżej 30 °C) zanotowano w 1994 r. – aż 20 dni, z czego 12 w lipcu 1994. Latem występują bardzo rzadko "noce tropikalne", kiedy temperatura minimalna nie spada poniżej 20 °C. Zdarzają się one od końca czerwca do początku sierpnia. Najwyższą minimalną temperaturę w Miliczu zanotowano 29 VII 2013 r. i było to 21,6 °C[30].
Dni mroźnych, z ujemną temperaturą maksymalną (poniżej 0 °C) jest w Miliczu tylko 28 rocznie. Średnia roczna suma opadu wynosi 461 mm[30].
Największe średnie miesięczne sumy opadu 70 mm (VII), najmniejsze 24 mm (II). Notowanych jest średnio 103 dni z opadem w roku (z maksimum w lecie)[30].
Remove ads
Turystyka i rekreacja
Liczne trasy rowerowe przebiegają także przez kompleksy stawów hodowlanych (największych w Europie), malownicze tereny Parku Krajobrazowego „Dolina Baryczy” i na obrzeżach chronionego Rezerwatu „Stawy Milickie”. W Miliczu znajduje się też ostoja koników polskich. Rzeka Barycz wykorzystywana jest również do turystyki kajakowej.
Wspólnoty wyznaniowe
- Kościół rzymskokatolicki (dekanat Milicz):
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Milicz-Południe
- zbór Milicz-Północ (Sala Królestwa Sławoszowice, ul. Łąkowa 4c)[33].
- Katolicki Kościół Narodowy w Polsce:
Współpraca międzynarodowa
Miasta partnerskie:
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads