Orzesznica (ssaki)

Orzesznica^[4] (Muscardinus) – rodzaj ssaków z podrodziny koszatek (Leithiinae) w obrębie rodziny popielicowatych (Gliridae).

Orzesznica

Muscardinus
Kaup, 1829[1]
Okres istnienia: pliocen–obecnie PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 0/0 ↓ 0/0
Przedstawiciel rodzaju – orzesznica leszczynowa (M. avellanarius)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	popielicowate
Podrodzina	koszatki
Rodzaj	orzesznica
Typ nomenklatoryczny
Mus avellanarius Linnaeus, 1758
Synonimy
Pentaglis Kretzoi, 1943[2] Eomuscardinus Hartenberger, 1966[3]
Gatunki
14 gatunków (w tym 13 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Europie i południowo-zachodniej Azji^[5][6][7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 65–91 mm, długość ogona 57–86 mm; masa ciała 17–30 g^[6][8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1829 roku niemiecki paleontolog i przyrodnik Johann Jakob Kaup w książce swojego autorstwa o tytule Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt^[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) orzesznicę leszczynową (M. avellanarius).

Etymologia

• Muscardinus: fr. muscardin ‘popielica, koszatka’, prawdopodobnie od muscadin ‘pastylka piżmowa’; w aluzji do zapachu orzesznicy^[9].
• Pentaglis: gr. πεντε pente ‘pięć’^[10]; rodzaj Glis Brisson, 1762 (popielica). Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Pentaglis foldvarii Kretzoi, 1943 (= †Myoxus sansaniensis Lartet, 1851).
• Eomuscardinus: gr. εως eōs lub ηως ēōs ‘świt, wschód’^[11]; rodzaj Muscardinus Kaup, 1829 (orzesznica). Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Myoxus sansaniensis Lartet, 1851.

Podział systematyczny

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek^{[12][8][5][4]}:

• Muscardinus avellanarius (Linnaeus, 1758) – orzesznica leszczynowa

Opisano również szereg gatunków wymarłych:

• Muscardinus cyclopeus Agustí Ballester, Moyà-Solà & Pons-Moyà, 1982^[13] (Hiszpania; miocen)
• Muscardinus dacicus Kormos, 1930^[14] (Rumunia; plejstocen)
• Muscardinus davidi Hugueney & Mein, 1965^[15] (Francja; miocen)
• Muscardinus giganteus Jánossy, 1974^[16] (Węgry; pliocen)
• Muscardinus heintzi Aguilar, 1982^[17] (Francja; miocen)
• Muscardinus helleri Fejfar & Storch, 1990^[18] (Niemcy; pliocen)
• Muscardinus hispanicus De Bruijn, 1966^[19] (Hiszpania; miocen)
• Muscardinus meridionalis García-Alix, Minwer-Barakat, Martín-Suárez & Freudenthal, 2008^[20] (Hiszpania; pliocen)
• Muscardinus pliocaenicus Kowalski, 1963^[21] (Polska; pliocen)
• Muscardinus sansaniensis (Lartet, 1851)^[22] (Francja; miocen)
• Muscardinus thaleri De Bruijn, 1966^[19] (Hiszpania; miocen)
• Muscardinus vallesiensis Hartenberger, 1966^[3] (Hiszpania; miocen)
• Muscardinus vireti Hugueney & Mein, 1965^[23] (Francja; miocen)