Mitrastemonaceae – monotypowa rodzina roślin z rzędu wrzosowców. Obejmuje rodzaj Mitrastemon z dwoma gatunkami o znacznej dysjunkcji zasięgu. M. yamamotoi rośnie na rozproszonych obszarach w Azji wschodniej i południowo-wschodniej (Japonia, Malezja, Indochiny, Nowa Gwinea), a M. matudae w Meksyku, Gwatemali i północno-zachodniej Kolumbii. Są to bezzieleniowe, endofityczne rośliny pasożytnicze o niejasnej pozycji systematycznej. Pasożytują w korzeniach roślin z rodziny bukowatych (Fagaceae)[2][4] (rodzaje: Castanopsis, Lithocarpus, Trigonobalanus i dąb Quercus). U żywicieli powodują często powstawanie wyrośli w formie czarcich mioteł, a kwitnące pędy pasożytów wyrastają wokół nich w formie czarcich kręgów[5].
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Zamknij
- Pokrój
- Bezzieleniowe, wegetatywne organy (korzenie[5]) pasożytujące w korzeniach żywicieli mają włóknistą budowę, nie są zróżnicowane na tkanki (opisywane są jako plechowate)[6]. Mają postać nici przypominających grzybnię i tworzonych przez szeregowo ułożone wielojądrowe komórki[7]. Z korzeni żywicieli wyrastają, przebijając kopułowatą osłonę, powstającą głównie z tkanek gospodarza, krótkie (do 12 cm wysokości), nierozgałęzione i prosto wzniesione pędy kwiatowe. Są one bezzieleniowe, kremowe do żółtawo-białych[5].
- Liście
- Łuskowate, nakrzyżległe (wyrastają w czterech prostnicach). Kolejne łuski są coraz większe i najwyższe (największe) częściowo otulają kwiat[6]. Zwykle jest ich od 3 do 7 par, niekiedy do 24. Rzadko liście wyrastają w okółkach[5].
- Kwiaty
- Obupłciowe, pojedyncze, szczytowe. Osiągają 2–2,5 cm średnicy, są białe i promieniste. Okwiat zredukowany trwały, kubkowaty[6], w przypadku M. yamamotoi jest nieregularny, u M. matudae składa się z czterech listków[5]. Kwiaty są przedprątne[5]. Pręciki bardzo liczne[6], zrośnięte są w kopułowatą kolumienkę zawierającą poprzeczne kanaliki, w których powstaje pyłek[7], otwierające się na szczycie kolumienki[4]. Zalążnia jest górna, jednokomorowa, tworzona jest przez 9–15 (rzadko 20) owocolistków[4]. W czasie kwitnienia krótka i gruba[6] szyjka słupka przechodzi przez kanalik w kolumnie tworzonej przez zrośnięte pręciki[7]. Znamię jest kopułowate[2]. Zalążki są bardzo drobne i liczne, anatropowe[5].
- Owoce
- Nieco drewniejące, jagodokształtne torebki otwierające się poprzecznym pęknięciem. Zawierają liczne, drobne nasiona[4]. Okryte są twardą i lepką łupiną nasienną, żółtą do ciemnobrązowej, siateczkowatą po wyschnięciu[5].
Rośliny tu zaliczane, podobnie jak inne rośliny pasożytnicze, sprawiały z powodu redukcji organów wiele kłopotów z ich klasyfikacją systematyczną. Tradycyjnie rodzaj Mitrastemon zaliczany był do rodziny bukietnicowatych (Rafflesiaceae)[4][7]. Badania molekularne wskazują na relację filogenetyczną z rzędami ślazowców (Malvales) i wrzosowców (Ericales)[4]. Za klasyfikacją ich do wrzosowców świadczą wyniki analiz genu matR z DNA mitochondrialnego[8] oraz genów z jądrowego rDNA i sekwencji genów DNA mitochondrialnego[9].
- Pozycja systematyczna rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina Mitrastemonaceae zajmuje niepewną pozycję w obrębie rzędu wrzosowców, wchodzącego w skład kladu astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)[2].
- Podział rodziny[6][10]
- rodzaj Mitrastemon Makino, Bot. Mag. (Tokyo). 23: 326. 1909
- Mitrastemon yamamotoi Makino
- Mitrastemon matudae Yamam.
Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 215-216. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).
Mitrastemonaceae. [w:] Parasitic Plant Connection [on-line]. SIUC College of Science. [dostęp 2015-07-23].
Mitrastemon. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-23].
Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 391. ISBN 83-7079-779.
Mitrastemon. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2015-07-23].
Identyfikatory zewnętrzne: