Czartawa pośrednia

Czartawa pośrednia (Circaea intermedia Ehrh.) – gatunek rośliny wieloletniej zielnej z rodziny wiesiołkowatych. Występuje w całej Europie, na znacznym obszarze Azji oraz w Afryce Północnej^[3]. W Polsce występuje na rozproszonych stanowiskach głównie na południu kraju w Karpatach, Sudetach i na Podkarpaciu^[4]. Jest utrwalonym mieszańcem o cechach pośrednich między czartawą pospolitą i czartawą drobną.

Czartawa pośrednia

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mirtowce
Rodzina	wiesiołkowate
Rodzaj	czartawa
Gatunek	czartawa pośrednia
Nazwa systematyczna
Circaea intermedia Ehrh.

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, wyprostowana, rozgałęziona, dorastająca do 40 cm wysokości, w środkowej części kanciasta, w obrębie kwiatostanu gruczołowato owłosiona. Pod ziemią roślina posiada rozłogi.

Liście

W zarysie jajowato wyciągnięte lub szeroko lancetowate, ząbkowane, u nasady sercowate, osadzone na odstających, długich ogonkach. Liście na obrzeżach i wzdłuż nerwów krótko owłosione.

Kwiaty

Drobne, białe lub różowe, zebrane w rozgałęziony, groniasty kwiatostan. Oprócz kwiatostanu szczytowego występują liczne grona boczne. Kwiaty zwykle bez przysadek. Dno kwiatowe z dyskiem o średnicy 0,2-0,4 mm. Przed kwitnieniem oś kwiatostanu wydłuża się, co powoduje, że rozwinięte kwiaty i pączki są oddalone od siebie.

Owoc

Maczugowato kulisty, dwunasienny, pokryty krótkimi, haczykowatymi włoskami długości 0,5-0,6 mm.

Biologia i ekologia

Bylina, geofit (pączki zimujące znajdują się w glebie). Kwitnie w lipcu-sierpniu. Zapylana jest przez owady, głównie przez muchy. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Roślina ma nadzwyczajne zdolności regeneracyjne może być rozmnażana z kawałków łodygi zawierających po 1 węźle.

Siedlisko

rośnie w cienistych, wilgotnych lasach oraz w zbiorowiskach łęgowych w dolinach potoków i na mokradłach. Preferuje obszary o klimacie umiarkowanie chłodnym. Rośnie na stanowiskach półcienistych, na glebach wilgotnych, obojętnych lub nisko zasadowych.

Fitosocjologia

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku Alno-Ulmion i zespołu roślinności (Ass.) podgórski łęg jesionowy (Carici remotae-Fraxinetum)^[5].

Nazewnictwo

Nazwa rodzajowa przeniesiona została przez Matthiolego na ten rodzaj z określenia odnoszącego się w starożytnej Grecji do dwóch roślin (mandragory lekarskiej i ciemiężyka Vincetoxicum nigrum), nazywanych od imienia mitycznej Circe. Nazwa gatunkowa oznacza "pośredni" i wynika z pośredniego charakteru cech taksonomicznych, co jest wynikiem mieszańcowego pochodzenia tej rośliny^[6].