Jan Piłsudski

Jan Piłsudski (ur. 15 stycznia 1876 w Wilnie, zm. 21 grudnia 1950 w Penley^[3]) – polski prawnik, społecznik, działacz państwowy II Rzeczypospolitej, wolnomularz^[4]. Brat Józefa Piłsudskiego.

Jan Piłsudski

Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1876 Wilno, gubernia wileńska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	21 grudnia 1950 Penley, Wielka Brytania
Wicemarszałek Sejmu II RP
Okres	od 9 grudnia 1930 do 27 maja 1931[1][2]
Przynależność polityczna	Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
Minister skarbu
Okres	od 27 maja 1931 do 6 września 1932
Przynależność polityczna	Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
Poprzednik	Ignacy Matuszewski (p.o.)
Następca	Władysław Marian Zawadzki
Odznaczenia

Grób Jana Piłsudskiego na cmentarzu w Wrexham

Życiorys

Jan Piłsudski – zdjęcie NKWD z 1940

Urodził się w rodzinie Józefa Wincentego i Marii z Billewiczów, był bratem Adama, Bronisława, Kazimierza i Józefa. Naukę pobierał w I Gimnazjum w Wilnie, a potem przeniósł się do Lipawy, gdzie uzyskał maturę. Studiował na Uniwersytecie Moskiewskim z którego został usunięty za udział w polskiej organizacji studenckiej. Studiował prawo na uniwersytecie w Kazaniu. W latach 1909–1915 główny buchalter Zarządu Miasta Wilna. W 1912/13 uczestniczył z prezydentem Michałem Węsławskim w pozyskaniu w Wielkiej Brytanii obligacyjnej pożyczki miejskiej na budowę wodociągów i kanalizacji w Wilnie^[5]. W 1918 członek Tymczasowej Komisji Rządzącej w Wilnie. W latach 1919–1920 urzędnik w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej w Warszawie. Od 1920 sędzia Sądu Okręgowego w Wilnie, następnie sędzia Sądu Apelacyjnego.

Członek Zjednoczenia Państwowego na Kresach w 1922 roku^[6]. W 1922 poseł na Sejm Litwy Środkowej. W latach 1928–1931 poseł na Sejm z listy BBWR. W marcu 1930, po dymisji piątego rządu Kazimierza Bartla desygnowany na funkcję premiera^[7], z której zrezygnował 29 marca, a na jego miejsce został wyznaczony Walery Sławek^[8]. W latach 1930–1931 wicemarszałek Sejmu. Od 27 maja 1931 do 6 września 1932 minister skarbu w rządzie Aleksandra Prystora, w latach 1932–1937 wiceprezes Banku Polskiego. Członek władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich^[9], założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku^[10]. Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 aresztowany w Wilnie przez NKWD, wywieziony na moskiewską Łubiankę^[a]. Uwolniony w wyniku układu Sikorski-Majski latem 1941, ewakuowany z ZSRR. Od 1941 na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie zmarł 21 grudnia 1950 w szpitalu polskim w Penley na zawał serca spowodowany miażdżycą^[3]. Pochowany na cmentarzu w Wrexham (sekcja C, grób nr 7941)^[11].

Grób Jana Piłsudskiego na cmentarzu powązkowskim w Warszawie (2024)

W 2024 r. jego doczesne szczątki zostały sprowadzone do Polski, a następnie pochowane w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 143-6-21)^[12].

Ordery i odznaczenia

• Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (7 września 1937)^[13][14]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1927)^[15][16][17]
• Krzyż Niepodległości^[16]

Genealogia

Praprapradziadkowie

Roch Mikołaj Piłsudski (1683–1711) ∞ Małgorzata Pancerzyńska

książę Piotr Puzyna ∞ NN

Billewicz ∞ NN

książę Połubiński ∞ NN

Andrzej hr. Butler ∞ Z.Kościółkowska

NN ∞ NN

Billewicz ∞ NN

NN ∞ NN

Tadeusz Billewicz (zm. 1788) ∞ NN

NN ∞ NN

Kownacki ∞ NN

NN ∞ NN

Wiktor Michałowski ∞ NN

Taraszkiewicz ∞ NN

hrabia Butler ∞ NN

Billewicz ∞ NN

Prapradziadkowie

Kazimierz Ludwik Piłsudski ∞ Rozalia ks. Puzynianka

Walerian Billewicz ∞ księżniczka Połubińska

Ignacy Butler ∞ E.Kurszewska

Billewicz ∞ NN

Adam Billewicz ∞ NN

Kownacki ∞ NN

Joachim Michałowski (1744–1831) ∞ Ludwika Taraszkiewicz (1784–1838)

Wincenty Butler (zm. 1843) ∞ Małgorzata Billewicz

Pradziadkowie

Kazimierz Piłsudski (ok. 1750–ok. 1820) ∞ Anna Billewicz (1761–1867)

Wincenty Butler (ok. 1771 – zm. 1843) ∞ Małgorzata Billewicz (zm. 1861)

Kacper Wincenty Billewicz ∞ Kownacka

Wojciech Michałowski ∞ Elżbieta Butler (zm. 1894)

Dziadkowie

Piotr Piłsudski (1795–1851) ∞1832 Teodora Urszula Butler (1811–1886)

Antoni Billewicz ∞ Helena Michałowska

Rodzice

Józef Wincenty Piłsudski (1833–1902) ∞ Maria Billewicz (1842–1884)

Jan Piłsudski (1876–1950)

Uwagi

1. Jan Piłsudski wraz z bratem Kazimierzem odmówili ewakuacji na granicę polsko-litewską – byli przekonani, że jedyne co im zagraża to nakaz opuszczenia miasta. Zostali aresztowani jeszcze we wrześniu 1939 podczas pierwszej okupacji Wilna przez Armię Czerwoną (w końcu października ZSRR przekazał miasto Litwie, anektowanej dopiero latem 1940). Aresztowany wraz z Janem brat – Kazimierz Piłsudski zmarł wkrótce po opuszczeniu sowieckiego więzienia.