Ogrody zoologiczne w Polsce

Ogrody zoologiczne w Polsce – obiekty edukacyjno-rozrywkowe, istniejące na terenach Rzeczpospolitej Polskiej i posiadające status prawny ogrodu zoologicznego.

Mapa z zaznaczonymi ogrodami zoologicznymi w Polsce zarejestrowanymi przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska

Ogród Zoologiczny we Wrocławiu - Afrykarium

Wybieg owiec kameruńskich w Starym Zoo w Poznaniu

Wejście do Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Łodzi

Ogród Zoologiczny w Warszawie - nosorożec pancerny

Zoo Zamość - pawilon kotowatych

Ogród Zoologiczny w Krakowie

Gołąbek diamentowy - Śląski Ogród Zoologiczny

Gdański Ogród Zoologiczny w Gdańsku

Zgodnie z polskim prawem, ogród zoologiczny jest obiektem zobowiązanym do eksponowania zwierząt przez co najmniej 7 dni w roku, uwzględniając żywe zwierzęta gatunków występujących dziko, odróżniając to miejsce od cyrków, sklepów ze zwierzętami i miejsc, w których eksponowanych jest publicznie nie więcej niż 15 gatunków tych zwierząt i łącznie nie więcej niż 50 gadów, ptaków i ssaków^[1].

Historia

Zobacz też: Kalendarium historii ogrodów zoologicznych w Polsce.

Pierwszy polski ogród zoologiczny, mający charakter naukowo-dydaktyczny, założył w 1833 w Podhorodcach Stanisław Konstanty Pietruski^[2].

Najstarszym ogrodem zoologicznym w Polsce, istniejącym do dziś, jest Ogród Zoologiczny we Wrocławiu, otwarty 10 lipca 1865. Innym wiekowym ogrodem jest Ogród Zoologiczny w Poznaniu, założony w 1874, formalnie zarejestrowany w 1875^[3][4].

Gdański Ogród Zoologiczny jest największą placówką tego typu w kraju. Zajmuje powierzchnię prawie 124 ha. Drugi pod względem wielkości ogród zoologiczny w Poznaniu (nowy), zajmuje powierzchnię około 121 ha.

W Polsce największą liczbę gatunków zwierząt posiada Ogród Zoologiczny we Wrocławiu, który pod tym względem znajduje się w pierwszej trójce na świecie^[5].

Ideę ochrony gatunków poprzez działalność ogrodów zoologicznych na terenie Polski propagowali po II wojnie światowej Hanna i Antoni Gucwińscy, byli dyrektorzy wrocławskiego zoo, którzy na antenie telewizji polskiej prowadzili popularny program Z kamerą wśród zwierząt.

26 października 2014 we wrocławskim zoo oddano do użytku zwiedzających kompleks prezentujący ekosystemy wodne pod nazwą Afrykarium, jest to pierwszy tego typu obiekt w Polsce^[6]. 29 kwietnia 2022 w łódzkim Zoo otwarto inny kompleks zawierający słoniarnię, podwodny tunel i akwaria oraz wybiegi dla zagrożonych zwierząt pod nazwą Orientarium.^[7]

Organizacje

Europejskie Stowarzyszenie Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA) skupia najbardziej liczące się ogrody zoologiczne z całej Europy. W Polsce do EAZA należy 11 najlepszych ogrodów, spełniających normy i wymogi EAZA - w Poznaniu, Toruniu, Wrocławiu, Płocku, Warszawie, Opolu, Gdańsku, Łodzi, Krakowie, Zamościu i Chorzowie.

