Goryczuszka gorzkawa

Goryczuszka gorzkawa, goryczka gorzkawa^[3] (Gentianella amarella (L.) Börner) – gatunek rośliny z rodziny goryczkowatych. Występuje w Europie, Azji I Ameryce Północnej^[4]. W Polsce jest rzadka. Występuje na rozproszonych stanowiskach na terenie całego kraju, z wyjątkiem centralnej części^[5].

Goryczuszka gorzkawa

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	goryczkowate
Rodzaj	goryczuszka
Gatunek	goryczuszka gorzkawa
Nazwa systematyczna
Gentianella amarella (L.) Börner Fl. Deut. Volk 543. 1912
Synonimy
Gentianella amarella L.

Goryczuszka gorzkawa

Morfologia

Łodyga

Do 60 cm wysokości.

Liście

W czasie kwitnienia szczątki liścieni i pierwszych liści tworzą zgrubienie w nasadzie łodygi.

Kwiaty

5-krotne. Kielich z wyraźną rurką, przylegający do korony, do 1 cm długości, o ostrych, jednakowo szerokich łatkach. Korona kwiatu fioletowolila lub biaława, długości 10–20 mm. W gardzieli korony, poniżej nasady każdej łatki znajduje się orzęsiona łuska^[6].

Owoc

Torebka.

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia. Kwitnie od czerwca do października. Rośnie na pastwiskach, łąkach, polanach i trawiastych stokach. Gatunek wyróżniający dla związku Molinion caeruleae^[7].

Zmienność

Tworzy mieszańce z goryczuszką polną (Gentianella campestris)^[8]. Gatunek zróżnicowany na 9 podgatunków^[9]:

• Gentianella amarella subsp. acuta (Michx.) J.M.Gillett
• Gentianella amarella subsp. amarella
• Gentianella amarella subsp. hartwegii (Benth.) J.M.Gillett
• Gentianella amarella subsp. livonica (Eschsch. ex Griseb.) Dostál
• Gentianella amarella subsp. mexicana (Griseb.) Gillett
• Gentianella amarella subsp. septentrionalis (Druce) N.M.Pritch.
• Gentianella amarella subsp. takedae (Kitag.) Toyok.
• Gentianella amarella subsp. uliginosa (Willd.) Tzvelev
• Gentianella amarella subsp. yuparensis (Takeda) Toyok.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną. Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[10] w grupie gatunków wymierających (kategoria zagrożenia: E). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię EN (zagrożony)^[11]. Zagrożona jest głównie przez niszczenie oraz zmiany siedlisk, na których występuje^[5].