Petiveriaceae

Petiveriaceae – rodzina roślin okrytonasiennych należąca do rzędu goździkowców. Obejmuje 9 rodzajów z 36 gatunkami^[4]. W dawniejszych systemach jej przedstawiciele byli zwykle włączani do rodziny szkarłatkowatych Phytolaccaceae. Takson wyodrębniony został w randze rodziny m.in. w systemie APG IV z 2016^[2]. Rośliny występują w strefie klimatu tropikalnego, subtropikalnego i w ciepłym klimacie umiarkowanym głównie w Ameryce Południowej, z nielicznymi przedstawicielami we wschodniej Australii, na Nowych Hebrydach i Nowej Kaledonii (Monococcus echinophorus), w Afryce (rywina niska i Hilleria latifolia)^[4], do Meksyku i południowej części Stanów Zjednoczonych sięga Trichostigma octandrum^[5]. Jako roślina ozdobna uprawiana bywa Rivina humilis, która jest też inwazyjnym i problematycznym chwastem. Kilka gatunków użytkowanych jest lokalnie jako rośliny lecznicze. Rośliny mają różny pokrój, wyróżniają się groniastymi lub kłosokształtnymi kwiatostanami i bezpłatkowymi kwiatami^[4].

Petiveriaceae

Petiveria alliacea
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	Petiveriaceae
Nazwa systematyczna
Petiveriaceae C. Agardh, Aphor. Bot.: 221. 13 Jun 1824[3]
Typ nomenklatoryczny
Petiveria L.[3]
Synonimy
Hilleriaceae Nakai Rivinaceae C. Agardh Seguieriaceae Nakai[2]

Hilleria latifolia

Ledenbergia seguierioides

Trichostigma peruvianum

Morfologia

Pokrój

Rośliny zielne (zarówno jednoroczne, jak i byliny), także krzewy i pnącza^[4]. Rośliny z rodzajów Petiveria i Gallesia mają woń czosnku^[2].

Liście

Liście pojedyncze, całobrzegie. Przylistków brak lub są rurkowate lub ościste^[4].

Kwiaty

Zebrane w kwiatostany groniaste, wiechowate i kłosy. Zwykle są obupłciowe, rzadko jednopłciowe (Monococcus)^[4], słabo grzbieciste^[2]. Działki kielicha drobne, 4 (tylko u Seguieria 5^[2]), czasem płatkokształtne, trwałe i powiększające się podczas owocowania. Płatków korony brak. Pręcików jest od 4 do 25. Słupek zbudowany jest z pojedynczego owocolistka. Zalążnia jest górna, jednokomorowa, z pojedynczym zalążkiem^[4].

Owoce

Jednonasienne. U Rivina i Trichostigma – jagody, u Hilleria, Ledenbergia i Schindleria – mieszki, u Monococcus i Petiveria – niełupki, u Gallesia i Seguiera – skrzydlaki^[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla nocnicowatych Nyctaginaceae i blisko spokrewniona ze szkarłatkowatymi Phytolaccaceae (do których była zwykle włączana we wcześniejszych systemach) i Sarcobataceae w obrębie rzędu goździkowców należącego do dwuliściennych właściwych:

caryophylloids

Rhabdodendraceae Simmondsiaceae – simondsjowate Asteropeiaceae Physenaceae Macarthuriaceae Microteaceae Caryophyllaceae – goździkowate Achatocarpaceae Amaranthaceae – szarłatowate Stegnospermataceae Limeaceae – libawowate Lophiocarpaceae Kewaceae Barbeuiaceae Gisekiaceae Aizoaceae – pryszczyrnicowate Phytolaccaceae – szkarłatkowate Sarcobataceae Nyctaginaceae – nocnicowate Petiveriaceae Molluginaceae – ugłastowate Montiaceae – zdrojkowate Halophytaceae Basellaceae – wyćwiklinkowate Didiereaceae Talinaceae – porwinkowate Anacampserotaceae Portulacaceae – portulakowate Cactaceae – kaktusowate

Wykaz rodzajów^[6]

• Gallesia Casar.
• Hilleria Vellozo
• Ledenbergia Moquin
• Monococcus F. Mueller
• Petiveria L.
• Rivina L. – rywina^[7]
• Schindleria H. Walter
• Seguieria Loefling
• Trichostigma A. Richard – jagodnica^[7]