Rada Dyrektorów Polskich Ogrodów Zoologicznych i Akwariów - Stowarzyszenie Dyrektorów Polskich Ogrodów Zoologicznych i Akwariów powstało w 2000 roku i jest kontynuatorem nieformalnego Zarządu Ogrodów Zoologicznych utworzonego w 1981 roku. Członkami tego Stowarzyszenia są główne polskie ogrody zoologiczne, które wyznaczają kierunki rozwoju hodowli, wystawę i ochronę dzikich zwierząt^[8].
W skład Rady wchodzą: Ogród Zoologiczny w Bydgoszczy, ZOO Charlotta, Śląski Ogród Zoologiczny, Gdański Ogród Zoologiczny, Akwarium Gdyńskie, Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie, Ogród Zoologiczny w Krakowie, Ogród zoologiczny Leśne Zacisze, Ogród zoologiczny w Lubinie, Miejski Ogród Zoologiczny w Łodzi, Ogród Zoologiczny w Opolu, Miejski Ogród Zoologiczny w Płocku, Ogród Zoobotaniczny w Toruniu, Ogród Zoologiczny w Warszawie, Ogród Zoologiczny we Wrocławiu, Ogród Zoologiczny w Zamościu.

Spis ogrodów

Oficjalny wykaz ogrodów zoologicznych w Polsce wydany przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska (ułożony w porządku chronologicznym)^[9]:

Członkowie EAZA

nazwa	rok założenia	powierzchnia [ha]	liczba zwierząt	liczba gatunków
Ogród Zoologiczny we Wrocławiu	1865	33	10500	1132
Stare Zoo w Poznaniu	1874	4	2432	368
Ogród Zoologiczny w Opolu	1912[10]	30	1000	227
Ogród Zoologiczny w Zamościu	1918	14	2524	312
Ogród Zoologiczny w Warszawie	1926	39	3646	489
Ogród Zoologiczny w Krakowie	1929	17	1500	260
Miejski Ogród Zoologiczny w Łodzi	1938	17	3350	677
Ogród Zoologiczny w Płocku	1951	17	3665	319
Ogród Zoologiczny w Gdańsku	1954	124	1200	220
Śląski Ogród Zoologiczny w Chorzowie	1954	47	2681	312
Ogród Zoobotaniczny w Toruniu	1965	4	260	100
Nowe Zoo w Poznaniu	1974	121	2432	368

Pozostałe ogrody zoologiczne

• Egzotarium w Sosnowcu – założone w 1956
• Akcent Zoo w Białymstoku – założone w 1960
• Akwarium Gdyńskie – założone w 1971
• Ogród Zoologiczny w Nowym Tomyślu – założony w 1974
• Ogród Zoologiczny w Lesznie – założony w 1977
• Ogród Zoologiczny w Bydgoszczy – założony w 1978
• Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie – założony w 2004
• Leśny Park Niespodzianek w Ustroniu – założony w 2002
• Zoo Farma w Łącznej k. Mieroszowa – założona w 2006^[11]
• Ogród Zoologiczny Dolina Charlotty w Strzelinku k. Słupska – założony w 2006
• ZOO Safari Borysew k. Poddębic – założone w 2008
• Ogród zoologiczny w Lubinie – założony w 2014^[12]
• Zoo Leśne Zacisze w Lisowie k. Kielc – założony w 2016^[13]
• Ogród Zoologiczny Canpol w Sieroczynie k. Człuchowa – założony w ?
• Ogród Zoologiczny w Koninie - założony w 2000
• Ogród Zoologiczny w Sosnowcu – założony w 2012

Na terenie Polski znajdują się setki zoo, zwierzyńców, mini-zoo czy też akwariów będących de facto nielicencjonowanymi, nielegalnymi ogrodami zoologicznymi.

Pozostałe placówki

• Fokarium w Helu
• Łosiowa Dolina w Ostrzycach
• Zoo Safari w Świerkocinie k. Gorzowa Wielkopolskiego (zamknięte)^[14]

Nieistniejące ogrody zoologiczne

• Dawny Ogród Zoologiczny w Zielonej Górze
• Zoo w Śremie i Wrześni
• Ogród Zoologiczny w Bytomiu
• Ogród Zoologiczno-Botaniczny w Braniewie (jedyny ogród zoologiczny w województwie Warmińsko-Mazurskim)