Maria Krzyszkowska

Maria Krzyszkowska, I voto Wójcikowska, II voto Nowicka^[1] (ur. 11 listopada 1925 w Warszawie, zm. 28 września 2014 w Legionowie) – artystka baletu, primabalerina Państwowej Opery Warszawskiej i Teatru Wielkiego w Warszawie w latach 1962–1977, a także kierowniczka baletu Teatru Wielkiego w latach 1970–1980 i 1985–1995.

Maria Krzyszkowska

Maria Krzyszkowska w latach 60.
Data i miejsce urodzenia	11 listopada 1925 Warszawa
Data i miejsce śmierci	28 września 2014 Legionowo
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	balet
Odznaczenia

Maria Krzyszkowska i Witold Gruca w balecie Czerwony płaszcz Luigiego Nono w choreografii Françoise Adret, Państwowa Opera Warszawska, 1962

Kariera artystyczna

Uczyła się tańca u przedwojennej baleriny Ireny Szymańskiej w jej Szkole Tańca Artystycznego i Rytmiki (1937–1939) oraz u Leona Wójcikowskiego (1940–1944) w Prywatnej Szkole Baletu Zofii Pflanz-Dróbeckiej. Pierwsze ślady jej występów tanecznych odnajdujemy na afiszach poranków artystycznych w okupowanej Warszawie. Promowana przez Leona Wójcikowskiego, w latach 1942–1944 tańczyła okazjonalnie w Café-Varieté-Restauracja „Janusz”^[2][3] przy ulicy Tłomackie 13 oraz w Varieté „Maxim”^[4][5] w wieżowcu Prudentialu przy ówczesnym Placu Napoleona 9, a także Teatrze Rozmaitości Jar^[6] przy ulicy Senatorskiej 29^[7].

Oto jej aktywność zawodowa:

• 1942–1944: występy estradowe w warszawskich kawiarniach
• 1946–1947: występy estradowe w duecie z Leonem Wójcikowskim^[8]
• 1947–1950: solistka muzycznego Teatru Nowego w Warszawie
• 1950–1953: primabalerina Opery Poznańskiej
• 1953–1961: solistka baletu Państwowej Opery Warszawskiej
• 1962–1965: primabalerina Państwowej Opery Warszawskiej
• 1965–1977: primabalerina Teatru Wielkiego w Warszawie
• 1970–1980: kierowniczka baletu Teatru Wielkiego w Warszawie
• 1985–1995: kierowniczka baletu Teatru Wielkiego w Warszawie
• 1995–1998: kierowniczka baletu Teatru Muzycznego „Roma”.

Życie prywatne

Urodziła się w rodzinie Stanisława (1888–1949) i Marii Krzyszkowskich (1888–1967)^[9]. W latach 1950–1961 jej mężem był tancerz, choreograf i pedagog Leon Wójcikowski (1899–1975). Po rozwodzie z nim, w 1961 związała się ze śpiewakiem-barytonem Zbigniewem Nowickim (1930–1990)^[9], wieloletnim sekretarzem teatralnej organizacji PZPR najpierw w Państwowej Operze Warszawskiej, a potem w Teatrze Wielkim, którego poślubiła niedługo przed jego śmiercią^[1].

Po 1998 wycofała się z aktywności zawodowej i resztę życia spędziła samotnie w swoim warszawskim mieszkaniu przy Rynku Starego Miasta, przy Kamiennych Schodkach, przydzielonym w 1952 jej pierwszemu mężowi przez ówczesnego ministra kultury i sztuki^[10]. W ostatnich latach życia podupadła na zdrowiu i unikała kontaktów publicznych. W 2014 musiała poddać się poważnemu leczeniu szpitalnemu, po którym na czas rekonwalescencji znalazła się w Domu Opieki w Legionowie pod Warszawą, gdzie zmarła 28 września^[11]. Została pochowana 3 października 2014 w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 169-5-20)^[9][12].

Tablica na budynku przy Rynku Starego Miasta w Warszawie upamiętniająca Marią Krzyszkowską

Odznaczenia i nagrody

Była najczęściej odznaczaną artystką polskiego baletu w okresie Polski Ludowej; otrzymała kolejno^[1]:

• 1953: Złoty Krzyż Zasługi
• 1955: Medal 10-lecia Polski Ludowej^[13]
• 1956: Złoty Krzyż Zasługi
• 1964: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1967: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia
• 1969: Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
• 1971: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1974: Medal 30-lecia Polski Ludowej
• 1978: Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”
• 1979: Order Sztandaru Pracy II klasy
• 1979: Dyplom Ministerstwa Kultury ZSRR^[14]
• 1984: Medal 40-lecia Polski Ludowej
• 1985: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia
• 1986: Order Sztandaru Pracy I klasy
• 1987: Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy
• 1988: Krzyż Oświęcimski
• 1989: Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej”
• 2006: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[15]
• 2006: Statuetka „Arion” – nagroda ZASP za całokształt twórczości scenicznej w dziedzinie teatru muzycznego