Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Jerzy Stefan Stawiński

polski reżyser i scenarzysta filmowy, prozaik Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Jerzy Stefan Stawiński
Remove ads

Jerzy Stefan Stawiński (ur. 1 lipca 1921 w Zakręcie, zm. 12 czerwca 2010 w Warszawie) – polski prozaik, scenarzysta i reżyser filmów fabularnych, autor słuchowisk radiowych. Współtwórca największych sukcesów polskiej szkoły filmowej.

Szybkie fakty Data i miejsce urodzenia, Data i miejsce śmierci ...
Thumb
Jerzy Stefan Stawiński – Warszawa, 8 grudnia 2009
Thumb
Grób Jerzego Stefana Stawińskiego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach
Remove ads

Życiorys

Podsumowanie
Perspektywa

Dzieciństwo i młodość

Był synem Leona Władysława Biegeleisena (1885–1944) i Stefanii z Kołakowskich.

Dorastał na warszawskim Żoliborzu, gdzie uczęszczał do V Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego. W gimnazjum należał do 14. Warszawskiej Drużyny Harcerzy. Maturę zdał w maju 1938. Następnie odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu.

II wojna światowa i lata powojenne

Walczył w kampanii wrześniowej w plutonie łączności artylerii dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty. Brał udział w bitwie pod Zegrzem, następnie walczył na Pradze, w obronie prawobrzeżnej części Warszawy, dowodząc plutonem telefoniarzy[1].

Podczas okupacji niemieckiej pracował jako urzędnik - inspektor celny w 36 Urzędzie Skarbowym Warszawa-Żoliborz. W marcu 1940 wstąpił do podziemnej organizacji harcerskiej, która później stała się pułkiem AK „Baszta”. Dowodził plutonem, a następnie kompanią łączności o kryptonimie K-4. Posługiwał się pseudonimami Łącki i Lucjan.

Następnie uczestniczył w powstaniu warszawskim jako dowódca kompanii. Był odpowiedzialny za łączność pułku „Baszta”. 27 września ewakuował się kanałami z Mokotowa do Śródmieścia.

Po upadku powstania przebywał w niewoli niemieckiej w Stalagu 344 Lamsdorf (Łambinowice), 19 października 1944 został przeniesiony do Oflagu VII A Murnau.

Po wyzwoleniu (29 kwietnia 1945) przez wojska Pattona udał się do Anglii, gdzie zgłosił się do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1946 do 1947 służył w 2 Korpusie Polskim we Włoszech pod dowództwem gen. Andersa.

Do Polski powrócił w 1947. Studiował na Wydziale Prawa UW, gdzie w 1952 uzyskał tytuł magistra.

Pisarz

Dorobek literacki Stawińskiego jest poświęcony głównie tematyce wojennej i okupacyjnej. Oprócz jego sztandarowej powieści Młodego warszawiaka zapiski z urodzin, która doczekała się sześciu wydań, napisał też m.in.: Światło we mgle i Piszczyk.

W latach 1950–1954 pracował w wydawnictwie PIW. Należał do ZLP od 1955 aż do rozwiązania związku w 1983. Był również członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Scenarzysta

Odegrał kluczową rolę w formowaniu się polskiej szkoły filmowej jako jej główny scenarzysta. Nazywano go nawet polskim Zavattinim[2], porównując do największego scenarzysty filmów włoskiego neorealizmu.

W latach 1957–1965 był kierownikiem literackim Zespołu Filmowego „Kamera”. Na podstawie jego scenariuszy powstały wybitne filmy: Kanał (1957) Andrzeja Wajdy oraz Człowiek na torze (1957), Eroica (1958) i Zezowate szczęście (1960) Andrzeja Munka. Stawiński napisał również scenariusz do Krzyżaków (1960) w reżyserii Aleksandra Forda.

W latach 60. i 70. sam zajął się reżyserowaniem filmów na podstawie swoich scenariuszy. Powstały wtedy m.in. obrazy: Rozwodów nie będzie (1964) i Pingwin (1965). Niektóre filmy współreżyserowała jego żona Helena Amiradżibi-Stawińska, np. Przedświąteczny wieczór (1966) czy Kto wierzy w bociany? (1971).

Od 1972 do 1974 pełnił funkcję kierownika artystycznego w Zespole „Panorama”, a w latach 1977–1981 w Zespole Filmowym „Iluzjon”. Ponadto od 1969 do 1974 przewodniczył Sekcji Autorów Scenariuszy.

Śmierć

Zmarł w wieku 89 lat w swoim domu na warszawskim Mokotowie[3], pochowany 23 czerwca 2010 na cmentarzu Wojskowym na Powązkach[4] (kwatera B II 30-Tuje-8)[5].

Remove ads

Książki

  • Herkulesy, Iskry, 1953
  • Katarzyna, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1955
  • Godzina „W”; Węgrzy; Kanał, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956
  • Sześć wcieleń Jana Piszczyka, Iskry, 1959
  • Pogoń za Adamem, Czytelnik, 1964
  • Wieczór przedświąteczny, Czytelnik, 1965
  • Kanał. Ucieczka, Czytelnik, 1966
  • Godzina szczytu, Czytelnik, 1968
  • Nie zawijając do portów, Czytelnik, 1970
  • Pamiętnik trzech mórz i jednego oceanu, Czytelnik, 1973, 1976
  • I będzie miał dom..., Czytelnik, 1976
  • Młodego warszawiaka zapiski z urodzin, Czytelnik, 1977, 1978, 1980, Przedświt, 1990, Aula, 2000
  • Notatki scenarzysty, Czytelnik, 1979, 1983
  • Kanał i inne opowiadania, Czytelnik, 1981
  • 13 dni z życia emeryta, Czytelnik, 1982
  • Pasje Franciszka Liszta, Wyd. RTV, 1982
  • Opowieści powstańcze, Czytelnik, 1984, Trio, 2004
  • Smutnych losów Jana Piszczyka ciąg dalszy, Czytelnik, 1986
  • Niekłamane oblicze Jana Piszczyka, Alfa, 1990
  • Głupia miłość, Wyd. Warszawskie, 1996
  • Pułkownik Kwiatkowski, Biutex, 1996
  • Piszczyk, Trio, 1997
  • Opowieści satyryczne, Trio, 2000
  • Do filmu trafiłem przypadkiem, Trio, 2007
Remove ads

Scenariusze filmowe

Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Jerzego Stefana Stawińskiego.

Ordery i odznaczenia

Remove ads

Nagrody i wyróżnienia

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads