Rezedowate (Resedaceae L.) – rodzina roślin z rzędu kapustowców (Brassicales), do której zaliczanych jest 7 rodzajów występujących w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego oraz na suchych obszarach w strefie międzyzwrotnikowej[2] w Ameryce Środkowej i Północnej, w Europie, Afryce Północnej, Wschodniej i Południowej, w Azji Południowej[3]. W Polsce rosną przedstawiciele rodzaju rezeda (Reseda)[4]. Do tego rodzaju też należą rośliny użytkowe z rodziny. Rezeda wonna uprawiana jest jako ozdobna ze względu na silny aromat. Z jej korzeni i płatków pozyskiwany jest olejek rezedowy wykorzystywany w perfumerii. Rezeda żółtawa jest rośliną barwierską dostarczającą żółtego barwnika znanego już od czasów antycznych. W sposób trwały barwi tkaniny, najlepiej jedwab i wełnę – białe na żółto, a niebieskie na zielono[5].
1.Rezeda żółtawa, 2.Rezeda żółta | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina |
rezedowate |
Nazwa systematyczna | |
Resedaceae DC. ex Gray Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 622, 665. 1 Nov 1821, nom. cons. |
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny roczne, dwuletnie i byliny, także pnącza, krzewy i drzewa[3].
- Liście
- Skrętoległe, czasem skupione w przyziemnej rozecie, rzadko naprzeciwległe (Borthwickia)[3], liście pojedyncze, trójlistkowe do pierzasto złożonych[6][3]. Czasem obecne są szczątkowe przylistki wykształcające się zwykle jako gruczołki lub ciernie[3].
- Kwiaty
- Zebrane zwykle w kłosy i grona i wsparte przysadkami, rzadko wyrastają pojedynczo w kątach liści (Neothorelia). Zwykle są obupłciowe, od grzbiecistych do promienistych. Działki kielicha występują w liczbie od dwóch do 8, są równej lub nierównej długości, są zrośnięte, czasem w rurkę pękającą i odsuwaną na bok przez otwierającą się koronę (Borthwickia). Płatki korony występują także w liczbie od dwóch do 8, rzadko są całkiem zredukowane, mogą być wolne lub zrośnięte, często są asymetryczne (często górny płatek ma paznokieć, jest większy i ma frędzlowatą krawędź). Pręcików jest od 3 do 70, u nasady zrośniętych. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami. Zalążnia górna, powstaje z wolnych lub zrastających się dwóch do 8 owocolistków zakończonych szczytowo znamionami. Z dna kwiatowego wyrasta miodnik, często o budowie asymetrycznej[3].
- Owoce
- Torebki, czasem nie połączone ze sobą mieszki, rzadko pestkowce[3].
Systematyka
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana w stosunku do Gyrostemonaceae w obrębie rzędu kapustowców. W stosunku do systemu APG III z 2009 zmiana polega na przeniesieniu tu rodzaju Borthwickia i plemienia Stixideae wcześniej zaliczanych do kaparowatych Capparaceae[7].
kapustowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja rodziny w systemie Cronquista (1981)
Gromada okrytonasienne, klasa dwuliścienne (Magnoliopsida Brongn.), podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), rząd kaparowce (Capparales Hutch.), rodzina rezedowate (Resedaceae).
- Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Resedineae Engl., rodzina rezedowate (Resedaceae DC. ex Gray)[8].
- Wykaz rodzajów w ujęciu APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[9]
- Borthwickia W. W. Smith
- Podrodzina Stixideae Hallier
- Forchhammeria Lieb.
- Neothorelia Gagnepain
- Stixis Loureiro
- Tirania Pierre
- Podrodzina Resedeae Reichenbach
- Caylusea A. St.-Hil.
- Homalodiscus Bunge ex Boiss.
- Randonia Coss.
- Reseda L. – rezeda (w tym: Ochradenus Delile – ochradenus, Oligomeris Cambess.)
- Sesamoides Ortega – rezedowiec
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.