Loading AI tools
oficer dyplomowany Wojska Polskiego, uczestnik III powstania śląskiego Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tadeusz Puszczyński, ps. „Zapała”, „Konrad”, „Konrad Wawelberg” (ur. 2 lutego 1895 w Piotrkowie Trybunalskim[1], zm. 24 lutego 1939 w Warszawie) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, uczestnik III powstania śląskiego, dowódca „Grupy Wawelberga” prowadzącej działania specjalne.
w mundurze Legionów | |
podpułkownik dyplomowany piechoty | |
Data i miejsce urodzenia |
2 lutego 1895 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
|
Syn dzierżawcy majątków ziemskich[2] Władysława i Pelagii z Ochlewskich[3]. Początkowo uczył się w gimnazjum rządowym, a po strajku szkolnym w prywatnym gimnazjum polskim w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie był przyjacielem Zygmunta Zaremby, Tadeusza Żarskiego i Stefana Roweckiego. Od 1910 był członkiem Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej „Filarecja”. Był jednym z kierowników organizacji pod pseudonimem „Zapała”. W 1912 w związku z nielegalną działalnością był aresztowany i osadzony w więzieniu na dziewięć miesięcy[3]. Po uwolnieniu za kaucją przeniósł się do Białej Cerkwi, gdzie złożył egzamin maturalny[4], a stamtąd zagrożony ponownym aresztowaniem wyjechał w 1914 do Krakowa na dalsze studia[5]. Od 1913 był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej. Równocześnie wstąpił do „Strzelca”, gdzie ukończył kurs podoficerski[5].
Od sierpnia 1914 był żołnierzem IV batalionu I Brygady Legionów Polskich pod dowództwem Tadeusza Furgalskiego „Wyrwa”. Dowodził plutonem w bitwach pod Brzegami, Ksanami, Czarnkową i Winiarami[5]. w Jakubowicach został mianowany sierżantem. Od maja 1915 z powodu stanu zdrowia został przydzielony do Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego[5], działając w powiecie radomszczańskim jako zastępca oficera werbunkowego[4].
W tym samym czasie, od listopada 1915 został komendantem obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej w Okręgu Kieleckim. Po przejściu do działalności nielegalnej w grudniu 1915 jako „Konrad” był do marca 1916 zastępcą komendanta Okręgu Piotrkowskiego, i od maja 1916 do marca 1917 zastępcą komendanta Okręgu Kieleckiego POW[4]. Kierował m.in. wyszkoleniem bojowym prowadząc kursy i szkoły wojskowe w Kielcach, Busku Zdroju i Miechowie. Jednocześnie wspomagał tworzenie struktur lewicy niepodległościowej[4].
Od marca 1917 został dowódcą Okręgu Radomskiego. W maju 1918 został komendantem lotnych oddziałów bojowych na okupacje austriacką, zaś od 8 października 1918 szefem sztabu Komendy Naczelnej IV POW w Lublinie, zaś 4 listopada 1918 objął po ppłk. Stanisławie Burhardt-Bukackim Komendę Naczelną POW na okupację austriacką[5].
Od 7 listopada 1918 w Wojsku Polskim, podlegając bezpośrednio ministrowi spraw wojskowych Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej gen. por. Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi[5]. W listopadzie otrzymał awans na porucznika.
Od stycznia 1919 dowodził Okręgiem Radomskim Milicji Ludowej, a następnie od kwietnia 1919 był dowódcą kompanii[6] i VIII batalionu strzelców Milicji Ludowej, wcielony w lipcu 1919 do Białostockiego Pułku Piechoty (późniejszy 79 pułk piechoty). Był ranny w bitwie pod Rzuchowicami[5].
W czasie I powstania śląskiego był obserwatorem z ramienia Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od kwietnia 1920 kierował Wydziałem Plebiscytowym dla Górnego Śląska. Od sierpnia 1920 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Jednocześnie od 1921 kierował referatem I (Techniki wywiadu) Oddziału II Sztabu Generalnego WP. 19 stycznia 1921 został zatwierdzony w stopniu kapitana z dniem 1 kwietnia 1920, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[7].
Dowodził grupą dywersyjną (Grupa Destrukcyjna Wawelberga) zorganizowanej przez II Oddział Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, działającej na rzecz III powstania śląskiego. 1 kwietnia 1921 Puszczyński zameldował się hotelu „Deutsche Haus” w Strzelcach Opolskich jako kupiec drzewny Konrad Wawelberg. W jego apartamencie często przebywali ludzie podający się za pośredników handlowych. W rzeczywistości byli to łącznicy oddziałów komandosów, które po wcześniejszym przeszkoleniu zostały rozlokowane w zakonspirowanych placówkach od Praszki i Kluczborka, po Opawę, Prudnik i Rybnik. 1 maja do hotelu przybył łącznik z rozkazem wykonania akcji „Mosty”. Następnego dnia Puszczyński wyjechał do Opola, by osobiście nadzorować akcję wysadzania mostów kolejowych w Szczepanowicach i Czarnowąsach. Wysadzenie mostów było sygnałem do rozpoczęcia powstania[8].
W czasach II Rzeczypospolitej w okresie 1922–1927 był oficerem Sztabu Generalnego WP. W 1929 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną, następnie był wykładowcą w szkole i dowódcą batalionu w 65 pułku piechoty. 20 września 1930 roku ogłoszono jego przeniesienie do Dowództwa 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu na stanowisko szefa sztabu[9].
23 marca 1932 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko szefa sztabu[10]. 17 września 1936 został mianowany dowódcą Pułku KOP „Sarny”. 4 października 1936 objął obowiązki dowódcy pułku. Od 1 listopada 1936 do 15 marca 1937 dowodził w zastępstwie Brygadą KOP „Polesie”. 16 marca 1937 został dowódcą Pułku KOP „Snów”. 14 listopada 1938 powrócił do Dowództwa KOP w Warszawie na stanowisko szefa sztabu[6]. Ciężko chory ostatni rok spędził w szpitalu. Zmarł 24 lutego 1939 w Warszawie na nowotwór mózgu. Pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika. Pochowany 27 lutego 1939 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B5-1-4)[11].
Od 2019 roku Tadeusz Puszczyński jest patronem 13 Śląskiej Brygady Obrony Terytorialnej[18][19].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.