Loading AI tools
niestniejąca już infrastruktra transportu publicznego na Malcie Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tramwaje na Malcie – system transportu tramwajowego istniejący na Malcie w latach 1905–1929. System składał się z linii rozpoczynających się w Valletcie i prowadzących do Three Cities, Żebbuġ i Birkirkary. W latach 20. ze względu na zwiększającą się liczbę samochodów na wyspie linia zaczęła przynosić straty i podjęto decyzję o jej likwidacji. Linię zamknięto 15 grudnia 1929 roku.
tramwaj | |
Państwo | |
---|---|
Lokalizacja | |
Lata funkcjonowania |
1905–1929 |
Infrastruktura | |
Rozstaw szyn |
1000 mm |
Liczba zajezdni |
1 |
|
Pierwsza propozycja budowy linii tramwajowej na Malcie pojawiła się w październiku 1901 roku[2]. Sacco Albanese, były pracownik Edison Manufacturing Company wystąpił o koncesję na budowę i eksploatację tramwaju na okres 99 lat[2]. Jego propozycja zakładała budowę trzech linii[2]:
Początkowa stacja tramwaju miała znajdować się w okolicy bramy miejskiej w Valletcie i miała dawać możliwość przedłużenia linii do centrum miasta[3].
W roku 1902 pojawiła się inna propozycja budowy tramwaju – obsługującego jedynie Vallettę, jednak została ona odrzucona przez rząd, który sprzeciwiał się tramwajowi w obrębie miasta[3].
Przetarg na budowę i utrzymanie tramwaju rozpisano pod koniec września 1902, jednak do połowy lutego zgłosiła się do niego tylko jedna firma: Macartney, McElroy & Co. Ltd[3]. Firma proponowała budowę dwóch linii: z Valletty do Sliemy, z Valletty do Three Cities oraz dwóch wind: w Marsamxett oraz przy przystani w okolicy górnych ogrodów Barrakka[4][5]. Umowę z firmą podpisano 2 lipca 1903 i przewidywała ona budowę linii z Valletty do Three Cities oraz Żebbuġ z możliwością przedłużenia do Ħamrun[4][6].
Przez kolejne pół roku po podpisaniu umowy trwały jeszcze rozmowy dotyczące szczegółów technicznych, jak tego na których odcinkach należy wybudować linię dwutorową, a gdzie jednotorową[7]. Ostateczne plany zostały zatwierdzone 4 grudnia 1903[8]. Trwały także poszukiwania miejsca na budowę zajezdni oraz stacji zasilającej, które udało znaleźć się dopiero pod koniec grudnia – rząd sprzedał firmie działkę znajdującą się w Marsie, przy planowanej trasie do Three Cities[8]. Zdecydowano się także na budowę jednej z wind proponowanych przez firmę[8].
Budowę stacji zasilającej i zajezdni rozpoczęto w czerwcu 1904[8]. We wrześniu firma podjęła decyzję o przedłużeniu odcinka z Ħamrun aż do stacji kolejowej w Birkirkara[9].
Ceremonia otwarcia linii odbyła się 23 lutego 1905 w zajezdni w Marsie[10]. Wśród zaproszonych gości byli gubernator Malty Charles Mansfield Clarke wraz z żoną oraz arcybiskup Malty Pietro Pace, który pobłogosławił wagony[10]. Po wygłoszonej przez McElroya przemowie odbył się inauguracyjny przejazd do stacji w Valletcie[10][11]. Prace nad przedłużeniem linii do Birkirkary zakończyły się niedługo po otwarciu pierwszego odcinka – 4 marca, a jego otwarcie nastąpiło w maju[12][13].
Już od początku działalności tramwaju dochodziło do wielu kolizji i wypadków[14]. W kwietniu zderzyły się dwa jadące w przeciwnych kierunkach wagony[14]. W sierpniu doszło do czołowego zderzenia tramwaju i taksówki, w wyniku czego zginął kierowca taksówki[14]. Najpoważniejszy wypadek nastąpił 30 września po wyjeździe z Marsy w kierunku Bormli (Three Cities)[15]. W pojeździe zawiodły hamulce i tramwaj nabierając prędkości stoczył się ze stromego wzgórza Għajn Dwieli, a następnie uderzył w kamienny mur oraz słup podtrzymujący sieć trakcyjną[15][16]. W wyniku wypadku śmierć poniosło trzech pasażerów oraz szkolący się motorniczy, a ponad 20 osób (w tym motorniczy kierujący tramwajem) zostało rannych[17].
