Edward Linde-Lubaszenko

Edward Ryszard Linde–Lubaszenko (ur. 23 sierpnia 1939 w Białymstoku) – polski aktor i pedagog.

Edward Linde-Lubaszenko

Edward Linde-Lubaszenko (2017)
Imię i nazwisko	Edward Ryszard Linde–Lubaszenko[1]
Data i miejsce urodzenia	23 sierpnia 1939 Białystok
Zawód	aktor
Współmałżonek	Asja Łamtiugina (rozwód)
Lata aktywności	od 1964
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 23 sierpnia 1939 (wtedy został podpisany pakt Ribbentrop-Mołotow) w Białymstoku^[1]. Jego matka, Emilia Roszkikowska, nazwana tak na cześć Emilii Plater, urodzona w Rosji, pomagała starszej siostrze prowadzić sklep kolonialny w Białymstoku^[2]. Jego ojciec, Julian Linde, Niemiec pochodzenia szwedzkiego, wyjechał w 1939 z zajętego po wybuchu II wojny światowej przez ZSRR Białegostoku^[1]. Jest kuzynem Jana Roszkowskiego, który był burmistrzem Prudnika w latach 1990–1998^[3]. W 1941 Edward i jego matka z pomocą radzieckiego kapitana Mikołaja Lubaszenki, przeprowadzili się do Archangielska, podając się za rodzinę^[1]. W połowie 1943 matka znalazła pracę kancelistki w nowo powstałej I dywizji im. Tadeusza Kościuszki. Prawdziwego ojca poznał w wieku 11 lat, gdy powiedziano mu, że to jego ojciec chrzestny. W 1957 doszło do kolejnego spotkania z ojcem, który zmarł w 1969. W 1991 postanowił dodać człon Linde do nazwiska Lubaszenko^[1].

Ukończył Liceum Ogólnokształcące nr VI im. Bolesława Prusa we Wrocławiu Stabłowicach, gdzie recytował i śpiewał na różnych uroczystościach, był wyróżniającym się uczniem. Linde-Lubaszenko chciał być marynarzem, lotnikiem i próbował swoich szans na ringu bokserskim. Po maturze (1956) studiował przez trzy lata we wrocławskiej Akademii Medycznej. Zostałby lekarzem, gdyby nie działalność w studenckim Teatrze Kalambur. W 1961 otrzymał II Nagrodę w kategorii akademickiej w VIII Ogólnopolskim Konkursie Recytatorskim w Gdańsku, a w 1962 zdobył I nagrodę I Ogólnopolskiego Studenckiego Konkursu Piosenkarzy ex aequo z Marianem Kawskim. W latach 1963–1964 był związany z Teatrem Dramatycznym, gdzie wystąpił w roli Joe Blessinga w sztuce Autobus do Montany Williama Inge’a (1964) w reż. Jerzego Hoffmana i jako dowódca patrolu pruskiego w Popiołach Jerzego Broszkiewicza (1964) w reż. Marii Straszewskiej. W 1963 zdał aktorski egzamin eksternistyczny. W 1977 ukończył studia na Wydziale Reżyserii Dramatu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie.

Zadebiutował na ekranie w roli dziennikarza w dramacie psychologicznym Kazimierza Kutza Ktokolwiek wie... (1966). Rozpoznawalność zapewniła mu rola doktora Romana Bognara w medycznym serialu telewizyjnym Andrzeja Titkowa Układ krążenia (1977–1978). Przełom w karierze scenicznej zawdzięcza Wrocławskiemu Teatrowi Współczesnemu (1967–1973), gdzie zagrał główne role w dwóch głośnych przedstawieniach Jerzego Jarockiego: Stara kobieta wysiaduje Tadeusza Różewicza (1969) w roli kelnera i Paternoster Helmuta Kajzara (1970) w roli ojca. W latach 1973–2004 był związany ze Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. W 1989 „Trybuna Ludu” przyznała mu nagrodę za kreacje sceniczne i filmowe oraz działalność społeczno–polityczną i pedagogiczną^[4].

Był rektorem Wyższej Szkoły Komunikowania i Mediów Społecznych im. Jerzego Giedroycia w Warszawie^[5]

Czterokrotnie żonaty^[6].

Z małżeństwa z Asją Łamtiuginą ma syna Olafa, a z Beatą Paluch – córkę Beatę, oboje również są aktorami.

Był zapalonym piłkarzem, grał w Reprezentacji Artystów Polskich.

Odznaczenia[7]

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2009)^[8]
• Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (2024)

Filmografia

Linde-Lubaszenko (2010)

