Loading AI tools
krótkotrwała kąpiel w zimnej wodzie Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Morsowanie – zanurzenie lub krótkotrwała kąpiel w zimnej wodzie jeziora, morza, rzeki albo innego zbiornika wodnego. Może przyjąć formę kąpieli w przeręblu. Praktykowane jest od jesieni do wiosny i zwykle ma charakter grupowy[1].
Określenie zimna woda jest kwestią umowną związaną z reakcją fizjologiczną organizmu na zimno. Za zimną uznaje się wodę o temperaturze niższej niż 15 °C[2]. Dla potrzeb morsowania za zimną wodę uznaje się wodę o temp. w przedziale 8–12 °C, a za lodowatą o temp. ≤ 4 °C[3]
Regularne kąpiele w wodzie wpływają korzystnie na ciało i ducha[2][4], jednak wyjątkowe właściwości hartujące, pomagające zaadaptować się do trudnych warunków zimy, mają kąpiele w zimnej lub lodowatej wodzie. W Polsce znane jest przysłowie „zimna woda zdrowia doda”.
Zanurzanie się i pływanie w zimnej wodzie ma tradycję sięgającą zarania dziejów. Najstarsze wzmianki związane ze zanurzeniem w wodzie w celach leczniczych pochodzą z Egiptu i są datowane na 2500 lat p.n.e.
Amatorzy kąpieli w zimnej wodzie w Polsce są potocznie nazywani morsami[10]. Najstarszą organizacją w Polsce zrzeszającą sympatyków morsowania jest założony w 1975 roku Gdański Klub Morsów[11].
W Polsce został pobity rekord Guinnessa w największej liczbie osób biorących jednocześnie udział w morsowaniu – 1799 uczestników podczas Międzynarodowego Zlotu Morsów w Mielnie w 2015 roku[12][13].
Zanurzanie się w zimnej wodzie jest aktywnością ciesząca się sporą popularnością w krajach nordyckich (szczególnie w Finlandii), bałtyckich, Europie Wschodniej, gdzie jest związana z lokalnymi tradycjami i powszechnością łączenia tej czynności z sauną oraz banią. Liczbę regularnie kąpiących się Finów (1–2 x w tygodniu) szacowana jest na 150 000[14]. Pierwsze zawody pływackie zostały zorganizowane w Finlandii w miejscowości Tampere w 1989 roku.
W Rosji, podobnie jak w Polsce, sympatyków zimowych kąpieli nazywa się morsami[15], w Finlandii fokami, w Stanach Zjednoczonych niedźwiedziami polarnymi.
W 2000 roku w Helsinkach zostały zorganizowane pierwsze Zimowe Mistrzostwa Świata w pływaniu (WSWC). Od 2002 roku zimowe zawody pływackie odbywają się corocznie (mistrzostwa świata – raz na dwa lata)[16]. Konkurencje mistrzostw: 25 metrów (styl klasyczny i styl dowolny), 50 metrów styl dowolny, 450 metrów styl dowolny i 4 × 25 metrów styl klasyczny[16]. W 2006 roku w Finlandii powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Pływaków Zimowych (ang. International Winter Swimming Association (IWSA))[17]. W 2009 roku zostało powołane Międzynarodowe Stowarzyszenie Pływaków Lodowych (ang. The International Ice Swimming Association (IISA))[18][19].
Rok | Miasto | Kraj | Liczba uczestników |
---|---|---|---|
2000 | Helsinki | Finlandia | 500 |
2001 | Jyväskylä | Finlandia | 700 |
2002 | Kajaani | Finlandia | 650 |
2004 | Muonio | Finlandia | 300 |
2006 | Oulu | Finlandia | 980 |
2008 | Londyn | Wielka Brytania | 680 |
2010 | Bled | Słowenia | 790 |
2012 | Jurmała | Łotwa | 1129 |
2014 | Rovaniemi | Finlandia | 1244 |
2016 | Tyumen | Rosja | 1275 |
2018 | Tallin | Estonia | 1389 |
2020 | Bled | Słowenia | 1052 |
2022 | Pietrozawodsk | Rosja | impreza odwołana[22] |
2023 | Bled | Słowenia | |
2024 | Tallinn | Estonia |
Przystępując do morsowania należy być odpowiednio przygotowanym pod względem: psychicznym, kondycyjnym, zdrowotnym, jak i organizacyjnym. Należy być świadomym swoich aktualnych możliwość fizycznych i aktualnego ogólnego stanu zdrowia. Kąpiel w przeręblu to aktywność, która przede wszystkim ma walor profilaktyczny i rekreacyjny, natomiast nie leczniczy.
Aby zminimalizować ryzyko szoku termicznego do morsowania należy się przygotowywać kilka miesięcy wcześniej przez stopniowe oswajanie się z zimną wodą oraz ćwiczenia fizyczne, oddechowe i medytacyjne[26]. Kąpiele w zimnej wodzie są dość sporym wysiłkiem, a lodowatej silnym szokiem dla organizmu, dlatego osoby wrażliwe na zimno powinny rozpocząć regularne oswajanie się z zimną wodą późnym latem lub na początku jesieni[27].