Po wypadku zdecydowano się na przebudowę linii w okolicy Għajn Dwieli, tak aby uniknąć stromego wzniesienia[18]. Trasę skierowano bardziej na południe przez Pjazza Antoine de Paule[18]. Innym następstwem wypadku było opublikowanie w kwietniu 1906 roku nowych przepisów dla motorniczych, które między innymi regulowały takie kwestie jak minimalny wiek motorniczego oraz wprowadzały wymóg zdania państwowego egzaminu[19].
W roku 1907 Macartney i McElroy podjęli działania mające na celu powołanie nowego przedsiębiorstwa Malta Tramways Ltd i przekazanie mu linii[20]. Macartney liczył na sprzedaż 125 000 udziałów o wartości jednego funta, jednak ostatecznie udało się zebrać jedynie 18 177 funtów[21]. Firma rozpoczęła działalność 1 sierpnia 1908 roku[21]. W 1909 roku otwarto nową siedzibę firmy w okolicy bramy miejskiej w Valletcie[21].
I wojna światowa spowodowała problemy w zaopatrzeniu – pojawiły się trudności z zakupem części zapasowych oraz węgla, używanego w elektrowni firmy do produkcji prądu[22]. Krytyczny okres nastąpił w 1917 roku – w październiku firma zmuszona została do zawieszenia działalności linii, ze względu na brak części zapasowych[23]. Wznowienie funkcjonowania linii nastąpiło dopiero po zakończeniu wojny, w lipcu 1919[23].
W latach 20. znacznie wzrosła liczba samochodów na wyspie, co przełożyło się na spadek dochodów tramwaju[24]. Na początku grudnia 1929 roku zdecydowano o likwidacji tramwaju[24]. Do zamknięcia linii doszło 15 grudnia[25].
W 1930 roku podjęto próbę sprzedaży słupów trakcyjnych oraz usunięto szyny[26][27]. Elektrownia firmy funkcjonowała do 1931 roku w celu dostarczania prądu do windy[27]. Siedziba firmy istniała do roku 1950, kiedy to została wyburzona ze względu na budowę dworca autobusowego[27].
Początkowo przedsiębiorstwo miało 16 tramwajów piętrowych bez dachu na górnym pokładzie, zbudowanych w Anglii przez British Electric Car Company w 1904 roku[28]. Zbudowane były one na pojedynczych, czterokołowych wózkach firmy Brill[28]. Wagony o numerach 7–16 na dolnym pokładzie nie miały ścian bocznych i wyposażone były w ławki przez całą szerokość wagonu[28]. Pięć kolejnych wagonów tego typu zostało zakupionych w roku 1905[29]. Ostatnie zamówienie na wagony pasażerskie zostało złożone w 1909 roku – dostarczono wtedy cztery wagony zbudowane przez United Electric Car Company[30].
Po tym jak firma w 1906 roku podjęła się zadania spryskiwania ulic w celu ograniczenia kurzu, dokonano zakupu doczepnego wagonu cysterny[31][32]. Zbudowana ona była przez J.G. Brill Company i była wyposażona w zbiornik o pojemności 1800 galonów[32]. Montażu napędu dokonano na Malcie[32]. Kolejną podobną cysternę kupiono w 1911 roku[33].
Numery | Rok budowy | Producent | Opis |
---|---|---|---|
1–6 | 1904 | British Electric Car Company | siedzenia po bokach, przejście środkiem |
7–16 | 1904 | ławki przez całą szerokość wagonu, wejście z zewnątrz | |
17–21 | 1906 | Brush Electrical Engineering Company | |
22–25 | 1909 | United Electric Car Company | siedzenia po bokach, przejście środkiem |
1907 | J.G. Brill Company | cysterna | |
1911 |
Po zamknięciu linii wagony zostały przewiezione na stację kolejową w Ħamrun, gdzie zostały pozbawione wózków, a następnie sprzedane[35].
Rozstaw szyn na linii wynosił 1000 mm[36]. Początkowo jedynie fragment linii z Valletty do Ħamrun był dwutorowy, natomiast pozostałe odcinki były jednotorowe z mijankami[37]. Z czasem kolejne odcinki były przebudowywane na linię dwutorową[13].
System miał jedną zajezdnię znajdującą się w Marsie, na terenie której znajdowała się hala postojowa oraz elektrownia służąca do zasilania linii oraz windy w górnych ogrodach Barrakka[8][38].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.