Wampir zwyczajny

Wampir zwyczajny^[12] (Desmodus rotundus) – gatunek ssaka z podrodziny wampirów (Desmodontinae) w obrębie rodziny liścionosowatych (Phyllostomidae).

Wampir zwyczajny

Desmodus rotundus[1]
(É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Rodzina	liścionosowate
Podrodzina	wampiry
Plemię	Desmodontini
Rodzaj	wampir
Gatunek	wampir zwyczajny
Synonimy
Phyllostoma rotundum É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810[2] Rhinolophus ecaudatus Schinz, 1821[3] Desmodus rufus Wied-Neuwied, 1824[4] Phyllostoma infundibiliforme Rengger, 1830[5] Edostoma cinerea d’Orbigny, 1834[6] Desmodus dorbignyi Waterhouse, 1838[7] Desmodus murinus Wagner, 1840[8] Desmodus fuscus Burmeister, 1854[9] Desmodus mordax Burmeister, 1879[10]
Podgatunki
D. r. rotundum (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810) D. r. murinus Wagner, 1840
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego nazwał w 1810roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire nadając mu nazwę Phyllostoma rotundum^[2]. Holotyp pochodził z Asunción, w Paragwaju^[13]. Podgatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego nazwał w 1840 roku niemiecki zoolog Johann Andreas Wagner nadając mu nazwę Desmodus murinus^[8]. Holotyp pochodził z Meksyku^[14][15]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju wampir^[12] (Desmodus)^{[14][13][16][17]}.

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[17].

Etymologia

• Desmodus: gr. δεσμος desmos „zawijany”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”^[18].
• rotundus: łac. rotundus „okrągły”, od rota „koło”^[19].
• murinus: nowołac. murinus „mysio-szary”, od łac. murinus „myszowaty”, od mus, muris „mysz”^[20].

Zasięg występowania

Wampir zwyczajny występuje w Ameryce zamieszkując w zależności od podgatunku^[17]:

• D. rotundus rotundus – Kolumbia, Wenezuela, Gujana, Ekwador, Peru, Brazylia, Boliwia, Paragwaj, północne Chile, Argentyna i Urugwaj; także wyspy Margarita i Trynidad.
• D. rotundus murinus – Sonora i Tamaulipas w północnym Meksyku na południe przez Amerykę Środkową do północnej i zachodniej Kolumbii i zachodnich zboczy Andów w Ekwadorze i Peru.

Morfologia

Długość ciała 68–93 mm, ogona brak, długość ucha 16–21 mm, długość tylnej stopy 13–22 mm, długość przedramienia 52–64 mm; masa ciała 25–40 g^[16]. Ma brązowo-szare futro z jaśniejszą stroną brzuszną. Brak błony ogonowej (uropatagium), która występuje u innych nietoperzy. Wampir zwyczajny ma dobrze rozwinięty zmysł węchu i duże oczy. Kończyny także są wyspecjalizowane. Przednie posiadają długi kciuk i są dobrze rozwinięte, zaś tylne są mocne^[21][22][23]. Jak wszystkie nietoperze potrafi latać, ale w odróżnieniu od innych nietoperzy potrafi też biegać i skakać. U wampirów zwyczajnych występuje dymorfizm płciowy, samice są większe od samców. Wzór zębowy: I ${\displaystyle {\tfrac {1}{2}}}$ C ${\displaystyle {\tfrac {1}{1}}}$ P ${\displaystyle {\tfrac {1}{2}}}$ M ${\displaystyle {\tfrac {1}{1}}}$ = 20^[16].

Kariotyp wynosi 2n = 28 i FN = 52^[16].

Ekologia

Zwyczaje

Wampir zwyczajny preferuje tropikalne i subtropikalne klimaty. Zazwyczaj żyje w koloniach od 20 do 100 osobników, jednakże notowane były również dużo większe kolonie w liczbie 5 tys. Desmodus rotundus osiedla się w umiarkowanie oświetlonych jaskiniach o głębokich szczelinach i zagłębieniach. Można go także znaleźć w starych studniach, szybach kopalnianych i opuszczonych budynkach. W miejscach występowania wampira zwyczajnego można wyczuć charakterystyczną woń amoniaku, pochodzącą ze strawionej krwi^[24]. Na łowy wylatuje nocą, dzień spędzając ukryty w dziuplach drzew, jaskiniach i innych kryjówkach. Zaatakowane zwierzę zwykle nie zauważa napastnika, gdyż w ślinie wampira znajdują się substancje znieczulające. W przypadku nieudanego polowania przez któregoś z dorosłych osobników zdarza się dzielenie się zdobytą krwią w społeczności^[25].

Rozmnażanie

Wampiry zwyczajne mogą rozmnażać się cały rok, jednakże szczyt zachowań reprodukcyjnych przypada na okresy od kwietnia do maja i od października do listopada. Największą liczbę zapłodnionych samic zaobserwowano podczas pory deszczowej w Meksyku i Kostaryce. Samice mogą być w ciąży więcej niż jeden raz w ciągu roku. Ciąża trwa około 7 miesięcy. Zazwyczaj rodzi się jedno młode, lecz zdarzają się również bliźnięta. Są one karmione mlekiem matki przez pierwszy miesiąc życia, a następnie razem z matką wyruszają na łowy^[26][27].

Odżywianie

Odżywiają się wyłącznie krwią kręgowców. Nacinają skórę ofiar swymi bardzo ostrymi zębami i zlizują spływającą krew. Krew ta nie krzepnie, gdyż ślina tego nietoperza zawiera specjalne antykoagulanty. Jego przełyk jest tak wąski, że oprócz krwi nie jest w stanie przełknąć innego pożywienia.

Wampiry nie tylko osłabiają zaatakowane zwierzęta, ale mogą być nosicielami wścieklizny. Według jednej z teorii wampiry spowodowały wyginięcie koni w krainie neotropikalnej^[28].

Komunikacja i percepcja

Najczęściej porozumiewają się między sobą matki z młodymi. Krzyki kontaktowe zarejestrowane zostały w przedziale 6–12 kHz. Zwykle pojawiają się one podczas podziału żywności lub gdy młode chce znaleźć matkę. Sygnały chemiczne i dotykowe również mogą odgrywać ważną rolę w komunikacji. Nietoperze wampiry używają również echolokacji i wzroku, by zlokalizować ofiarę. Mogą także korzystać z węchu i słuchu podczas polowań.