Żeneta zwyczajna

Żeneta zwyczajna^[25], żeneta europejska (Genetta genetta) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny Genettinae w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).

Żeneta zwyczajna

Genetta genetta[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Rodzina	wiwerowate
Podrodzina	Genettinae
Rodzaj	żeneta
Gatunek	żeneta zwyczajna
Synonimy Viverra genetta Linnaeus, 1758[2] Viverra genetta gallica Oken, 1816[3] Viverra genetta hispanica Oken, 1816[3] Genetta afra F. Cuvier, 1825[4] Genetta vulgaris Lesson, 1827[5] Viverra senegalensis J.B. Fischer, 1829[6] Genetta communis Burnett, 1830[7] Viverra dongolana Hemprich & Ehrenberg, 1832[8] Viverra leptura Reichenbach, 1836[9] Viverra genetta var. barbar Wagner, 1841[10] Genetta barbara C.H. Smith, 1842[11] Genetta bonapartei Loche, 1857[12] Genetta communis melas Graells, 1897[13] Genetta genetta balearica O. Thomas, 1902[14] Genetta grantii O. Thomas, 1902[15] Genetta rhodanica Matschie, 1902[16] Genetta pulchra Matschie, 1902[16] Genetta neumanni Matschie, 1902[17] Genetta hararensis Neumann, 1902[18] Genetta guardafuensis Neumann, 1902[18] Genetta terrae sanctae Neumann, 1902[18] Genetta albipes Trouessart, 1904[19] Genetta peninsulae Cabrera, 1905[20] Genetta genetta lusitanica Seabra, 1924 Genetta dongolana tedescoi de Beaux, 1924[21] Genetta genetta pyrenaica E. Bourdelle & De Zillière, 1951[22] Genetta genetta isabelae Delibes, 1977[23]
Podgatunki
G. g. genetta (Linnaeus, 1758) G. g. dongolana (Hemprich & Ehrenberg, 1832) G. g. grantii O. Thomas, 1902 G. g. pulchra Matschie, 1902 G. g. senegalensis (J.B. Fischer, 1829)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[24]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Viverra genetta^[2]. Miejsce typowe to El Pardo, w pobliżu Madrytu, w Hiszpanii^[26].

G. felina traktowany jest tradycyjnie jako podgatunek G. genetta^[26] lecz analiza molekularna wykazała, że takson ten jest bliżej spokrewniony z G. maculata niż z G. genetta^[27]. Wysoka zmienność wewnątrzgatunkowa w obrębie G. genetta sprawia, że wyraźne rozróżnienie między populacjami jest trudne do oceny i dotychczas opisano ponad 20 podgatunków^[27]. Konieczna jest rewizja taksonomiczna^[27]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków^[27].

Kladogram za Patou et al., 2008 (uproszczono)^[28]

Viverridae	Paradoxurinae Arctogalidia trivirgata Arctictis binturong Paguma larvata Paradoxurus hermaphroditus Paradoxurus jerdoni Hemigalinae Cynogale bennettii Chrotogale owstoni Hemigalus derbyanus Viverrinae Viverra tangalunga Genettinae Genetta genetta Genetta servalina

Etymologia

• Genetta: starofr. genette „żeneta”^[29].
• dongolana: Dongola, Sudan^[8].
• grantii: William Robert Ogilvie-Grant (1863–1924), szkocki ornitolog^[15].
• pulchra: łac. pulcher, pulchra „piękny”^[30].
• senegalensis: Senegal^[31].

Zasięg występowania

Żeneta zwyczajna występuje w południowo-zachodniej Europie, na Półwyspie Arabskim i Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku^[27]:

• G. genetta genetta – południowo-zachodnia Europa i północna Afryka od Maroka na wschód do Libii.
• G. genetta dongolana – północno-wschodnia, wschodnia i środkowa Afryka.
• G. genetta grantii – południowo-zachodni Półwysep Arabski w Arabii Saudyjskiej i Jemenie oraz Oman.
• G. genetta pulchra – Angola, Namibia, Botswana, zachodnia Zambia i północno-wschodnia Południowa Afryka.
• G. genetta senegalensis – zachodnia Afryka.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 46,5–49 cm, samców 46,5–52 cm, długość ogona samic 40–51,6 cm, samców 42–51,6 cm, długość ucha samic 4,2–6,5 cm, samców 4–6 cm, długość tylnej stopy samic 8,2–9,1 cm, samców 8–9,7 cm; masa ciała samic 1,4–2,3 kg, samców 1,6–2,6 kg^[32]. Ze względu na podobieństwo w budowie i zachowaniu, często mylona z kotem. Charakteryzuje ją bardzo długi ogon. Jej futro jest w cętki lub pręgi. Wzór zębowy: I ${\displaystyle {\tfrac {3}{3}}}$ C ${\displaystyle {\tfrac {1}{1}}}$ P ${\displaystyle {\tfrac {4}{4}}}$ M ${\displaystyle {\tfrac {2}{2}}}$ = 40^[32].

Ekologia

Poluje i zjada zdobycz nocą. Żywi się owocami, owadami, małymi zwierzętami i rybami.