Język ajnuski

Język ajnuski^[2] (ajn. ainu itak), język ajnoski^[3][4] – język o nieustalonej przynależności językowej, którym posługują się Ajnowie zamieszkujący japońską wyspę Hokkaido. Wykazuje pewne podobieństwo do języka niwchijskiego. Z tego względu niekiedy włączany bywa do grupy paleoazjatyckiej, które to pojęcie jednakże nie jest używane w znaczeniu językoznawczym, a jedynie etnologicznym. Do początku XX w. językiem ajnuskim posługiwali się także mieszkańcy Sachalinu oraz Wysp Kurylskich.

Nie mylić z: język ajnu.

アイヌ・イタㇰ (Ainu itak)

Obszar	wyspa Hokkaido (Japonia), Wyspy Kurylskie (Rosja)
Liczba mówiących	10 (2007)
Pismo/alfabet	katakana, również łacińskie
Klasyfikacja genetyczna
Język izolowany (nienależący do żadnej rodziny językowej)[1]
Status oficjalny
UNESCO	5 krytycznie zagrożony↗
Ethnologue	8b prawie wymarły↗
Kody języka
ISO 639-2	ain
ISO 639-3	ain
IETF	ain
Glottolog	ainu1252
Ethnologue	ain
Linguist List	ain
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

W Inkubatorze znajduje się testowa wersja Wikipedii w języku ajnuskim

Język ten jest krytycznie zagrożony wymarciem wraz z postępującą asymilacją Ajnów^[5]. Według danych z 2007 w Japonii używa go 10 osób, głównie starszych^[1].

Badaniem języka Ajnów zajmował się m.in. polski badacz Bronisław Piłsudski^[6].

Znaczna część nazw miejscowych na Hokkaido i w regionie Kuryli to zjaponizowane nazwy ajnoskie, na przykład miasta Sapporo, Shibetsu, Rausu, Wakkanai i Nemuro, rzeki Shunbetsu i Tokotan, wyspy Kunashiri i Shikotan. Nazwy zakończone na -nai i -betsu to ajnoskie określenia rzeki: nai i pet^[7][8].

Fonetyka

Istnieje pięć samogłosek:

Samogłoski języka ajnuskiego

	przednie	centralne	tylne
przymknięte	i		u
średnie	e		o
otwarte		a

Spółgłoski:

Spółgłoski języka ajnuskiego

	wargowe	przedniojęzykowe	podniebienne	tylnojęzykowe	krtaniowe
zwarte	p	t		k	ʔ
zwarto-szczelinowe		ts
nosowe	m	n
szczelinowe		s			h
półotwarte	(w)		j	w
uderzeniowe		ɾ

Osoba mówiąca po ajnusku

Gramatyka

Język Ajnów jest aglutynacyjnym językiem typu SOV. Nie posiada rodzaju gramatycznego, a liczba mnoga rzeczowników oznaczana jest końcówką. W swej klasycznej odmianie (dialekt yukar) jest wysoko polisyntetyczny z inkorporacją rzeczowników i przysłówków, choć we współczesnej odmianie potocznej cecha ta znacząco zanikła. Kilka odrębnych rzeczowników tworzyć może rzeczownik złożony, którego część główna występuje na końcu. Przypadki gramatyczne wolno stojących rzeczowników wskazywane są typowo poprzez użycie odpowiedniej formy aplikatywnej czasownika (realizowanej poprzez użycie odpowiedniej jego końcówki), choć w przypadku rzeczowników inkorporowanych możliwe jest stosowanie odpowiednich morfemów wskazujących przypadek wprost przy takim rzeczowniku.