Filmy

• 1966: Ktokolwiek wie... jako dziennikarz
• 1967: Upiór jako lokaj
• 1967: Fatalista jako oficer regimentu kaukaskiego
• 1970: Martwa fala jako drugi oficer
• 1971: Trąd jako członek gangu Matusiaka
• 1971: Pierwsza miłość jako doktor Łuszyn
• 1971: Nos jako przyjaciel Kowalewa
• 1971: Diament radży jako pastor
• 1972: Teraz i w każdą godzinę jako lekarz
• 1975: Grzech Antoniego Grudy
• 1976: Próba ciśnienia jako profesor, szef Andrzeja
• 1977: Wejście w nurt jako dyrektor szkoły, szef Anny
• 1978: Sto koni do stu brzegów jako major Wrzos
• 1978: Próba ognia i wody jako inżynier Janicz
• 1980: Kontrakt jako dziennikarz Zygmunt, przyjaciel Piotra
• 1981: Z dalekiego kraju jako ksiądz w Warszawie
• 1982: Oko proroka jako Marek Bystry, ojciec Hanusza
• 1982: Coś się kończy jako reżyser
• 1984: Zamiana jako Witold
• 1984: Remis
• 1984: Przeklęte oko proroka jako Marek Bystry, ojciec Hanusza
• 1984: Kobieta z prowincji jako „Francuz”, mąż Jadźki
• 1984: 1944 (cz. III)
• 1986: Inna wyspa jako Paweł Kucharski, mąż Marty
• 1987: Zero życia jako Jerzy, ojciec Tomka
• 1987: Sonata marymoncka jako ojciec Ryśka
• 1987: Dziennik dla moich ukochanych
• 1988: Piłkarski poker jako stary Grom
• 1989: Światło odbite jako dyrektor wydawnictwa
• 1989: Opowieść o „Dziadach” Adama Mickiewicza. Lawa jako Pelikan w scenie „Balu u Senatora”
• 1991: V.I.P. jako pułkownik Petrykus, wysoki oficer Policji
• 1991: Kroll jako recepcjonista w Grand Hotelu
• 1991: Trzy dni bez wyroku jako Andruszewski „Andrus”; wychowawca w Zakładzie Poprawczym, szef bandy
• 1992: Psy jako Tadeusz Stopczyk, Kapitan SB
• 1993: Pamiętnik znaleziony w garbie jako Antoni
• 1993: Lista Schindlera jako ksiądz w Brinnlitz
• 1994: Psy 2. Ostatnia krew jako Tadeusz Stopczyk, Kapitan UOP
• 1994: Legenda Tatr jako święty Piotr
• 1995: Młode wilki jako ojciec Roberta
• 1995: Dzieje mistrza Twardowskiego jako inkwizytor Albert z Płocka
• 1996: Wirus jako dyrektor „Eurobanku”
• 1996: Słodko gorzki jako ojciec „Mata”
• 1997: Sztos jako Edward „Markiz”
• 1999: Operacja Samum jako kardiolog, przyjaciel Mayera
• 2000: Chłopaki nie płaczą jako rektor Rudolf
• 2001: Poranek kojota jako Krzysztof Jarzyna ze Szczecina
• 2002: E=mc² jako profesor Sowa, dziekan wydziału
• 2005: Karol. Człowiek, który został papieżem jako ks. bp. Henryk Gulbinowicz
• 2006: Na cz@tach jako terapeuta
• 2009: Złoty środek jako Józef, dziadek Mirki
• 2009: Piksele jako śpiący doktor
• 2009: Orkiestra niewidzialnych instrumentów jako ojciec Piotra
• 2011: Sztos 2 jako Edward „Markiz”
• 2011: Róża jako niemiecki pastor na Mazurach
• 2012: Niebo jako dziadek Janka
• 2012: Komisarz Blond i Oko sprawiedliwości jako Frank Forsyth
• 2013: Piotrek the 13th 2 jako ojciec Michała
• 2019: Futro z misia jako Zdzisław Malina ze Świnoujścia
• 2019: Proceder jako terapeuta
• 2020: Psy 3. W imię zasad jako Tadeusz Stopczyk, emerytowany Major UOP

Seriale telewizyjne

• 1968: Stawka większa niż życie jako oficer Wehrmachtu (odc. 11)
• 1973: Droga jako dyspozytor w bazie PKS
• 1977: Żołnierze wolności jako Edward Gierek (odc. 2)
• 1977–1978: Układ krążenia jako Bognar
• 1984: Trzy młyny jako dziedzic (odc. 1)
• 1985: Temida jako Stolarski (odc. 2)
• 1985: Oko proroka czyli Hanusz Bystry i jego przygody jako Marek Bystry
• 1988: Pole niczyje jako Napierała
• 1988: Crimen jako lekarz Reuben
• 1988–1991: Pogranicze w ogniu jako Clark, gość angielski w Berlinie (odc. 7)
• 1996: Miejsce zbrodni jako Jan (odc. 349)
• 1996: Ekstradycja 2 jako agent rosyjski (odc. 6)
• 2001: Marszałek Piłsudski jako Józef Wincenty Piłsudski, ojciec Piłsudskiego (odc. 1)
• 2003: Kasia i Tomek jako Tomasz, ojciec Tomka
• 2005−2007: M jak miłość jako Teodor Nowicki
• 2005: Dom niespokojnej starości jako major Jaźwina-Krupaczewski
• 2006: Niania jako Witold Łapiński, ojciec Karoliny (odc. 20)
• 2008: Barwy szczęścia jako Ryszard Pyrka
• 2009: Ojciec Mateusz jako Andrzej, uczestnik wycieczki (odc. 16)
• 2009: Na dobre i na złe jako chirurg Edward Zander (odc. 384 i 387)
• 2010: Klub szalonych dziewic jako Roman Załuski, ojciec Edyty (odc. 3)
• 2012: Prawo Agaty jako sędzia Michałowski (odc. 15)
• 2016: Artyści jako portier Marek Popieł
• 2017: Belle Epoque jako Orest Edigey-Korycki, ojciec Jana
• 2017: Miasto skarbów jako Nathan Sharon, brat Moryca
• 2021: Receptura jako Krzysztof Mazur

Polski dubbing

• 2011: Killzone 3 jako Jorhan Stahl

Role teatralne

• Kopciuszek (spektakl telewizyjny, 1987) jako narrator
• Encyklopedia duszy rosyjskiej (2010) jako Edward Nikołajewicz, robotnik „Gazpromu”
• Moskwa – Pietuszki (2013)
• Wysocki. Powrót do ZSRR (Teatr Nowy w Krakowie) jako ojciec Wysockiego (2014)

Polityka

W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 był kandydatem Socjaldemokracji Polskiej.