Regularne stosowanie technik medytacyjnych, zwłaszcza medytacji transcendentalnej[28], wpływa na redukcję poziomu lęku, podniesienie odporności na ból[26], obniżenie ciśnienia krwi[28] oraz w dłuższym okresie może wpłynąć na zmniejszenie przypadków incydentów kardiologicznych[29], udaru mózgu. Głównym celem stosowanych technik medytacyjnych podczas przygotowania do kąpieli oraz w jej trakcie (medytacja w zimnej wodzie) jest wydłużenie czasu przebywania w zimnej wodzie[30][31][32]. U osób zahartowanych do zimna występuje termogeneza bezdrżeniowa poprzedzająca (ang. anticipatory thermogenesis) po raz pierwszy zbadana u pływaka lodowego Lewis Gordon Pugh polegająca na generowaniu w sposób świadomy znacznych ilości ciepła przez brunatną i beżową tkankę tłuszczową kilka minut przed kontaktem z lodowatą wodą[33][34]. Techniki medytacyjne nie wpływają na redukcję ryzyka związanego z następstwem szoku termicznego[potrzebny przypis].
Przed dołączeniem do grupy morsów, należy w ramach konsultacji lekarskiej wykluczyć problemy kardiologiczne, w tym ukryte np. zespół długiego QT[2], choroba niedokrwienna serca, przerost mięśnia sercowego, choroby układu krążenia, nadciśnienie, epilepsję, choroby nerek, które są jednym z przeciwwskazań do morsowania.
Kąpiel w zimnej wodzie należy odbywać w asekuracji doświadczonej osoby lub w większej grupie. Dotyczy to zwłaszcza nowicjuszy nieświadomych potencjalnych zagrożeń w postaci np. szczególnie niebezpiecznych następstw szoku termicznego[35], nagłej utraty świadomości, hipotermii[36], spadku możliwości poruszania się w wodzie[35] skaleczeń czy ryzyka odmrożeń.
Metodami wspomagającymi przygotowanie do zanurzenia w zimnej wodzie mogą być: zimne prysznice, chodzenie boso, praktykowanie technik oddechowych, m.in. Butejki, Wima Hofa[37], praktykowanie technik medytacyjnych, m.in. tummo, post przerywany w protokole 19/5 (5-godzinne okno żywieniowe)[38].
W celu uprawiania morsowania warto zaopatrzyć się w kostium kąpielowy. W przypadku nieznanego lub skalistego dna stopy można osłonić przed skaleczeniem, zakładając obuwie ochronne. Aby, dłużej wytrzymać w wodzie wrażliwe powierzchnie dłoni można osłonić rękawiczkami, a głowę czapką[39].
Zamierzając pływać w zimnej wodzie w danym dniu, należy być: wypoczętym, trzeźwym i na czczo (3 h przed wejściem do wody nie należy jeść). Tuż przed wejściem do wody wykonuje się min. 15-minutową rozgrzewkę organizmu. Wchodzenie do wody pod wpływem substancji wpływających na działanie układu nerwowego jest niedopuszczalne, dotyczy to też alkoholu, który zmniejsza odporność organizmu na hipotermię[40].
Długość kąpieli uzależniona jest od samopoczucia, doświadczenia, wieku i temperatury wody. Najniebezpieczniejszym momentem podczas morsowania, związanym z największą liczbą zgonów w wyniku utonięcia, jest szok termiczny (ang. cold shock)[41] dotyczący każdej osoby wchodzącej do wody. Po zanurzeniu szczytowy moment szoku termicznego osiągany jest po około 30 sek.[42], adaptacja osiągana jest po około 2–3 min. Dłuższe przebywanie > 3 min w wodzie prowadzi do powolnego wychłodzenia coraz głębszych warstw organizmu, prowadząc po pewnym czasie do zaburzeń przewodnictwa nerwowego obserwowanego w postaci zaburzeń czucia, spadku siły, problemów z poruszaniem się, paraliżu obwodowego, co może wpłynąć na ryzyko utonięcia. U zdrowych osób w ciągu pierwszych 30 min hipotermia (głębokie wychłodzenie tkanek) nie powinna się pojawić[2][43].
Objawy hipotermii w zależności od temperatury ciała to[44]:
Aklimatyzacja do zimna wynosi około 10 dni i przejawia się w większej odporności na hipotermię.
Pływacy lodowi z nadwagą i otyłością z powodu izolacyjnych właściwości podskórnej tkanki tłuszczowej zgromadzonej na tułowiu są znacznie bardziej odporni na hipotermię[45]. Przykładem jest przypadek islandzkiego rybaka Gudlaugur Fridthorsson o BMI 33,56 kg/m², którego kuter zatonął, koledzy utonęli, a on w lodowatej wodzie morskiej o temp. 5 °C (temp. powietrza wynoszącej ok. –2 °C) ubrany w dżinsy, koszulę i sweter w ciągu 6 h zdołał, dopłynął do brzegu. Uważa się, że wysportowany pływak w wodzie o temp 0,3 °C może przebywać do max. 45 min[46][47].
Zdrowotne zalety regularnych kąpieli w zimnej wodzie są znane od czasów starożytnych.
W celu polepszenia efektów kąpieli w zimnej wodzie morsowanie można połączyć z wizytą w tradycyjnej bani lub saunie.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.