Piżmak

Piżmak^[11] (Ondatra) – rodzaj ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Piżmak

Ondatra
Link, 1795[1]
Przedstawiciel rodzaju – piżmak amerykański (Ondatra zibethicus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Ondatrini
Rodzaj	piżmak
Typ nomenklatoryczny
Castor zibethicus Linnaeus, 1766
Synonimy
Ondathra[a]: André, 1797[2] Fiber G. Cuvier, 1800[3] Mussascus[b] Oken, 1816[4] Simotes G. Fischer, 1817[5] Moschomys[c] Billberg, 1827[6] Anaptogonia Cope, 1871[7] Sycium Cope, 1899[8] Pliopotamys Hibbard, 1938[9] Neondatra Hibbard, 1938[10]
Gatunki
5 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Ameryce Północnej^[12][13].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 256–299 mm, długość ogona 200–254 mm; masa ciała 700–1800 g^[14][15].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1795 roku niemiecki przyrodnik Johann Heinrich Friedrich Link w książce swojego autorstwa o tytule Beyträge zur Naturgeschichte^[1]. Na gatunek typowy Link wyznaczył piżmaka amerykańskiego (O. zibethicus).

Etymologia

• Ondatra (Ondathra): hurońska nazwa ondatra lub ondathra dla piżmaka^[16].
• Fiber: łac. fiber „bóbr” (por. nowołac. fiber „nurek, pływak”)^[17]. Gatunek typowy: Castor zibethicus Linnaeus, 1766.
• Mussascus: ang. mussascus „piżmak”, od aben. moskwas „piżmak”^[18].
• Simotes: gr. σιμοτης simotēs, σιμοτητος simotētos „zadarty kształt nosa”, od σιμος simos „zadartonosy, mający zadarty nos”^[19]; nowa nazwa dla Fiber G. Cuvier, 1800.
• Moschomys: gr. μοσχος moskhos „piżmo”, od pers. ‏مشک‎ mušk „piżmo”; μυς mus, μυος muos „mysz”^[20].
• Anaptogonia: gr. przyrostek negatywny αν an; απτω aptō „zawiązać, zapiąć”; γωνια gōnia „kąt”^[21]. Gatunek typowy: †Arvicola hiatidens Cope, 1871 (= †Ondatra idahoensis R.W. Wilson, 1933).
• Sycium: gr. συν sun „razem”; κιων kiōn „filar, kolumna”^[22]. Gatunek typowy: †Anaptogonia cloacina Cope, 1896 (= †Ondatra idahoensis R.W. Wilson, 1933).
• Pliopotamys: gr. przedrostek pleio pleio- „plio-” (tj. z pliocenu), od πλειων pleiōn „więcej”, forma wyższa od πολυς polus „dużo”^[23]; ποταμος potamos „rzeka”^[24]; μυς mus, μυoς muos „mysz”^[25]. Gatunek typowy: †Pliopotamys meadensis Hibbard, 1937.
• Neondatra: gr. νεος neos „nowy”^[26]; rodzaj Odantra Link, 1795 (piżmak). Gatunek typowy: †Neondatra kansasensis Hibbard, 1937 (= †Pliopotamys meadensis Hibbard, 1937).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą jeden występujący współcześnie gatunek^{[27][15][12][11]}:

• Ondatra zibethicus (Linnaeus, 1766) – piżmak amerykański

Opisano również gatunki wymarłe^[28]:

• Ondatra annectens (B. Brown, 1908)^[29] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
• Ondatra idahoensis R.W. Wilson, 1933^[30] (Stany Zjednoczone; pliocen)
• Ondatra meadensis (Hibbard, 1938)^[9] (Stany Zjednoczone; pliocen)
• Ondatra minor R.W. Wilson, 1933^[31] (Stany Zjednoczone; pliocen)

Uwagi

1. Niepoprawna późniejsza pisownia Ondatra Link, 1795.
2. Nowa nazwa dla Odantra Link, 1795 i Fiber G. Cuvier, 1800.
3. Nowa nazwa dla Odantra Link, 1795