Hyperodapedon

Hyperodapedon – rodzaj archozauromorfa z grupy rynchozaurów (Rhynchosauria).

Hyperodapedon
Huxley, 1859
Okres istnienia: karnik PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 237/227.3 237/227.3
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Rząd	rynchozaury
Rodzina	Rhynchosauridae
Podrodzina	Hyperodapedontinae
Rodzaj	Hyperodapedon

Hyperodapedon był średniej wielkości lądowym roślinożercą – osiągał 1,3–1,5 m długości, z czego na czaszkę przypadało około 20 cm. Miał pękate ciało, szeroką głowę i haczykowaty dziób. Na każdej stronie szczęki znajdowały się dwie płytki zębowe mające wyżłobienia odpowiadające pojedynczemu zębowi w żuchwie, co zapewniało wysoką efektywność ścinania roślinności^[1]. Prawdopodobnie mógł także manipulować pożywieniem za pomocą silnego języka^[2]. Głowa była znacznie szersza niż u jego przodków i miała znacznie bardziej zaawansowane uzębienie niż u jakiegokolwiek innego rynchozaura^[1]. Budowa czaszki wskazuje również na dobry węch i wzrok hyperodapedona. Kończyny były przystosowane do kopania w ziemi. Możliwe, że występował dymorfizm płciowy^[2].

Hyperodapedon był w karniku w późnym triasie zwierzęciem bardzo pospolitym niemal na całym świecie (skamieniałości przedstawicieli tego rodzaju znaleziono w Argentynie, Brazylii, Indiach, Szkocji, Stanach Zjednoczonych i na Madagaskarze^[1][3]). Istnieje jeszcze co najmniej kilka nienazwanych gatunków^[3]. Hyperodapedon wymarł pod koniec karniku, około 216 mln lat temu, prawdopodobnie z powodu zmian klimatycznych pociągających za sobą wyginięcie źródeł jego pożywienia, takich jak paproć nasienna Dicroidium^[1].

Kladogram rodzaju według Mukherjee i Ray (2014)^[3]

Hyperodapedon	H. huenei  H. gordoni  H. huxleyi  H. tikiensis  H. stockleyi  H. mariensis  H. sanjuanensis  H. sp. (GSI)